Zorg in Aalsmeer: ‘Verloskunde in Aalsmeer goed geregeld’

Door: Jan Dreschler. De zorgsector lijkt steeds meer het zorgenkindje te worden van de Nederlandse samenleving. We horen over stijgende kosten, personeelsgebrek, falende zorg en toenemende vergrijzing met als gevolg daarvan een groter beroep op diezelfde zorg. Maar hoe is het eigenlijk in Aalsmeer gesteld met zorg en welzijn. In een aantal interviews met sleutelfiguren zoekt Aalsmeer Vandaag naar een antwoord op die vraag.

Bianca Renkens en Esther van Weerdenburg zijn de verloskundigen van Aalsmeer. Samen hebben zij per jaar de zorg voor zo’n 190 baby’s. Zij werken vanuit hun praktijkruimte in gezondheidscentrum Aalsmeer-Oost. Daarbij kunnen ze terugvallen op een vaste assistente en twee waarnemers waarmee zij samen 24/7 diensten en spreekuren verdelen.

Bianca is geboren en getogen in Maastricht en deed in Rotterdam de opleiding tot verloskundige. In 1998 was ze klaar en terwijl ze nog op school zat kregen zij en klasgenoot Anne-Mieke er lucht van dat er een praktijk ter overname was in Aalsmeer. Ze zijn het avontuur aangegaan en startten in het stationsgebouwtje aan de Stationsweg.

Esther is op en top Aalsmeerse, was altijd woonachtig op de Oosteinderweg en wist al vanaf de basisschool dat ze verloskundige wilde worden. Ze liep stage bij Bianca, nam waar tijdens een zwangerschapsverlof en werd in 2001 in de maatschap opgenomen. Op enig moment stopte Anne-Mieke en tegelijkertijd liep het aantal zwangerschappen terug dus gingen beiden samen verder tot op de dag van vandaag.

Kers op de taart
Het contact met een verloskundige begint uiteraard zodra er sprake is van een zwangerschap. Na acht weken wordt een uitgebreide intake gedaan die ook geldt als risicoselectie. Kan een bevalling thuis plaatsvinden of is een ziekenhuis en ondersteuning door de gynaecoloog gewenst? Ook wordt er vaak een vroege echografie gemaakt. Daarna bouw je een band op met de zwangere vrouwen en ontstaat er onderling vertrouwen tijdens de periodieke controles. De uiteindelijke bevalling is eigenlijk, zoals Bianca het noemt, ‘de kers op de taart’.

Groepsconsult
Een ontwikkeling van de laatste jaren wordt wel genoemd Centering Pregnancy waarbij zwangere vrouwen worden uitgenodigd voor een soort groepsconsult met circa tien zwangeren, waarbij natuurlijk de noodzakelijke controles worden gedaan, maar er ook ruimte is voor onderling gesprek, hulp aan elkaar en het delen van ervaringen.
Een andere activiteit voor de toekomst is het geven van voorlichting aan meisjes tussen de tien en de veertien jaar. Ook dit gebeurt in groepen en heet Cirkel Cyclus, met gebruik van het boekje ‘Wauw ik word vrouw.’ Er ligt een subsidieaanvraag bij de gemeente om dit kosteloos aan te kunnen bieden aan wie er belangstelling voor heeft. Esther zegt: “het praten over alles rond seksualiteit is voor leerkrachten en ouders vaak wat ongemakkelijk terwijl het voor ons eigenlijk zo gewoon is. Wij kunnen die rol dan ook goed vervullen.”

Veel thuisbevallingen
Van de circa 175 Aalsmeerse bevallingen gebeurt een deel medisch, onder begeleiding van de gynaecoloog. Van de bevallingen die door de verloskundige begeleid worden gebeurt circa 75 procent thuis en 25 procent poliklinisch, dat wil zeggen dat de vrouw in het ziekenhuis bevalt onder de regie van de eigen verloskundige. Ten opzichte van het landelijke gemiddelde zijn er in Aalsmeer vrij veel thuisbevallingen. Soms redeneren mensen “ik woon in een dorp, waarom zou ik dan in het ziekenhuis gaan bevallen.” Het aantal zwangerschappen in Nederland is de laatste jaren stabiel, ongeveer 164.000 bevallingen per jaar. Er kwam wel een piek tijdens de coronaperiode. Kennelijk was het toen zo dat mensen die eerst nog allerlei andere dingen van plan waren hun uitgestelde kinderwens naar voren schoven.

