Is raad onjuist ingelicht tijdens Schipholdebat? Oude Kotte vindt van niet

Door: Klaas Leegwater. Heeft burgemeester Gido Oude Kotte in zijn rol als portefeuillehouder Luchtvaartzaken de gemeenteraad tijdens een belangrijk Schipholdebat onjuist geïnformeerd over de mogelijkheden om beroep aan te tekenen tegen de verleende natuurvergunning aan de luchthaven? Hoogleraren en juristen die AalsmeerVandaag de woorden van Oude Kotte heeft voorgelegd menen van wel of uiten ernstige twijfels. “De portefeuillehouder is duidelijk abuis.” Ook de eigen juridische afdeling van de gemeente is het oneens met de burgemeester. Oude Kotte blijft evenwel op zijn standpunt staan.

Het had veel weg van een kort hoorcollege. Tijdens de ingelaste raadsvergadering  op donderdag 2 november hield Oude Kotte, in het verleden docent staats- en bestuursrecht, in een drie minuten durend betoog de gemeenteraad voor waarom er geen formeel beroep (gevraagd door Absoluut Aalsmeer in een motie) kon worden aangetekend bij de rechtbank tegen de in september door het ministerie Natuur en Stikstof verstrekte natuurvergunning. Met de vergunning mag Schiphol tijdelijk 500.000 starts en landingen faciliteren.

Protestbrief
Volgens Oude Kotte had de gemeente haar rol als belanghebbende in deze zaak verspeeld vanwege het niet indienen van een zienswijze ten tijde van het conceptbesluit voorjaar 2021. Tijdens de vergadering begin november werd een aangepaste motie door de raad aangenomen waarin het college werd opgeroepen in plaats van een formeel beroep een protestbrief te verzenden naar het ministerie. Maar was het gebruikte argument van Oude Kotte wel juist? Of is de raad door de burgemeester foutief ingelicht en was een beroep tegen de verleende natuurvergunning wel degelijk mogelijk?

Niet noodzakelijk
“De portefeuillehouder is duidelijk abuis of heeft de raad met opzet verkeerd ingelicht,” zegt Johan Vollenbroek van stichting Mobilisation als hem de woorden van Oude Kotte worden voorgelegd, “wij hebben de beste natuurjuristen van Nederland in huis. Unaniem menen zij dat aan de hand van verschillende uitspraken van de Raad van State het niet meer noodzakelijk is een zienswijze in te dienen als je belanghebbende wilt zijn in een beroepszaak. De portefeuillehouder zit hier fout.”

Varkens in Nood
Verschillende hoogleraren en juristen die AalsmeerVandaag om verduidelijking vraagt, refereren aan het ‘Verdrag van Aarhus’ en het zogenaamde ‘Varkens in Nood-arrest’ van het Europese Hof uit 2021. Het ViN-arrest bepaalt dat als je een recht op inspraak (indienen van een zienswijze) hebt gehad, maar daar geen gebruik van hebt gemaakt je dat niet mag worden tegengeworpen als je (later) via de Algemene wet Bestuursrecht (AwB) beroep tegen het besluit wilt aantekenen. Het gerenommeerde advocatenkantoor Stibbe uit Amsterdam bevestigt die lezing in een uitgebreid artikel op haar website.

“Overheidsorganen vallen onder deze jurisprudentie,” zegt ook Chris Backes, hoogleraar Omgevingsrecht en Bestuursrecht van de Universiteit Utrecht, “voor een goed onderbouwd oordeel over de casus in Aalsmeer zou ik het verloop van de gemeentelijke procedure wel nog eens goed moeten bekijken. Maar op grond van de door u aan mij beschreven feiten is er ernstige twijfel mogelijk of het advies van de portefeuillehouder op juiste gronden is gegeven,” aldus Backes.

Beroep onder voorwaarden
In een reactie na vragen van AalsmeerVandaag aan Oude Kotte over de juistheid van zijn woorden erkent de portefeuillehouder Luchtvaartzaken via zijn woordvoerder dat er, als eerder in de procedure geen zienswijze is ingediend, onder voorwaarden beroep kan worden ingediend tegen een (definitieve) vergunning. Het gemeentebestuur verwijst expliciet naar de voorwaarde dat de betreffende appellant (in dit geval het gemeentebestuur) belanghebbende moet zijn. Het gemeentebestuur is daarvan niet overtuigd.

Natura 2000
“Omdat voor Aalsmeer geldt dat een Natura 2000-gebied niet binnen haar grondgebied of daartegenaan ligt, is belanghebbendheid voor ons gemeentebestuur geen logisch gegeven,” meldt het college nadat navraag is gedaan bij een extern juridisch bureau, “het is niet zonder betekenis dat het Aalsmeer bij de gevolgen van het vliegverkeer in het bijzonder gaat om de leefbaarheid en gezondheid van haar inwoners en niet zozeer om de bescherming van natuur. Een eventueel beroep tegen de vergunning van Schiphol zou hoogst waarschijnlijk niet ontvankelijk zijn verklaard.” De woordvoerder vult aan: “De burgemeester blijft dus op zijn standpunt staan dat een formeel beroep niet mogelijk was.”

Beroep wel mogelijk
Organisatie BIJ12 die provincies ondersteunt bij de uitvoering van wettelijke taken meldt: “De afstand tot Natura 2000-gebied is op basis van de Algemene wet Bestuursrecht niet per se bepalend voor de belanghebbendheid. Aalsmeer kon een beroep indienen, al zou dit op basis van het relativiteitsvereiste vermoedelijk ongegrond worden verklaard.” Dat meent ook Merel Copier, advocaat gespecialiseerd in omgevingsrecht en bestuursrecht bij Hekkelman Advocaten in Nijmegen: “Ik denk dat bij een beroep aan het college het relativiteitsvereiste zou worden tegengeworpen.”

