De juf van toen: Karin de Jong

Door: Jan Dreschler. In haar smaakvolle woning op de grens van Haarlem en Bloemendaal spreken we met Karin de Jong over de tijd dat zij in Aalsmeer voor de klas stond. Ze kan smakelijk vertellen en uit alles spreekt haar grote liefde voor kinderen. Juf Karin was zo’n zes jaar werkzaam als kleuterjuf bij verschillende Aalsmeerse scholen. Het gaat over de verschillen tussen vroeger en nu. “Ik ben misschien wat ouderwets” zegt ze af en toe, maar vooral: “Ik heb goede herinneringen aan Aalsmeer.”

‘Als 19-jarige was ik verantwoordelijk voor 38 kleuters’

Karin werd geboren in Amsterdam West. Toen ze drie jaar was verhuisde het gezin naar Aalsmeer waar haar vader (water)bouwkundige werd bij de gemeente. Ze woonden eerst in de Spoorlaan en daarna in de Willem Alexanderstraat.

Donker Amsterdam
Nadat ze was uitgevlogen uit het gezin kon ze een kleine woning kopen in ‘donker Amsterdam’, de bijnaam voor en paar kleine woningen nabij de Aalsmeerderweg. Op 30-jarige leeftijd kwam ze haar man, Jan Binnekamp tegen en na enkele jaren verruilde ze Aalsmeer voor Badhoevedorp.

Maar die Aalsmeerse jaren waren bijzondere jaren. Aan het begin van haar loopbaan was de Wet op het Primair Onderwijs nog niet gerealiseerd. Je had een aparte kleuterschool naast de lagere school. Er was ook een speciale opleiding de KLOS (Kleuter Leidster Opleiding School) die zij volgde. Onderdeel van haar opleiding waren twee stages bij juffrouw Palmer in de kleuterschool naast de J.P. Thijsseschool en juffrouw Zijlstra in de kleuterschool naast de Columbiaschool.

Wekelijks naar Sportfondsenbad
Toen ze het diploma eenmaal op zak had sloeg Karin aan het solliciteren, hetgeen nog niet zo gemakkelijk was. Maar uiteindelijk kon ze kiezen tussen een baan in Uithoorn en in Aalsmeer. Het werd de Mr. Jac Tak school, een klein schooltje in de Weteringstraat. En daar stond je dan als 19-jarige voor de klas en was verantwoordelijk voor 38 kleuters. De school had weinig voorzieningen dus werd er wekelijks een bezoek gebracht aan het Sportfondsenbad in Haarlem, met twee juffen en 55 kleuters. “Ik vond dat wel een hele grote verantwoordelijkheid.”

Daarna was zij werkzaam in de Hummelhof, een kleuterschool in de Willem Alexanderstraat.

Verhuizen per bakfiets
Met de over enkele jaren naderende komst van de nieuwe onderwijswet ontstond het plan om de Uiterwegschool onder leiding van dhr. Oldenburger, de Dorpsschool onder leiding van dhr. Harts en de Jac. Tak kleuterschool te verenigen tot het nieuw te bouwen Samen Eén.

“Dat was een leuke tijd,” blikt Karin terug, “ook al omdat er veel inspraak was van het onderwijzend personeel. Het gemeentebestuur en met name wethouder Fred Borgman wilden graag goed en modern onderwijs in Aalsmeer en dat werkte aanstekelijk. Maar soms werden uit enthousiasme ook wel eens onpraktische besluiten genomen. Toen er verhuisd moest worden van de kleuterschool naar Samen Eén meende het gemeentebestuur dat dat wel per bakfiets kon. Met gevolg dat alle paperassen en werkjes van de bakfiets waaiden en het dagen kostte om weer orde te scheppen in de chaos.”

Kleuters puur en leergierig
In Aalsmeer was Karin steeds werkzaam met kleuters. Maar toen ze vertrok naar Alphen aan den Rijn werd zij met het behalen van extra certificaten bevoegd om aan alle groepen les te geven en ze heeft ze ook vrijwel allemaal gehad. “Ik stond altijd wel weer open voor wat nieuws.”

De laatste twaalf jaar was zij intern begeleider en een poosje waarnemend directeur, “maar de praktijk was toch het leukste,” zegt ze. En de liefde voor kleuters is gebleven, “op die leeftijd zijn kinderen zo puur en  leergierig. Op een speelse manier kun je ze van alles bijbrengen. Je moet het kind er op aankijken en aanvoelen wanneer er sprake is van een gevoelige periode waarin het zich heel snel dingen eigen maakt. Je legt bij kleuters als het ware een basis waardoor er interesse ontstaat in taal en rekenen. En je helpt hen bij ruimtelijke oriëntatie wat later een beter begrip bij rekenen en wiskunde bevordert.”

