De meester van toen: Jan van Veen

Ze leerden je liefde voor lezen. Lieten je zien hoe je moest rekenen met breuken en vertelden hoe de Napoleon de slag bij Waterloo verloor. In het zestiende deel van onze serie over de juf of meester van toen spreken we met Jan van Veen, onder meer voormalig directeur van de Hornmeerschool en OBS Kudelstaart.

‘School is om te leren maar moet wel leuk zijn’

Door Leni Paul. Een ding is zeker: je zal je als kind in de klas bij meester Jan van Veen nooit hebben verveeld. We bezoeken deze middag in het kader van onze serie interviews met onderwijzers en onderwijzeressen Jan van Veen ((73). Een heerlijk, bijzonder origineel ingerichte woning en ja, wederom in de Fuutlaan, inmiddels omgedoopt als buurt van de onderwijzers en de ambtenaren.

Jan van Veen is een bekende Aalsmeerder, hoewel zijn wieg in Amsterdam-West stond. “Ik kom uit Oud-West en ging na de Lagere school naar de HBS bij het Leidseplein. Onderwijzer worden? Nou nee, niet direct. Ik had een vriend die werkte op een accountantskantoor en ik kon daar assistent-accountant worden. Een andere vriend was op de toen nog geheten gemeentelijke kweekschool en dat sprak me ook wel aan. Dus toen ik ben ik daar ook naar toegegaan.”

Van Veen bekent dat theater hem ook wel trok. ”Een beetje toneelspelen, daar heb ik altijd wel van gehouden.” Maar toch, het werd ook geen theateropleiding maar de kweekschool. En met het onderwijzersdiploma op zak kon hij als piepjonge leerkracht terecht in Enkhuizen.

Patatje in de stad
“Ik wilde wel eens weg van huis, zelfstandig zijn. Maar ik bleef wel Amsterdammer, hoor. Amsterdam is en bleef mijn stad en Enkhuizen was geen grote stad. Ik wilde toch eigenlijk wel in een dorp wonen, maar dan dicht bij Amsterdam (triomfantelijk) Ja, en dan ga je rondkijken en het werd Aalsmeer. Dorp, maar Amsterdam is dichtbij en wanneer ik daar even naar toe wil, kan dat. ‘s Zondags zin in een patatje in de stad? Nou, dan ga je daar toch even naar toe.”

Toeval
Van Veen kon in 1970 terecht op de Hornmeerschool waar een leerkracht werd gezocht. En in 1974 werd hij aangenomen als hoofd van de nieuwe openbare school in Kudelstaart. “Dat was toeval, dat men daar iemand zocht. Mijn leven bestaat eigenlijk uit toeval. Ik solliciteerde en op een dinsdagavond zou dat in de gemeenteraad worden behandeld. Het zou een hamerstuk worden, van tevoren was  eigenlijk beslist dat de door schoolfusies overbodig geworden persoon gekozen zou worden. Maar de toenmalige wethouder van onderwijs besliste dat ik op die plaats zou komen. U wordt het tijdelijk, zei hij. En zo werd ik dus aangenomen en ik ben er altijd gebleven.”

Van Veen schetst zijn werkomgeving in Kudelstaart. “Twee houten lokaaltjes met in totaal zevenentwintig leerlingen op de plaats waar nu Gall&Gall is gevestigd. Er kwam al na een jaar een derde lokaaltje bij. In 1979 kwam er een stenen gebouwtje op de plaats van het huidige winkelcentrum. In 1983 werden we experimentele basisschool, een van de eerste scholen in Nederland.”

Experimentele school? “Ja dat was een kleuterschool en basisschool in één gebouw. In die tijd gingen kleuters nog naar de kleuterschool, dat is nu allemaal anders. Het was een proef.”

Cabaret
Van Veen zegt dat hij er in zijn vak altijd vanuit is gegaan dat een school er is om te leren, maar dat het vooral ook leuk moet zijn. “80 Procent van de tijd zit een kind op school. Of ik streng was? Nee, ik was nooit streng. En we liepen op diverse gebieden voorop. We organiseerden playbackshows, leerkrachten en ouders die samen smartlappen ten gehore brachten. Het was de tijd dat ook sexuele voorlichting in de klas aan de orde kwam. Met kerst organiseerden we ook vaak een musical. Dan kwamen die ouders binnen voor een voorstelling en stond ik als een kerstengel op tafel. Ik had ook altijd een goede band met de ouders. We deden aan cabaret, we bedachten van alles. Zo liet ik bijvoorbeeld jaarlijks bekende theatergroepen uit Amsterdam naar de school komen voor een voorstelling. Wat niet wegneemt dat het leren voorop bleef staan, Maar wat ik al zei, het moest ook wel leuk blijven.”