‘Geen logisch gegeven, hoogstwaarschijnlijk niet, vermoedelijk ongegrond, ik denk dat.’ De zekerheid over een eventueel formeel ontbreekt. De meeste juristen en hoogleraren die door AalsmeerVandaag zijn geraadpleegd menen dat formeel beroep aantekenen mogelijk was, echter met een onzekere uitkomst gezien het relativiteitsvereiste. Dat beroep aantekenen wel degelijk een optie was schrijft nota bene de eigen juridische afdeling van de gemeente in een bericht, in bezit van deze nieuwssite, aan de raad. ‘De raad had beroep kunnen aantekenen tegen het besluit over de verleende natuurvergunning aan Schiphol.’

Juridische discussie
Absoluut Aalsmeer, de partij die de aanvankelijke motie indiende met de oproep aan het college tot het aantekenen van formeel beroep tegen de verleende natuurvergunning, laat weten al tijdens het raadsdebat te hebben getwijfeld aan de woorden van Oude Kotte. “Mijn overtuiging was dat bezwaar aantekenen op grond van de Algemene wet bestuursrecht mogelijk was. Maar ik kon in de extra raadsvergadering natuurlijk niet in een juridische discussie geraken met een burgemeester die twee studies heeft afgerond: bestuurskunde in Leeuwarden en rechten in Groningen,” zegt fractieleider Werner Koster.

Ronald Fransen van GroenLinks wil schriftelijke vragen stellen aan het college om duidelijkheid te verkrijgen of Oude Kotte de raad wel of niet onjuist heeft geïnformeerd. “Is het denkbaar dat Oude Kotte ernaast zat, en zo ja, had hij die twijfel moeten overbrengen aan de raad? Vooral gegeven het feit dat het een ingelaste raadsvergadering betrof met als enige agendapunt de motie van Absoluut Aalsmeer. Het deed er dus nogal toe hoe Oude Kotte tegen de motie aankeek, wat zijn advies zou zijn,” aldus Fransen. 

Twijfel over inzet
Het Schipholdossier ligt gevoelig in Aalsmeer, een gemeente met de meeste overlast van vliegverkeer. Inwoners die vlieghinder ervaren verwachten van bestuurders dat zij zich honderd procent inzetten om het aantal vliegbewegingen rond de luchthaven zoveel mogelijk naar beneden te laten brengen. Over die inzet ontstond in oktober twijfel na uitspraken van burgemeester Oude Kotte die na het ontslag van wethouder Dick Kuin Luchtvaartzaken in zijn portefeuille heeft opgenomen.

Oude Kotte deed op een commissievergadering de suggestie om ook bedrijven in Aalsmeer die afhankelijk zijn van Schiphol bij de besprekingen te betrekken voor het bepalen van een goed overwogen gemeentelijk standpunt. Het leidde bij sommige partijen en daarbuiten tot vraagtekens. Komt de gezondheid en leefbaarheid van inwoners opeens niet meer op de eerste plaats? Een week later gaf Oude Kotte daarover duidelijkheid. “Bij mij staat gezondheid op plek één, twee en drie.”

Verstreken
De sluitingstermijn om bij de rechtbank in beroep te gaan tegen de verleende natuurvergunning van Schiphol is inmiddels verstreken. In plaats daarvan heeft de gemeente vorige week een protestbrief naar Minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal gestuurd met onder andere: ‘Wij doen een dringend beroep op u om de leefbaarheid en gezondheid van onze inwoners te beschermen en te verbeteren Vanuit het oogpunt van klimaat, leefbaarheid, gezondheid en woningbouw zouden we zelfs willen pleiten voor aanvullende krimp.‘

Opschorten krimp bittere pil voor omgeving

De gemeente Aalsmeer vindt het besluit van Harbers ronduit teleurstellend. “De leefbaarheid, de bescherming tegen geluidsoverlast, de bescherming tegen de gevaren voor de gezondheid van de inwoners van Aalsmeer en andere omwonenden lijken daarmee op het tweede of derde plan te staan,” schrijft de gemeente in een persbericht. “Voor de zoveelste keer voelt het alsof we blij zijn gemaakt met een dode mus.”

Ruggengraat van rubber
“Deze beslissing is desastreus voor de omwonenden rond Schiphol,” reageerde Jan Boomhouwer van Stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV) op Radio 1. “De minister gaat door de pomp voor dreigementen vanuit de VS en EU, zijn ruggengraat  blijkt van rubber te zijn.” Boomhouwer vreest dat het Ministerie een beslissing zal blijven uitstellen, “het is een heilloze weg die Harbers nu inslaat om toe te geven aan dit soort powerplay. Een ander blijkt de baas in Nederland, waar houdt dit op?”

RBV ontvankelijk verklaard
De rechtbank van Den Haag verklaarde gisteren RBV ontvankelijk in haar vordering tegen de Staat. De stichting eist in een bodemprocedure dat de rechter de Staat opdraagt om maatregelen te nemen die ernstige hinder en slaapverstoring door vliegverkeer rond Schiphol moeten tegengaan. In juli tijdens een inhoudelijke behandeling betwistte de Staat de representativiteit van RBV. De uitspraak betekent dat RBV zijn procedure kan voortzetten. “Een geweldig bericht,” meldt Boomhouwer. Eerstvolgende zitting is in januari 2024.

(Foto’s archief AV/Arjen Vos)