Afscheid van brandweerman Jan Vink

Door: Jan Dreschler. Brandweerman Jan Vink (65) nam onlangs afscheid bij de brandweer. Vier en dertig jaar was hij er actief, eerst als vrijwilliger, later als beroeps. Hij maakte veel mee. Dat hij stopte was niet vrijwillig. Gezondheidsproblemen dwongen hem daar toe. Het afscheid was emotioneel.

Zijn wieg stond in Noordwijk, waar hij de eerste 16 jaar van zijn leven woonde, eerst in Noordwijk Binnen daarna in Noordwijk aan Zee. Hij heeft er zijn levenslange liefde voor de zee aan overgehouden. Het was in een arbeidersgezin, met een hardwerkende vader die metselaar was en een moeder die het gezin met zes kinderen grootbracht. Jan was nummer vier. Zo’n groot gezin dat is in positieve zin een hard bestaan, je moet vechten voor je plekje en dat maakt je weerbaar.

Marine
Op zijn 16e ging Jan naar de Marine. Hij had toen al een koksdiploma op zak. In Hollandse Rading kreeg hij zijn militaire opleiding en werd ingewijd in het vak van kok bij de marine. Op de vraag of het lastig is om voor zeelui te koken zegt hij: “Een goede kok wordt daar op handen gedragen.” Gedurende zeven jaar bevoer hij de wereldzeeën op diverse schepen met prozaïsche namen zoals de H.M. Poolster, de H.M. Onbevreesd, de mijnenveger H.M. Giethoorn en diverse anderen.

KLM
Na ruim 7 jaar wilde hij aan de wal. Het leven op zee had hij wel gezien en een gezin stichten is voor een varend marineman niet zo eenvoudig. Jan solliciteerde bij de KLM en kreeg het beheer over een personeelsrestaurant. Maar daar had hij snel genoeg van. “Het had vrij weinig met koken te maken.”

Hij maakte de overstap naar de KLM bedrijfspolitie en behaalde daarvoor de benodigde papieren. Hij zou er 14 jaar blijven binnen een speciale groep die zich bezig hield met het opsporen van valse reisdocumenten. Op Schiphol liep hij Piet tegen het lijf, een collega van de H.M. Giethoorn en die had een zus met de naam Corina. Er werden wat afspraken gemaakt en Jan maakte op enig moment zijn befaamde rijsttafel voor haar klaar en het pleit was beslecht. Wie zegt dat alleen de liefde van de man door de maag gaat?

Gemeentehuis
Na 14 jaar was hij aan wat anders toe. Hij werd hij bode op het gemeentehuis van Aalsmeer en bleef daar zeven jaar. ‘Ik er kwam wel er achter dat ik geen ambtenaar ben!” Met name over de gemeentelijke politiek kon hij zich nogal eens ergeren. Hij wilde geen afscheid, hij wilde er weg.

Jan vond een baan als kok in Zorgcentrum Aelsmeer. Dat was wel even wennen, na zo lang niet gekookt te hebben, maar hij werd goed ingewerkt en had er een mooie tijd, die na zeven jaar uitmondde in een afscheid met de bewoners waarvoor hij al die tijd gekookt had. Want, hij kwam in dienst van de brandweer; eerst zeven jaar als oefencoördinator en daarna bij de operationele ondersteuning.

Brandweer
Hier drukken we even op de pauzeknop en gaan een flink aantal jaren terug.

Want wat door deze hele loopbaan heen speelt is dat Jan Vink een brandweerman is, een brandweerman in hart en nieren. In 1990 is hij begonnen bij de vrijwilliger brandweer van Aalsmeer. Hij wilde iets doen voor de gemeenschap. Een reddingsbrigade, zoals in Noordwijk, was hier niet maar wel een actief brandweerkorps. Hij ging voor informatie naar de kazerne en werd door de commandanten Piké en Smit hartelijk ontvangen met de woorden “pas gelijk maar vast een pak!”. Gedurende 33 jaar zou hij dat werk blijven doen, naast zijn verschillende banen .

Brandweerman
Dat kostte veel tijd: opleidingen, oefenavonden, momenten dat de brandweer uitrukte. En het thuisfront had er begrip voor en gaf hem de ruimte. Zelfs bij nacht en ontij stond Corina samen met hem op om hem op weg te helpen. Hij doorliep de verschillende rangen van brandwacht 2e klasse, brandwacht 1e klasse, hoofdbrandwacht, bevelvoerder en brandmeester, de hoogste onderofficiersrang. Wat voor eigenschappen heeft een brandweerman eigenlijk nodig? “Als brandweerman moet je stabiel zijn, een goede conditie hebben, helder blijven denken onder moeilijke omstandigheden, situaties kunnen inschatten en vooral goed kunnen samenwerken.”

