Pennenstreek 338. Groter, sneller, efficiënter, massaler. Dat alles heeft Nederland grote welvaart gebracht. Ons ‘modale inkomen’ steeg de afgelopen halve eeuw van € 5.600 naar € 36.500 per jaar.
Het was Henry Ford die de lopende band uitvond; de eerste T-Ford reed in 1913 de fabriek uit. Het ‘toerisme’ begon datzelfde jaar zijn zegetocht, toen De Nederlandsche Reisvereeniging (NRV) ‘niet minder dan drie reizen’ organiseerde, ‘waarvoor arbeiders zich via hun vakvereniging konden opgeven’. Omstreeks dezelfde tijd werd in Amerika de supermarkt geïntroduceerd. In diezelfde tijd kreeg Aalsmeer verbinding met de grote wereld. Het spoorstation werd in 1912 geopend voor reizigersvervoer. De bloemenveilingen startten hun activiteiten. In 1916 werd de Coöperatieve Tuinbouwbank gebouwd. En in datzelfde jaar kwam er een luchthaven in de buurt: Schiphol.
Business
In het kader van het thema van de Boekenweek 2020: ‘rebellen & dwarsdenkers’ (7 tot 15 maart – wat is dat lang geleden!) werd er aan het eind van de Zijdstraat een ‘Boekhuisbal’ georganiseerd, waar ik iets voorlas wat ik tien jaar eerder schreef:
THE BUSINESS OF LIFE
De woorden die ik nooit van mijn moeder heb geleerd:
Showbusiness, tophits, hitparade, bestsellers, sportmakelaars, topinkomens, miljoenenbonussen, recordbedragen, kunstveilingen, IT-miljardairs, merkkleding, Rolexen, Hummers, speculatiewinsten, gouden handdrukken, seksindustrie, muziekindustrie, bouwmagnaten, kijkcijfers, commerciële radio, commerciële televisie, filmindustrie, vrouwenhandel, mensenhandel, voetbaltransfers, amusementsindustrie, hebbedingetjes, kindsoldaten, huurmoordenaars, topcriminelen, drugsbaronnen, marktaandeel, megasterren…
Dit is een wereld van alles te koop
Dit is een wereld van het massaproduct
Dit is een wereld van het grote succes
Dit is een wereld van wat iedereen doet
Dit is een wereld van wat iedereen vindt
Dit is een wereld van massaproductie
Dit is een wereld van massaconsumptie
Het te barsten vreten aan hapklare brokken
De wereld is niet meer van de mensen
De wereld is van wat mensen kopen
De wereld is van wat mensen hebben
De wereld is van wat mensen willen hebben
De wereld is een geldzak
Tot ie barst
Het Corona-virus laat ons duidelijk zien, waar de barsten zitten. De afhankelijkheid van massaproducten – vooral medicijnen, maar die niet alleen! – uit India en China. De massale festivals, sportwedstrijden en georganiseerde vakantiereizen, waar miljoenen mensen hun brood mee verdienen – en die miljarden euro’s opleveren voor een schatrijke bovenlaag. Het vermogen van de rijkste één procent van de wereldbevolking is groter dan dat van de rest…
Profijt
Wij hebben allemaal geprofiteerd van de massaproductie, de massamedia, de massaconsumptie enzovoort. Er zijn in de Nederlandse taal 368 woorden die beginnen met massa! Dankzij dat massale, dankzij de groeiende handel (de grootste bloemenveiling!), de containerhavens, het luchtverkeer, de digitalisering, de globalisering, kortom de ‘schaalvergroting’, zijn wij welvarender dan ooit. In Nederland in elk geval…
Maar er zijn kleinschalige eilandjes overgebleven, waar de ‘menselijke maat’ de overhand heeft. Er zijn nog kleine bedrijfjes, winkels en winkeltjes (‘koop lokaal’!), musea, concert- en theaterzalen (en -zaaltjes), musea en galeries, restaurants, kerken en clubhuizen waar mensen elkaar persoonlijk kunnen ontmoeten – en hun onderlinge relaties onderhouden. Op anderhalve meter afstand van elkaar is dat niet vol te houden.
Denk aan Aalsmeer. Hoe moet dat gaan in de cafés en restaurants? Te klein. En in de zaaltjes van de Oude Veiling, in het Flower Art Museum, het Oude Raadhuis, en… in Cultureel Café Bacchus! Eigenlijk is alles in Aalsmeer te klein – voor het ‘gewone publiek’. Corona is de vijand van kleinschaligheid.
Bij de rijken ligt het anders. Degenen die het meest geprofiteerd hebben van de massificatie en de globalisering, kunnen ‘kleinschaligheid’ kopen. Zij hebben ruimte in huizen, tuinen en jachtschepen om iedereen te ontvangen; zij kunnen zich omringen met alle kunst en cultuur (of kitsch!) die zij maar willen. Hopelijk hebben zij af en toe een kruimel over om de minder bedeelden te laten meegenieten.
Een beetje ondersteuning is heel hard nodig. En liefst wat meer…
NASCHRIFT:
Wat schrijft Sander Schimmelpenninck op 25 mei 2020 in de Volkskrant? ‘In Patagonië en Nieuw-Zeeland bouwen rijkelui hun schuilkelders. Rutte zou de boeken van Piketty nog eens moeten lezen, voor het te laat is.’
Tekst Pierre Tuning