Pierre’s Pennenstreken: ‘For Musicians Only’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 452. Ik heb deze column eerst niet willen schrijven. De mogelijke lezers die dit misschien onder ogen krijgen – en die er niet bij waren! – zullen denken: o, daar heb je die Tuning weer met zijn zoveelste juichstukkie over ‘zijn’ jazzconcert dat-ie zelf heeft georganiseerd. Dat interesseert toch niemand…?

Maar ik schrijf dit ‘for musicians only’ – en voor degenen die erbij waren. Waarom? Omdat ik alleen voor hen enigszins betekenisvol kan beschrijven wat er gebeurde op die zaterdagavond 17 september 2022 in het Floral Art Museum, tijdens de Aalsmeerse kunstroute.

Het is, of met dit jazzconcert alles zin heeft gekregen. Dat ik als 14-jarige bij mijn vaders compagnon Herman Prenger logeerde en daar zijn 45-toerenplaatjes van Louis Armstrong beluisterde. Dat ik belangstelling kreeg voor de jazzgeschiedenis en dus voor de positie van wat toen ‘de Amerikaanse neger’ werd genoemd – en dus ook voor minderheden, buitenbeentjes en alternatievelingen (zoals ik dacht te zijn) in het algemeen. Dat ik in Bacchus de gelegenheid kreeg om jazzconcerten te organiseren en wij het voor elkaar kregen om – voor een scheet en drie knikkers – de top van Nederlandse jazzscene over te halen om te komen spelen, ‘omdat het zo gezellig, informeel en intiem was’. Dat in het eerste jaar 1992 de toen 27-jarige Mike del Ferro als ‘huispianist’ van Bacchus zijn glanzende carrière kon beginnen – die ik tot op de huidige dag kon blijven volgen.

Dat alles heeft zin gekregen door het optreden van de opzienbarende, fenomenale, virtuoze, geniaal muzikale (woorden schieten tekort) mondharmonicaspeler Rega Dauna. Ik had ’s middags al bij de soundcheck kennis met hem gemaakt. Toen trof me al de manier waarop hij ‘even’ een paar Toots-Thielemans-nummers speelde met het trio van Mike del Ferro (met Frans van der Hoeven, contrabas en Roy Dackus, drums). Hij speelde de nummers uit de film Turks fruit alsof hij nooit anders had gedaan: ‘Dat Mistige Rooie Beest’ en ‘De Fietsscène’, beide gecomponeerd door Rogier van Otterloo. Tussendoor probeerde hij een paar riedeltjes, die Mike nog nooit met hem gespeeld had maar onmiddellijk herkende: ‘Boplicity’ en ‘Polka Dots and Moonbeams’. Dat werden dus meteen nummers die ’s avonds ook gespeeld zouden werden.

(lees verder onder de foto)

Turks fruit
En hoe veel intenser werden ze allemaal gespeeld toen het ‘officiële’ concert om half negen begonnen was. De eerste set begon uiteraard met het ‘Rooie Beest’ uit Turks fruit, waarmee Rega Dauna zijn kunnen demonstreerde. De expressieve, ‘omlaag glijdende’ tonen waaraan Toots zijn faam ontleende, hij trof ze met groot meesterschap, zo mogelijk nog dramatischer dan zijn wereldberoemde voorganger. En de snelheid waarmee hij Toots’ kleine ‘broodje’ (de chromatische mondharmonica) hanteerde, het gemak waarmee hij improviseerde, de ‘jazzy’ en ‘bluesy’ timing, de manier waarop hij als vanzelfsprekend het sfeervolle nummer vertolkte, het wekte niet alleen bij het publiek, maar ook bij Mike’s begeleidende trio het gevoel van: hier gebeurt iets ongewoons, hoe is het mogelijk dat je op zo’n eenvoudig instrument zoveel muziek kunt halen? ‘Een jongen van vierentwintig, uit Djakarta, en ook nog autodidact,’ pianist Mike del Ferro die na tien jaar bij Toots toch met veel mondharmonicaspelers heeft samengewerkt, stak zijn verbazing niet onder stoelen of banken.

‘Polka Dots and Moonbeams’ werd ingezet en ik was weer helemaal verkocht. Ik hoorde het nummer voor het eerst, gezongen door Sarah Vaughan op een lp uit 1954 en in mijn cd-collectie heb ik er tien instrumentale uitvoeringen van, maar zo prachtig nostalgisch als op deze avond, klonk het nog nooit.

En als de band begint met ‘De fietsscène’ (‘Bicycle’, noemt Mike het) moeten de jongens alle zeilen bijzetten om de losgebroken Rega bij te benen. Maar zij kunnen het: Mike’s snelle pingeltjes werken uitermate inspirerend op de jonge harmonicaspeler en de bassist fluit de noten van zijn solo mee, zoals Toots deed als hij gitaar speelde.

Na de pauze wordt ‘Boplicity’ ingezet, nu pas te herkennen als een nummer uit 1949: Birth of the Cool van Miles Davis. Mike, die het nummer niet vaak gespeeld heeft en de akkoorden op zijn tablet heeft opgezocht, vindt uit dat het stuk is geschreven door ene Cleo Henry – wat na enig naspeuren een pseudoniem blijkt te zijn van Miles Davis en arrangeur Gil Evans samen (Cleo Henry is de naam van de moeder van Miles…). Het stuk is uiteraard een showcase voor de jonge Indonesiër, met Mike aanvankelijk in een dienende rol, maar later met een briljante swingende pianosolo.

Het concert wordt besloten met een nummer waarvan Mike de naam niet wil noemen, maar dat door iedereen wordt herkend: de bekendste compositie van Toots Thielemans werd oorspronkelijk in 1963 door hem uitgevoerd als The Whistler and his Guitar – maar Bluesette speelde de 83-jarige in 2009 op mondharmonica tijdens de Night of the Proms in Ahoy! Zo is dit KCA-jazzconcert in FAM niet alleen een historische ode geworden aan de beroemdste jazzmusicus aller tijden, maar ook een bevestiging dat een ultrabegaafde nazaat ervoor zal zorgen dat Toots en zijn muziek nog zeker een mensenleven blijft voortleven. Zijn naam? Rega Dauna!

(Foto’s PT)