Levensgevaarlijk
Op de vraag hoe gevaarlijk het beroep van brandweerman is zegt hij: “Levensgevaarlijk! Dat geldt overigens ook voor andere hulpdiensten zoals de politie.”

Je maakt veel mee bij de brandweer. Jan zegt: “ik heb mijn portie wel gehad. Omdat ik meestal in de buurt was zat ik doorgaans in de eerste wagen en dan kom je als eerste ter plaatse en krijg je de grootste klappen.

In de lange lijst van dingen die hij meemaakte komen het neerstorten van het toestel van Turkish airlines voorbij, alsmede de Bijlmerramp. “Bij de treinramp van Hoofddorp moesten we ons door de ramen van de omgevallen trein wurmen om zwaargewonde mensen te redden.” “Na de vuurwerkramp in Enschede verleenden we assistentie bij het zoeken naar slachtoffers of delen van slachtoffers.”

Een levendige herinnering heeft hij ook aan de brand bij verffabriek Epiphanes. We stonden met twee man en een waterkanon aan de achterzijde op de Stommeerkade toen de hele zaak ontplofte. We werden zo’n 10 meter naar achteren geblazen en krabbelden beduusd in een tuin weer overeind. Alles deed het nog, dus we zijn verder gegaan met blussen. We hebben er 17 uur staan blussen!

Nazorg
De emoties die gepaard kunnen gaan met zulke gebeurtenissen zijn heftig. Daar is ook aandacht voor via het BOT (Brandweer Opvang Team) waar Jan ook lange tijd in heeft gezeten. Ingrijpende situaties worden samen doorgesproken en als de emoties erg hoog oplopen wordt maatschappelijk werk ingeschakeld.

Op de vraag wat hij daar zelf van merkt antwoordt Jan eerlijk: “Ik heb PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Ik heb geleerd, met hulp, om daarmee om te gaan. Maar je komt er niet echt vanaf. Het is net alsof er af en toe luikjes in je hoofd opengaan en dan kun je ineens niet meer functioneren. Je wordt bijvoorbeeld heel verdrietig. Gelukkig heb ik geleerd hoe ik zo’n luikje ook weer dicht kan doen.” Het is overigens niet alleen kommer en kwel. Er zijn ook de mooie kanten bijvoorbeeld als je iemand kunt redden uit een brandend gebouw. Dan is het ongelooflijk dankbaar werk.

Humor
Er is ook veel humor en er wordt soms hartelijk gelachten. Jan zit wat dat betreft vol verhalen.

Zoals over een eigenaar die belde dat zijn paard in de sloot was beland. De brandweer kreeg het dier er niet uit, want de wallekanten waren te hoog en te steil. Er restte maar één oplossing; het afgraven en vlakker maken van de wal. Dit lukte waarna de eigenaar vroeg: wie gaat nu het herstellen van mijn slootkant betalen? Antwoord van de brandweer: “Van wie is het paard?” Of het paniekerige telefoontje uit een peuterspeelzaal over een kind wat onwrikbaar vast was komen te zitten. En inderdaad, hij zat met een arm volledig klem tussen de twee platen van een radiator. De leiding stond erbij met de armen onder de groene zeep na mislukte pogingen om het probleem op te lossen. “Ik ging eerst maar eens naast het jongetje zitten en zei: je bent er ingekomen , hoe heb je dat gedaan? Doe het nog eens. En los was de arm. Daar kunnen we dan wel heel erg om lachen.” Of de grote paniek bij de ouders over een jongetje die zichzelf had opgesloten in het toilet en er niet meer uit wilde komen. Toen de brandweer de deur aan de scharnierkant open maakte was zijn reactie: “Maar ik ben nog niet klaar hoor.”

Afscheid
Het einde van Jans dienstverband bij de brandweer is abrupt. Gezondheidsredenen dwingen daartoe. En dat valt niet mee. Eerst wilde hij geen afscheid, maar er was aandrang van collega’s en zijn zoon en schoonzoon, beiden marineman zeiden: ”wij komen niet alleen, we komen zelfs in uniform!” En zo werd het hele gezin met een oude brandweerauto naar Amstelveen gereden en waren er toespraken en cadeaus en een receptie met vele bekenden.

Bij vertrek was er een saluut, gebracht met de sirenes van zeven brandweerauto’s. ‘Toen brak ik wel even” zegt Jan “het was erg emotioneel.”

(Foto’s Jaap Maars & prive collectie Jan Vink)