Journaliste denkt die middag wat weemoedig en niet zonder een tikkeltje jaloezie terug op haar eigen schooltijd waarbij ze zich het hoofd van de toenmalige Columbiaschool niet kan voorstellen, figurerend als kerstengel  op de tafel staand. Eerder blijft de herinnering aan een statige man (zijn naam was Statema…) En anders als in driedelig grijs is die man nooit verschenen.

Bekende Aalsmeerder
Als ras-Amsterdammer heeft Van Veen zich al tijdens zijn werkzaam leven de status van bekende Aalsmeerder verworven. “In Amsterdam was ik vele jaren secretaris van een voetbalclub en in 1975 heb ik hier de Footbal Club Vrouwentroost opgericht. Allemaal bestaande uit leerkrachten en de club heeft 30 jaar bestaan. We hebben elke maandag avond in de Bloemhof gespeeld. Ik organiseerde ook toernooien tussen de scholen.”

En dan komt het afscheid van je werkzaam leven. Jan van Veen zou wel de laatste zijn die in het voor velen helaas wel bestaande ‘zwarte gat’ zou vallen. Hij heeft zich buiten zijn werkkring altijd graag ingezet voor en bemoeid met de meest uiteenlopende zaken. Samen met Theodore van Houten schreef hij een boekje voor de hoogste groepen van de lagere school over het reilen en zeilen tijdens de oorlogsjaren 1940-1945 in Aalsmeer. En hij leidt regelmatig met veel enthousiasme mensen rond in dorp, om maar enkele activiteiten te noemen.

“Ja, ik ben nu eenmaal een verhalenverteller. Heel interessant zijn de dorpswandelingen waar ik beurtelings met Joost Hoffscholte en Joop Kok als gids met een groep door het dorp wandel. Men staat versteld dat zelfs geboren Aalsmeerders nog verrast worden door feiten die ze niet kenden. En nu leid ik ook rond door Fort Kudelstaart. Heerlijk om te doen en men is erg opgetogen over wat zich daar heeft afgespeeld. Erg interessant. Verder ben ik elke week van twaalf tot één op zaterdag bezig bij Radio Aalsmeer, kondig ik aan wat er zo al de komende dag te doen is in Aalsmeer.

Je hebt veel affiniteit met de Beatles, zo raad ik. Je draagt zelfs vandaag een oogstrelend T-shirt van de befaamde vier uit Liverpool. “Ja, goed gezien. Ik draai ook elke week bij Radio Aalsmeer ook wel muziek van de Beatles. Ze zijn mijn favorieten.”

Jan zet zich oook in voor laaggeletterden en houdt taalbijeenkomsten voor wat we noemen ‘de nieuwe Nederlanders’.

“Ja, heel plezierig. Overigens, het zijn niet alleen aan mensen die zich hier pas hebben gevestigd. Weet je dat er in Aalsmeer hier geboren en getogen mensen zijn, zelfs zo’n tweeduizend mannen en vrouwen die laaggeletterd zijn? Het is niet bekend, maar ook zij kunnen bij ons clubje terecht. Door corona was het geruime tijd niet mogelijk, maar nu zijn we weer iedere dinsdagochtend in de bibliotheek aanwezig.”

Recalcitrant
En, de onvermijdelijke vraag. Zou je in deze tijd nog terug gaan in je voormalige beroep? “O ja, ik zou het zeker doen. Natuurlijk heb ik kritische opmerkingen. Ik vind dat in deze tijd het schoolbestuur te veel invloed heeft gekregen. Complete secretariaten zijn er opgericht. De katholieke school hier doet het wijs, die houdt een en ander op afstand en houdt het heft in handen. Je kan je geld wel beter besteden. Nee, op dat punt zou ik als ik nog werkzaam was als onderwijzer, zeker recalcitrant zijn geweest. Ik vroeg bijvoorbeeld in 1982 of ik op mijn school Engelse les kon  geven. Nou nee, Daar zag de inspecteur niet veel in. Nou, dat zou ik dan toch liever zelf hebben besloten. Dan onderhandel je toch liever met je eigen schoolbestuur om dat te beslissen. Maar nogmaals, ik heb een heerlijke tijd gehad, maar ik heb gelukkig nog veel bezigheden waarvoor ik me graag inzet.”

Foto’s Jaap Maars en archief Jan van Veen