Pierre’s pennenstreken: ‘De dreun en andere deuntjes’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 513. Er is geen ontsnappen aan. Bij de Pramenrace, Muziekfeest op het Raadhuisplein, Bandjesavond…
In de hedendaagse muziek voor jongeren weergalmt een aanhoudende, pulserende beat – een ritme dat niet enkel in de oren dreunt, maar diep in het lijf resoneert. Dit ritme roept bij hen een soort oergevoel op, als het kloppen van een hart. De zware, alles doordringende baslijnen bieden niet alleen energie en opwinding, maar ook een verlangen naar de geborgenheid van de baarmoeder, waar het eerste geluid dat elk mens hoort het ritmische kloppen van het moederhart is.

Die dreunende beat is een brug naar het prille begin, naar het ritme dat ieder mens ooit troostte. In die eindeloze golfslag van geluid schuilt een universeel verlangen: om even terug te keren naar het absolute vertrouwen, naar het kloppende teken dat je gedragen wordt, veilig en ongestoord.
‘Veilig en ongestoord’… Maar mij stoort het geweldig! En gehoorschade had ik al – op mijn leeftijd!

Jazzmuziek
Het zware bonken van festivalmuziek is gericht op het ‘wij-met-zijn-allen-gevoel’, jazz wil juist het tegendeel: het gaat altijd om de allerindividueelste uitingen van identiteit. Met zijn unieke balans tussen structuur en improvisatie biedt jazz een venster naar emoties, strijd, vreugde en het verlangen naar vrijheid. Het is een muzikale vertelling van het menselijk bestaan, doordrenkt van authenticiteit en expressie.

Wat jazz werkelijk onderscheidt van andere muziekstijlen, is de nadruk op improvisatie. Iedere uitvoering van een jazznummer is uniek, afhankelijk van het moment en de emotie van de uitvoerende artiest. Dit weerspiegelt de onvoorspelbaarheid van het leven zelf.

Hoewel jazz zijn wortels heeft in de Verenigde Staten, is het een wereldwijde taal geworden. Het overstijgt cultuur, taal en sociale grenzen. Jazz demonstreert hoe mensen, ondanks hun verschillen, samen kunnen komen om iets moois en betekenisvols te creëren.

Jazz staat synoniem voor vrijheid. Het biedt muzikanten een platform om hun unieke stem te laten horen, om vrij van belemmeringen te spelen en om zichzelf uit te drukken op een manier die volledig authentiek is. Tegelijkertijd is jazz een herinnering aan de voortdurende menselijke strijd voor gelijkheid en rechtvaardigheid.

In de moderne tijd blijft jazz evolueren. Het wordt vermengd met andere genres, zoals hiphop, elektronische muziek en wereldmuziek, en blijft zichzelf heruitvinden. Deze voortdurende vernieuwing onderstreept de vitaliteit van jazz als een kunstvorm die relevant blijft in een steeds veranderende wereld.

Artificial Intelligence
Kan AI de essentie van jazz vangen? Hoewel deze technologie complexiteit en harmonie kan modelleren, blijft improvisatie, een kernaspect van jazz, een uitdaging. Improvisatie vereist niet alleen technische vaardigheid, maar ook intuïtie, emotie en een diep begrip van menselijke interacties — kwaliteiten die AI niet bezitten.

Een van de grootste beperkingen van AI is het gebrek aan emotie. Jazz is een stijl die verhalen vertelt en gevoelens overbrengt, vaak geïnspireerd door de ervaring van de muzikant. Omdat AI geen emoties ervaart, mist het de kern van wat jazz uniek maakt. Een computer kan tonen rangschikken en harmonieën creëren, maar zonder de menselijke ziel blijft de muziek oppervlakkig.

Hoewel AI patronen kan herkennen en voorspellen, blijft echte improvisatie buiten bereik. Improviseren in jazz betekent het breken van regels, het nemen van risico’s en het voelen van de richting waarin een stuk zich ontwikkelt. Deze vaardigheden zijn moeilijk te programmeren. AI kan weliswaar reageren op inputs en variaties bieden, maar de mate van spontaniteit en originaliteit die jazz vereist, is niet volledig na te bootsen.

Een ander belangrijk aspect van jazz is de samenwerking tussen muzikanten. Tijdens een jazzsessie ontstaat er een constante dialoog tussen instrumenten, waarbij musici elkaar inspireren en uitdagen. Deze interacties zijn niet alleen technisch maar ook sociaal en cultureel geladen. AI mist het vermogen om deze dynamiek te begrijpen en authentiek deel te nemen aan deze muzikale communicatie.

Toch kan AI een waardevol hulpmiddel zijn in de jazzwereld. Denk aan het componeren van complexe stukken, het analyseren van muzikale structuren of het begeleiden van muzikanten tijdens repetities. In plaats van jazz volledig te willen repliceren, kan AI een ondersteunende rol spelen, waarbij het de creativiteit van menselijke artiesten versterkt.

(Bovenstaand stukkie werd met behulp van AI geschreven. Uiteraard heb ik het hier en daar ingekort, geredigeerd en er persoonlijke noties aan toegevoegd.– pt)