De juf van toen: Fietje van Buuren-Heil

‘Ik heb honderden kinderen de liefde voor lezen bijgebracht’

Door: Leni Paul. Ze straalt levenslust en energie uit, een houding ook van: het leven is mooi en we moeten de dag plukken! Kortom, een optimistisch mens dat honderden kinderen naar eigen zeggen de liefde voor het boek heeft meegegeven.

Geboren in Amsterdam maar al vele jaren ingeburgerd in Kudelstaart. “Het is een  heerlijke gemeente en ik heb het hier erg naar mijn zin.” Fietje (Sophie) Heil is een praatgrage gesprekspartner: ze heeft voor onze komst op papier al enkele onderwerpen voor ons geprepareerd.

Kunnen we de laatste jaren alom om ons heen horen en ook uit de statistieken kunnen opmaken dat het met de leesvaardigheid van de Nederlanders en dan met name van de jeugd, slecht is gesteld, dan ligt dat ongetwijfeld niet aan de inzet van de 82-jarige Fietje, oud-onderwijzeres en nog steeds zelf een fervent lezer, zo concluderen we na afloop van ons gesprek met de uitbundige Kudelstaartse.

Gouvernante op Haïti
“Ik ben geboren in een Amsterdams zakengezin en had al jong woeste plannen over wat ik zou willen doen. Mannequin, stewardess. In het onderwijs? Nou nee, geen schoolfrik. Journalist wilde ik ook wel worden. Maar goed, het werd toch na de MMS naar de openbare kweekschool. Die heb ik doorlopen en daarna wilde ik direct aan het werk. Toen hoorde ik van een collega dat er een Nederlands gezin was dat namens ons gouvernement betrokken was bij een sisalplantage in Haïti. Die familie zocht een gouvernante om de drie kinderen Nederlandse taalles  te geven. Haïti, ja,ik wist wel waar het lag, ha,ha. Drie lastige kindertjes, ik moest ze vaak uit de palmbomen plukken.”

Roodbilapen
Was dat uw eerste baan? “Nou nee,ik was al wel eens ingevallen op de Annie M.G. Schmidtschool in Amsterdam. Erg drukke kinderen, maar ik kreeg ze met het vertellen van Annie M.G. Schmidtverhalen altijd wel stil. Na dat jaar Haïti en weer terug in Amsterdam kwam ik te werken op een school in Osdorp. Ik was toen negentien jaar en dan sta je met 52 kinderen bij de tramhalte om met ze naar Artis te gaan. En hou die maar eens bij elkaar, ze willen allemaal meteen naar de roodbilapen toe om Ali Baba met zijn lulletje te zien spelen. Daar hadden ze het dan luidkeels over in de tram. Nou, dan deed ik even of ik er niet bij hoorde.”

Ze kwam als onderwijzeres regelmatig ook bij de kinderen thuis, zegt ze. “Je kreeg bijvoorbeeld op die school in Osdorp wel ongewassen kinderen in de klas, ze hadden vaak niet ontbeten en dan ging je ze thuis opzoeken. Zag je de douche vol liggen met kolen voor de kachel. Ik ben twee jaar op die school gebleven, Ik had inmiddels zelf twee dochtertjes gekregen en ben toen naar een school in Amstelveen gegaan. En weer later kwam ik terecht op de school Samen Een in Aalsmeer.”

Dochter in de klas
Enthousiast verhaalt ze over deze periode. “Echt, het was hier in Aalsmeer de leukste tijd die ik in het onderwijs heb gehad. Weinig probleemkinderen, er was een fijne sfeer. Het allerleukste heb ik altijd gevonden kinderen te leren lezen. Ik denk dat ik in mijn leven wel  meer dan duizend kinderen de liefde voor het lezen heb bijgebracht. Ik heb ook wel eens één van mijn dochters in de klas gehad. Ja, dan krijg je thuis wel kritiek hoor; mam, wat stond je je bij het lezen weer aan te stellen.”