Elke dag lachen
Als het gaat om het heden is Karin niet geheel zonder kritiek. “Tegenwoordig is alles gegoten in methodes en volgen alle kinderen dezelfde leerweg. Maar zeker voor het zesde levensjaar gaan ontwikkelingen sprongsgewijs. Je moet altijd blijven observeren, hoe ver is een kind? In mijn beleving moet de leerkracht voorzien in de nieuwsgierigheid en leergierigheid van een kind en bijdragen aan een veilige sfeer. Als een kind zich veilig en prettig voelt ontwikkelt het zich beter. Bij mij in de groep moest er elke dag gelachen worden.”

Sinterklaas in brand
Als je lang voor de klas staart maak je ook veel mee. Karin memoreert een paar anekdotes. “Winkelier Gijs de Boer speelde bij de kleuters voor sinterklaas. Er waren feestelijke slingers opgehangen. Maar hij stootte daar met zijn mijter tegenaan. De slinger viel op een lamp van een moeder die aan het filmen was en vloog in brand, waardoor ook de mijter werd aangestoken. Sinterklaas hield met beide handen zijn tabberd omhoog en rende naar buiten om zich daar van zijn brandende mijter te ontdoen. Het was een hilarische gebeurtenis.”

Lelijke eend
Een andere potsierlijke anekdote is als volgt. “Ik nam in die tijd alle kinderen, telkens twee kinderen tegelijk, een keertje mee naar mijn huis om ze te trakteren op pannenkoeken. Ze mochten dan meerijden in mijn Citroen 2CV, de bekende lelijke eend. Toen het de beurt was aan één van de jongens kwam deze aanzetten met een stok en daaraan een touw met een stuk brood. Ik dacht, nou vooruit maar. Toen moest het dak ook nog open. En toen ik vroeg naar het waarom was zijn antwoord: ‘Mijn vader zegt dat als ik het brood niet voor de eend hou, dat hij dan niet gaat rijden!’”

Na drie keer trakteren
We hebben het over praktische kanten van het werk, bijvoorbeeld dat je elk jaar weer een nieuwe klas met kinderen hebt die je moet leren kennen. “In namen ben ik niet zo goed, dus was een nieuwe klas is een uitdaging. Tegelijk snap ik dat het belangrijk is voor een kind dat de juf je naam kent. Ik maakte altijd de afspraak dat als ik drie keer op een dag iemand een verkeerde naam gaf, ik zou trakteren. Daarmee werd het ineens een stuk minder erg als de juf je naam niet wist.”

Ondeugende kinderen een uitdaging
Waar je ook voor komt te staan is dat niet alle kinderen even braaf zijn. “Ondeugende kinderen vond ik wel een leuke uitdaging. Ik ging altijd met hen in gesprek of zij ook konden begrijpen waarom ik wat zij deden niet zo leuk vond.”

Ook pesten is iets waar een leerkracht volgens Karin het verschil kan maken. “Soms ontstaat pestgedrag uit jaloezie, maar vaak ook omdat een kind anders is. Het is belangrijk om kinderen  van jongs af aan bij te brengen dat pesten niet normaal is, als een soort attitude. Daarbij moet je wel uitleggen dat je heus niet met iedereen vriendjes hoeft te zijn.”

Gezag niet meer vanzelfsprekend
Wat maakte het werk ingewikkeld? “Ouders zijn soms een uitdaging, de goede niet te na gesproken. Dat was vroeger zo en dat is nu zo. Toch is er wel wat veranderd. Ietwat gechargeerd: Vroeger kon je tegen een kind zeggen het gaat niet echt lekker tussen ons, misschien moet ik maar eens met je ouders gaan praten. Nu dreigen de kinderen soms zelf dat ze met hun ouders langs zullen komen. Het gezag van de leerkracht is niet altijd meer zo vanzelfsprekend.”

Inmiddels is Karin met pensioen en geniet van haar vele hobby’s zoals muziek luisteren, de natuur in gaan en contacten met jong en oud. Jong, want behalve haar twee kinderen is er nu ook een kleinkind. Oud, want haar vader woont op 101 jarige leeftijd nog zelfstandig in ons dorp. De verbondenheid met Aalsmeer is dan ook nog steeds groot en ze komt er graag en vaak.

Lees ook de verhalen van: