Pierre’s Pennenstreken: ‘Werkkunst’

Door: Pierre Tuning. (Pennenstreek 482) Ons bezoek aan AFAS in Leusden laat me niet los. Ik ben lid van PROBUS, een club van pensionado’s die na hun arbeidzaam bestaan maatschappelijk geïnteresseerd en betrokken zijn gebleven. Van tijd tot tijd gaan we eropuit om een bedrijf te bezoeken en een paar weken geleden klommen wij in de bus om op weg te gaan naar… naar wat…? Naar een ‘Wondere Wereld’ die zelfs Chriet Titulaer zou verbazen!

De eerste verrassing was het gebouw, hoe dat eruit ziet. Een soort uit Star Wars op aarde geland ruimtestation – met parkeergarage. Wij lopen naar de ingang, door de automatische draaideur in de glazen pui en worden verwelkomd door onze gidsen voor deze middag: de eigenaar/oprichter van AFAS en zijn vrouw. (Alweer verrassend: zoiets maak je toch nooit mee, in zo’n groot bedrijf – die beschikken meestal over een afdeling voorlichting, of over daartoe aangestelde ‘gastvrouwen’ of ‘-heren’!) Ton en Wil van der Veldt blijken al sinds jaar er dag in Kudelstaart te wonen en blijken een ontzettend hartelijk en sociaal doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeg-echtpaar dat ons de middag zal vergezellen. Zij noemen hun futuristische bedrijfsgebouw ons ‘Clubhuis’…

(Ik neem mijzelf kwalijk dat ik nog nooit van Ton van der Veldt had gehoord; een artikel in AalsmeerVandaag van 14 januari 2014 meldt dat hij ‘is onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn bijzondere inzet als ondernemer. Dit viel samen met zijn 40-jarig jubileumfeest als ondernemer.’ In Kudelstaart was hij ‘voorzitter van Tennisvereniging, lid van het kerkbestuur van RK kerk St. Jan Geboorte, voorzitter van de feestcommissie 750-jarig bestaan Kudelstaart en het 60-jarig bestaan van RKDES, bestuurslid van Carnavalsvereniging de Pretpeurders, lid van de toneelvereniging en de eerste voorzitter van het Jeugdsportfonds Aalsmeer.’)

Ontwikkelingen
Wij worden naar een reusachtige restaurant gevoerd (er is plaats voor 680 eters!) voor een luxueuze lunch – met muzikale begeleiding door een langharige pianist die wij herkennen als Jan Vayne.

Ik heb ‘best wel wat’ technische en digitale ontwikkelingen meegemaakt in mijn leven. Toen ik halverwege de jaren ’70 in het journalistieke televisiewereldje verzeild raakte, werd al het beeldmateriaal nog op film vastgelegd. De 16mm-filmrolletjes werden in het lab ontwikkeld en daarna op een montagetafel tot uitzendbare reportages geknipt en geplakt. Toen ik 2005 werd gepensioneerd als redacteur bij het NOS Journaal, was de televisiejournalistiek totaal digitaal geworden. Mijn ervaringen met de razendsnelle technische ontwikkelingen bij het beeldschermwerken zijn min of meer vergelijkbaar met wat er in de burelen van AFAS heeft plaatsgevonden.

Bij AFAS werken zo’n 600 mensen, bij de NOS: ongeveer 900, van wie ongeveer helft bij het NOS Journaal. Ook die cijfers zijn vergelijkbaar. Maar… wat een verschil!

Bekijk de plattegrond van het Mediapark: het NOS Gebouw heeft een oppervlak van ongeveer één voetbalveld. Het AFAS ‘clubhuis’ in Leusden is bijna zeven voetbalvelden groot. ‘Het biedt 525 werkplekken, een restaurant voor 680 eters, een enorm auditorium én een theater met 850 zitplaatsen. In dat theater ging in september 2021 ‘14 de musical’ in première, een avondvullende voorstelling over Johan Cruijff die al tot twee keer toe verlengd is. De medewerkers kunnen gratis sporten in een hal die zich met een druk op de knop laat aanpassen voor zo’n beetje iedere binnensport, en daarna kunnen ze een massage krijgen.’

Beginjaren
Als ik mensen zie hannesen met een computer – nog vaker hóór je ze hannesen als je iemand om telefonische assistentie vraagt, of informatie, of als je wordt ‘doorverbonden’ – zeg ik wel eens: ‘Daar hebben we nu juist computers voor!’

Dat moeten Piet Mars en Ton van der Veldt ook gedacht hebben, toen ze in 1996 met de afgesplitste en geprivatiseerde ‘poot’ van Getronics begonnen met ‘Applications For Administrative Solutions’: AFAS. Bedrijfsadministratie, automatisering, boekhouding, salarisadministratie – alles wat je maar kunt bedenken door de computer laten doen. In die beginjaren was steeds meer mogelijk: het gemak om webpagina’s te maken en naar bestaande pagina’s te linken veroorzaakte een exponentiële groei van het internet. En AFAS groeide mee!

In het jaaroverzicht van het NOS Journaal uit 1996 zat een reportage over de toekomst van het internet. Joop van Zijl legt uit waarom het internet “nog heel groot zal worden”. Ik was in dat jaar een van de redacteuren die eraan meewerkte – wij  experimenteerden met een nieuwswebsite die ‘in 1999 voor het eerst online kwam. Die site is inmiddels uit de lucht. De huidige website dateert uit 2020 en wordt voortdurend geïnnoveerd.’

In Aalsmeer was ik al sinds de oprichting van de stichting Kunst & Cultuur Aalsmeer in 1995 bezig een website voor KCA voor elkaar te krijgen. Tijdens de eerste Kunstroute was een van de attracties een demonstratie van Internet en een jaar later kon de Japanse conceptuele kunstenaar Shuzo Azuchi Gulliver zijn garden project ‘Ambition/Field Climbing’ op de Historische Tuin online presenteren: de ambassadeur van Japan verrichtte de openingshandeling door in de oude bloemenschuur de digitale catalogus op internet te plaatsen.

Ik was in die jaren tijdelijk gedetacheerd bij een experimentele internetredactie van NOS om de journalistieke inhoud in de gaten te houden. Een paar IT’ers die bij Teletekst vandaan kwamen, waren vooral bedreven in digitale vormgeving – en zij hebben mij enkele vrije uren geholpen bij de opzet van een website voor D66 Aalsmeer. Die website bleek de allereerste te zijn die door een Nederlandse politieke partij op internet is geplaatst – en De Koninklijke Bibliotheek doet sinds 2017 onderzoek naar de alleroudste websites uit de begintijd van het web in Nederland – de z.g. ‘digitale incunabelen’ of ‘webwiegedrukken’ – en ontdekte de lokale site van de D66-afdeling Aalsmeer. ‘Wij hopen dat iedereen veel gebruik gaat maken van de fantastische mogelijkheden die de nieuwe media bieden om informatie te krijgen over het bestuur van het land, de provincie en de gemeente. Maar, veel belangrijker nog, u kunt heel gemakkelijk – en met de snelheid van het licht! – ongehinderd door afstand en tijd, uw stem laten horen,’ schreef ik in 1998 heel optimistisch.

Creativiteit
Als ik terugkijk naar ons ‘bedrijfsbezoek’ aan AFAS, constateer ik met veel bewondering dat daar optimaal gebruik is gemaakt van de ‘fantastische mogelijkheden die de nieuwe media bieden’! Het klinkt heel eenvoudig: ‘AFAS bedrijfssoftware: één pakket voor je hele organisatie. Laat al je bedrijfsprocessen naadloos samenwerken.’ Maar om daar naartoe te groeien, om de software integraal op de meest verschillende bedrijfsorganisaties te kunnen toepassen, moet je uitzonderlijk creatief zijn in het benutten van alle nieuwe razendsnelle digitale mogelijkheden. En… nooit de mensen vergeten mét wie je het doet en vóór wie je het doet!

In mijn NOS-tijd heb ik een flink aantal jaren in de ondernemingsraad gezeten. De OR was onder meer druk met RSI – ook wel ‘muisarm’ genoemd. We zouden verstelbare tafels komen, andere stoelen, een fitnessruimte enz. Bij AFAS zie ik dat alles tot in de puntjes gerealiseerd, plus een meditatieruimte, een multifunctionele sporthal, tafeltennistafels en een tennisveld, maar ook een patio en een auditorium waar je zowel informatieve bijeenkomsten als dansfeesten kunt organiseren.

Tot mijn verbazing zag ik ook een compleet ingerichte, professionele tv-studio waar de video’s worden gemaakt die op de website te zien zijn. En dan die theaterzaal… In Aalsmeer zijn we niet verder gekomen dan het mislukte Studioproject, de Oude-Veilingzaal en de Drie Kolommen – verdwenen zonder dat er iets voor in de plaats is gekomen. En Radio Aalsmeer is nooit meer geworden dan het product van goedbedoelende hobbyisten en amateurs.

Ik zie bij AFAS alles gerealiseerd wat ik ooit bedacht heb. Werken tot kunst verheven. Kort gezegd: ik ben stinkend jaloers!

(Foto’s: Arjen Vos)