Tien jaar bleef Fietje op Samen Eén om daarna in dienst te treden bij de Stichting Vluchtelingenhulp in Haarlem. “Daar werd gewerkt met de methode Total Physical Respons, een leermethode, gebaseerd op bepaalde richtlijnen van de Amerikaan James Asher. Ik leerde veel buitenlandse mensen lezen en legde bepaalde begrippen uit. Dan leerde ik bijvoorbeeld de betekenis van het naar de deur lopen, naar buiten gaan en weer binnenkomen (terugkijkend) Ja, er was er ook eens een jongeman die wel naar buiten ging maar nooit meer terugkwam.”

Schilderswijk
“Ik ben er een jaar gebleven en heb ook in de Schilderswijk nog gewerkt. Ik zie het als een avontuurlijke zijsprong, je krijgt dan met een andersoortige bevolkingsgroep te maken. En na deze periode ben ik gaan werken in Duivendrecht waar ik veel Surinaamse kinderen in de klas had. Ik heb daar ook weer met veel plezier gewerkt. Riepen we: wie wil er dit jaar voor Zwarte Piet spelen in de sinterklaastijd! Meldde zich een Surinaamse jongen. Nooit geen problemen ondervonden. Zei een leerling tegen hem, prima joh, dat jij zwarte Piet wordt, hoef je niet geschminkt.”

De duidelijk avontuurlijk ingestelde Fietje heeft in haar leven veel gereisd. Terugziend op haar reizen bestempelt ze haar reis naar Indonesië als één van de hoogtepunten.

“Waar ik ook les gaf, ik heb altijd getracht de kinderen de liefde voor lezen bij te brengen. Ik noemde het al, ik ben ook altijd een fan geweest van Annie M.G.Schmidt. Geweldig mens.”

Het is duidelijk dat de optimistische Fietje uitdagingen nooit schuwde. “In Duivendrecht was er bijvoorbeeld een meisje met Down-syndroom. De moeder accepteerde niet dat een school voor speciaal onderwijs, haar kind niet wilde leren lezen, want dat kon ze toch niet, werd gezegd. Nou, ik heb het kind leren lezen als een trein.”

Veelvuldig reisde Fietje naar Amerika waar schoonzoon en wereldwijd bekende dirigent Jaap van Zweden met haar dochter Aaltje woont. “Ze zijn nu in coronatijd tijdelijk terug en wonen dan in Amsterdam.”

Terugkijkend op haar afwisselend leven zegt Fietje me, altijd een strijdbare vrouw te zijn geweest met een open oog voor de wereld om haar heen. “Strijdbaar ben ik nog wel. Ik zou bijvoorbeeld miljarden handtekeningen van vrouwen over de hele wereld willen verzamelen voor de wereldvrede.”

In haar door veel groen omgeven huis in Geerland heeft Fietje het erg naar haar zin laat ze ons weten. Aan de wanden in de woonkamer veel boeken, foto’s van kinderen, klein- en achterkleinkinderen. In de hoek een piano waarop nog regelmatig wordt gemusiceerd. Exotische foto’s en tekeningen als stille getuigen van de vele reizen die Fietje in het verleden heeft gemaakt.

Op de salontafel ook een recent nummer van de Privé… Fietje, luid lachend: ”Ja, mijn schoonzoon staat daar nog wel eens in.”

Hoewel al vele jaren uit het onderwijs gestapt is er duidelijk van verveling geen sprake.“Ik heb mijn huisgenoot, mijn hond Bambi, ik wandel veel, heb diverse wandelgroepjes, tuinier graag en Aalsmeer is een fijne gemeente om te wonen. Ik ben ook nog erg druk met mijn kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Als ze weer zijn vertrokken liggen de kamer en de tuin boordenvol met speelgoed. En dan is er nog mijn kajuitzeilboot die hier aan de plas ligt. Die boot wordt me wel een beetje te veel, die wil ik nu wel verkopen.”

Op haar tachtigste nam Fietje, na een loopbaan van zestig jaar, afscheid van het onderwijs. Zou je weer voor dit beroep kiezen? “Ik vond het heel leuk. Je wordt er geen miljonair in maar het vak geeft je veel voldoening.”

Tips voor deze rubriek? Mail de redactie: info@aalsmeervandaag.nl