Pierre’s Pennenstreken: ‘Letterdrinker’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 442. Boebie, alias W.L. Brugsma, heeft het van tevoren zien aankomen. In de maand juni van het jaar 1961 neemt hij de gepassioneerde hengelaar Nikita Kossov mee naar de Afsluitdijk om op snoekbaars te vissen. De Rus (een KGB’er, heeft de BVD hem toevertrouwd), vraagt hem wat zijn reisplannen zijn. ‘Reisredacteur Brugsma antwoordt: ‘Van de zomer naar Afrika en dan in oktober naar Berlijn.’

De Rus gooit nog eens in, neemt een slokje wodka en zegt: ‘In oktober ben je te laat. Zorg maar dat je er in augustus bent.’ En wat gebeurde? ‘Op zondag 13 augustus word ik in Hotel Kempinski gewekt door de receptie: “Herr Brugsma, die Vopos regeln die Sektorengrenze ab.” Ik spoedt mij naar de Brandenburger Tor en inderdaad: het leger heeft betonnen palen in de grond geslagen en legt prikkeldraadversperringen aan. Duitsers mogen er niet meer door.’ De Berlijnse Muur!

(uit: W.L. Brugsma, Beroep: journalist, verschenen als ‘Kerstgeschenk 1997 voor de lezers van HP/DE TIJD’)

Dubbele wodka’s
‘Op een bewolkte zomerdag,’ schrijft Pieter Waterdrinker in zijn boek De Correspondent, ‘druppelde in mijn appartement aan de Schone Vijvers in Moskou het nieuws binnen dat er een Russische kernonderzeeër [de Koersk] was vergaan ten noorden van de stad Moermansk, ergens in de Barentszee. De datum weet ik nog precies: 12 augustus 2000.’ In Moermansk aangekomen, ontmoet Waterdrinker in zijn ‘stamkroeg boven de poolcirkel’ een Nederlander, ‘een ingenieur op leeftijd uit de omgeving van Utrecht’. ‘Toen de dubbele wodka’s zijn wangen hadden gekleurd, vroeg de Hollander de ober achter de bar om een papiertje.’ Hij zei: ‘Ik heb vanmiddag een snelle berekening gemaakt. Gewoon uit mijn hoofd. We sturen onze duikers naar beneden en laten ze in de romp 26 gaten branden. We maken er onze takelkabels aan vast en vervolgens is het bevel: hijsen!’

Ruim een jaar later zit Waterdrinker in Moermansk ‘wederom avond na avond aan de toog, ditmaal met de ingevlogen medewerkers van Mammoet en Smit Internationale’: ‘In de nacht van 8 op 9 oktober 2001 werd de Koersk gelicht. Ik volgde het van minuut tot minuut. De krant kon er de volgende dag nog net op tijd mee openen.’ Hij zit net aan het ontbijt als zijn chef belt: ‘Ben je nog steeds in dat verdomde Moermansk? Ik dacht dat je allang vertrokken was richting Kaboel!’

Beroep: journalist
Boebie Brugsma (1922-1997) is een generatie ouder, Pieter Waterdrinker (geb. 1962) een generatie jonger dan ik (geb. 1943). Wij zijn alle drie onze loopbaan begonnen in de journalistiek en hebben ons brood verdiend met lezen en schrijven. Net als Brugsma en Waterdrinker noem ik mijzelf ‘journalist’, als naar mijn beroep wordt gevraagd.

Dat klopt eigenlijk niet. Want Brugsma, die in hetzelfde jaar als ik (1976) is toegetreden tot de redactie van VARA’s Achter het Nieuws, schrijft: ‘Televisie is geen serieus informatief medium. De beeldhouwer Mari Andriessen zei al: “Televisie is om op te verschijnen, niet om naar te kijken.” Televisie fokt ten onrechte bekende Nederlanders. Tien jaar na dato krijg ik nog voorrang in restaurants of ziekenhuis. “Aha die bekende stem. U was de man die zo goed kon luisteren op de televisie.” Doen alsóf! Vraag het mijn vrouw: “Je kan wel aardig schrijven maar op de buis haatte ik je. Je kunt helemaal niet luisteren.”

Naar de omschrijving van Brugsma ben ik dus geen echte journalist. Dat klopt. Een bureauredacteur bij het NOS Journaal levert een bijdrage aan een tv-programma met het actuele nieuws als aanleiding. Dat is 25 jaar lang mijn werk geweest – ik heb nooit, zoals veel collega’s, ‘met mijn poten in de modder gestaan’. Dat vereist kwaliteiten die ik niet heb.

Pieter Waterdrinker is na en naast zijn journalistieke loopbaan een briljant romanschrijver geworden. Nog beter dan Brugsma is hij in staat de hedendaagse maatschappij op de pijnbank te leggen. Met hen vergeleken lijk ik op de muis die samen met de olifant over een brug loopt en triomfantelijk zegt: ‘Wat stampen wij hard!’

En er is nog een groot verschil: zij drinken wodka en ik pils.