In memoriam pastor Riekus Houtsma (97)

“Ik was acht of negen jaar oud en wilde paus worden. Moet je je voorstellen. Winkelier leek me ook wel iets, maar de eerste keuze gaf de doorslag.” Een citaat van karmeliet Riekus Houtsma, die 10 augustus op 97-jarige leeftijd overleed in Zenderen.

Zeker voor de oudere (ex-)katholieke Aalsmeerder zal Houtsma geen onbekende zijn. Het karmelklooster  aan de Stationsweg was veertig jaar lang zijn uitvalsbasis voor pastoraal werk, vanaf begin jaren vijftig tot rond 1990. Als 'kapelaan Houtsma' ging hij hier door het leven en later werd het 'pastor'. In het dorp lopend of fietsend altijd het hoofd geheven en met een blijmoedige trek op zijn gezicht.

Menselijk
Houtsma was een van de meest menselijke van de vele broeders en paters die in de loop van de tijd in het klooster – sinds vorig jaar het domein van zusters Benedictinessen – gezeten hebben. Bescheiden, wars van uiterlijk vertoon. Hartelijk, open, graag bereid tot een gesprek, een beetje gek ook. En het was een blijvertje, waar vele jongere karmelieten doorstroomden naar elders of de kerk verlieten. Voor Houtsma was dat laatste geen optie.

Integendeel, het sobere leven als geestelijke sprak hem bijzonder aan. “Ik heb het altijd fijn gevonden met parochianen te kunnen praten over 'hogere' zaken. Zoals ook de begeleiding bij geboorte, rouw en trouw me aansprak,” vertelt hij in een interview uit 2005 in RKNieuws.net, waaruit ook het inleidende citaat afkomstig is.

Moeite
In het Nieuw Aalsmeers Tijdschrift (NAT) uit 1987 over De overtuigingen van Aalsmeerders schetst hij in zijn bijdrage een beeld van de jaren zestig en zeventig. “Er waren eens paters en broeders in hun bruinwitte sierlijke Carmelkledij, klokgelui, Latijns gebed citerende monniken, devote Gregoriaanse gezangen ter ere van de Heer en Christus en ter ere van de Maagd Maria, verstillend op z'n tijd tot meditatie in de koorbanken, Carmelieten, geaccepteerd en door menigeen geliefd…”

Dat was toen, eind jaren tachtig, al anders, moest Houtsma constateren. “De enorme doorzetter en sprinter 'tijd' heeft zoveel doen ontwikkelen, veranderen, laten vallen en renoveren…” Het waren veranderingen die de pater van de oude stempel die hij was – ook al stond hij wel degelijk open voor vernieuwing – soms “moeite kostten”, zo biecht hij op.

Met pensioen
Na zijn Aalsmeerse tijd ging Riekus Houtsma met pensioen en vertrok hij naar het karmelklooster in het Twentse Zenderen. Op die plek was de in 1917 geboren Harlinger in de dertiger jaren gaan studeren. Na het gymnasium stortte hij zich op filosofie en theologie. In 1938 trad hij in als karmeliet, in 1940 werd hij tot priester gewijd. Via de kloosters in Boxmeer en Oss belandde hij in Aalsmeer, waar hij veruit het grootste deel van zijn werkzame leven doorbracht.

Houtsma is de tweede bekende geestelijke uit Aalsmeer die deze maand overleden is. Een dag voor hem, op 9 augustus, stierf Henny Post, 68 jaar oud. Net als Houtsma is ook Post vier decennia actief geweest als pastoraal werker binnen de lokale roomskatholieke gemeenschap.

Han Carpay

Foto's: (boven) pastor Houtsma (rechts) in de jaren tachtig kaartend met collega-karmelieten in de refter van het klooster; (onder) achter de typemachine in zijn Aalsmeerse kloosterkamer. (foto's archief Houtsma)