Bij nacht en ontij
Verloskundige is een intensief beroep. Je bent samen 24 uur per dag en zeven dagen per week in touw en je moet het goed regelen, zodat er altijd hulp beschikbaar is, ook bij nacht en ontij. “Toch,” zegt Esther, die in het bestuur van het pensioenfonds voor verloskundigen zit, “valt het met de gezondheid wel mee. De gemiddelde levensverwachting van een verloskundige is 87 jaar en dat is behoorlijk hoog.”

Dat de praktijk onderdeel is van een gezondheidscentrum heeft een enkel nadeel, namelijk dat je in de wachtkamer vroegtijdig als zwangere herkend kunt worden. Maar heeft ook veel voordelen, want de apotheek de huisarts in de fysiotherapie zijn vlakbij.

Schaarste
Zowel Bianca als Esther vinden dat de verloskunde in Aalsmeer goed geregeld is. Tegelijkertijd zijn er wel knelpunten en dat heeft alles te maken met schaarste. ”De twee waarnemers hebben per 1 januari opgezegd en we hebben pas één van hen kunnen vervangen. En ook in Amstelveen zijn er veel vacatures.” Schaarste is er ook bij de ‘bevalassistentie’. De kraamzorgorganisatie moet, als een bevalling op gang komt, binnen een uur een kraamverzorgster kunnen leveren die de verloskundige terzijde staat tijdens de bevalling. In het ziekenhuis is dat de verpleegkundige. Bij beiden zijn er knelpunten. De kraamzorg heeft capaciteitsproblemen, zodat kraamverzorgsters soms twee cliënten op een dag moeten verzorgen. Ook de capaciteit in het ziekenhuis is een punt van zorg omdat er te weinig verpleegkundigen zijn. Dat kan er toe leiden dat poliklinische bevallingen door de Aalsmeerse verloskundigen gedaan worden in plaatsen als Leiderdorp, Amsterdam-Noord of zelfs Zaandam. Dat heeft dan weer gevolgen voor de achterwacht die geregeld moet worden als je als verloskundige een aantal uren zo ver weg bent. Het geeft ook onrust bij ouders die een kind verwachten. Het idee dat er straks geen plaats is in de nabije omgeving is op z’n minst onaangenaam.

Pretecho’s
En dan is er nog de toekomst. “Als wij er mee zouden stoppen dan is er maar weinig opvolging. Bovendien willen veel jonge verloskundigen wel waarnemen, maar echt verantwoordelijk zijn voor een praktijk is minder aantrekkelijk.” De oplossing daarvoor moet voor een deel uit Den Haag komen, want er is genoeg animo, maar er zijn veel te weinig opleidingsplaatsen. Voor de 160 opleidingsplaatsen zijn er jaarlijks 800 aanmeldingen. Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen. Zo zijn beiden trots op hun gloednieuwe echoapparaat. “Het was een flinke investering, maar we kunnen nu de mooiste echo’s maken. We maken nu de screeningsecho’s op de praktijk en ook de zogenaamde pretecho’s, iets waar we vroeger wat aarzelend tegenover stonden.” Zo blijft het vak in ontwikkeling.

Verloskundigen werken relatief vaak ’s nachts. Veel bevallingen komen ‘s nachts op gang, als het lichaam zich ontspant. “Het mooiste moment,” zegt Bianca, “is als ik ‘s morgens om een uur of vijf, na een drukke nacht, langs de serene Westeinderplassen rijd met het gevoel: ik heb een geheim dat nog niemand weet, er is een kind geboren.”