Jonge mantelzorgers moeten gezien worden

Ze zien zichzelf niet als mantelzorger. Hun gezinssituatie met iemand die extra zorg nodig heeft vinden ze meestal heel normaal, iets wat bij het leven hoort. Vaak delen ze het niet op school of met vrienden en schamen zich soms zelfs voor hun situatie. Ze hebben een groot verantwoordelijksgevoel. Typische kenmerken van een jonge mantelzorger.

Dit en meer kwam naar voren uit een groot en in Nederland uniek onderzoek dat Mantelzorg en Meer heeft gedaan in samenwerking met de gemeente Aalsmeer, Haarlemmermeer, Amstelveen en Uithoorn onder jongeren die in een thuissituatie zitten die ‘anders’ is. Of het nu is het hebben van een gehandicapte zus of broer, een moeder die depressief is of een aan alcohol verslaafde vader.

Oprechte vragen
Dinsdag werden de resultaten gepresenteerd tijdens het Symposium Jong en Zorgend in Hoofddorp voor zo'n 150 geinteresseerden uit onder andere de hulpverlening, overheid en onderwijs. Wethouder Ad Verburg was één van de sprekers en vond het belangrijk deze groep jongeren te zien en daadwerkelijk iets voor ze te gaan doen. “Ze zitten in de bloei van hun leven en de opbouw naar hun carrière. Al klinkt hun hulpvraag niet zo luid, we moeten het wel goed gaan aanpakken.” Hij sprak over pilots die opgezet gaan worden voor onder meer onderling contact tussen de jonge mantelzorgers.

Docent en onderzoeker bij het lectoraat Mantelzorg aan de Haagse Hogeschool Dr. Gert Evers vertelde tijdens zijn toespraak dat het belangrijk is om vragen te blijven stellen aan jongeren waardoor een problematische thuissituatie eerder aan het licht komt. “Stel oprechte, oplettende en nieuwsgierige vragen en maak tijd. Vaak geven ze al signalen af en probeer die op te pikken. Kenmerk van jonge mantelzorgers is dat ze vaak sociaal en bezorgd om anderen zijn. Ze proberen het anderen naar hun zin te maken, dat kun je signaleren. Scholen en sportclubs kunnen hier een grote rol in spelen.”

Pittige interviews
Rosanne Noumon, projectmanager Jong en Zorgend, heeft het onderzoek uitgevoerd en is in gesprek gegaan met 71 jongeren uit deze regio. Ze kwam in contact met deze groep door scholen, social media en via de jongeren zelf. “Het waren vaak pittige en persoonlijke gesprekken. Mooi was dat iedereen zo open was, waarvoor ik ze graag een compliment wil geven.”

Na de interviews en verschillende brainstormsessies met die jongeren kwamen er een aantal punten naar voren waar veel jongeren tegenaan lopen. “Sowieso is iedereen anders en zijn de thuissituaties anders. Je moet zeker niet in hokjes denken en goed aansluiten bij de hulpvraag. De hulpverlening moet vooral laagdrempelig zijn. Maar je moet er zeker niet te lang mee wachten, want op latere leeftijd kunnen ze hier grote problemen door krijgen.”

Killerwebsite
Een van de resultaten is dat er een ‘killer’ website gaat komen met heel veel informatie over dit onderwerp voor de jongeren en hun omgeving. Dit wordt ondersteund door een campagne, waardoor het ook landelijke aandacht krijgt. “De groep jonge mantelzorgers is groot, maar het besef moet er wel komen.”

Daarnaast vroegen veel jongeren om onderling contact met andere jonge mantelzorgers om hun ervaringen te kunnen delen. “Vaak begrijpt hun directe omgeving ze niet goed of schamen ze zich ervoor waardoor ze er niets over vertellen. Ze stuiten soms op onbegrip als ze weer eens niet mee kunnen naar een leuk uitje omdat ze thuis nodig zijn. Logisch vaak omdat hun leeftijdsgenoten zich niet in hun situatie kunnen verplaatsen.” Om het onderlinge contact te stimuleren wordt een groepsapp geïntroduceerd met daarin minimaal één professional waarin ze zich veilig kunnen voelen.

Een andere conclusie was het beter monitoren vanuit scholen, wat Gert Evers ook al zei in zijn praatje. “Mentoren en leraren moeten zich hiervan bewust worden. In het begin van het schooljaar met iedereen één op één praten is een idee of een groepsgesprek waarin ze iets moeten vertellen over hun thuissituatie.”

Ervaringsdeskundigen
Tijdens het symposium was er een paneldiscussie met drie jonge mantelzorgers, die vragen konden beantwoorden. Dorinde van 22 jaar uit Amstelveen heeft te maken gehad met een verslavingsgevoelig gezin, Matthias van 18 uit Aalsmeer heeft een vader met een psychische aandoening en Lotte van 14 uit Kudelstaart heeft een broer met Downsyndroom. Bij hen draait het in hun gezin vaker om degene met de problemen, al is het bij de één wat meer dan bij de ander.

“Door de spanningen thuis kon ik me op school slecht concentreren, waar mijn schoolprestaties onder gingen lijden,” zegt Matthias. “Als ik eerder professionele hulp had gehad was ik anders geworden, al zat ik niet te wachten op medelijden,” aldus Dorinde. Lotte: “Ook al kan ik mijn zorgen goed delen met mijn ouders, soms is het fijn om met andere jongeren te praten over de situatie. Zeker in moeilijke tijden.”

Meer informatie over het project Jong en Zorgend van Mantelzorg en Meer is te vinden op hun website. RTV NH heeft een reportage gemaakt over het sympoisum en is hier te bekijken. 

tekst: Ilse Zethof

Foto's: jonge mantelzorgers (van links naar rechts) Lotte, Dorinde en Matthias in gesprek met de dagvoorzitter. Wethouder Ad Verburg is blij met het onderzoek. Projectmanager Jong en Zorgend Rosanne Noumon heeft 71 jongeren ondervraagd. Dr. Gert Evers benadrukt het stellen van oplettende vragen. De jongeren spraken open over hun persoonlijke situaties (foto's Mantelzorg en Meer)

(advertentie)