FAM wil gebouw terugkopen

Door: Arjen Vos. Met de aankoop van de zogenaamde reinwaterkelder aan de voet van de watertoren zorgden Peter van Eick en Mark Brugman voor de nodige commotie in cultuurminnend Aalsmeer. Het duo ziet op een andere manier brood in het betonnen bouwwerk dan uitsluitend een museum of expositieruimte wat het thans is. Uitgesloten lijkt het voornemen om hier woningen te realiseren, het gemeentelijke bestemmingsplan staat dit niet toe. Een nieuwe ontwikkeling is dat het Flower Art Museum (FAM) een voorstel bij de nieuwe eigenaren heeft neergelegd om het gebouw terug te kopen.

De aankoop door Van Eick en Brugman houdt de gemoederen al een tijdje bezig. Niet in de minste plaats de stichting FAM die zich afvraagt of, en hoe snel ze op zoek moet naar een nieuwe locatie voor hun regelmatig wisselende exposities. De nieuwe eigenaren hebben immers plannen met het gebouw en het is niet duidelijk of die matchen met de ideeën van het museum. Wat die plannen precies zijn kan Peter van Eick nog niet zeggen. “We hebben nog niets concreets en staan open voor suggesties. Leuk als mensen met ideeën komen.”

Bergen werk
Sinds 1999 was het gebouw in handen van ondernemer Henry de Vogel uit Hazerswoude Rijndijk. ‘Supertrots’ was hij op het pand dat hij eigenhandig verbouwde tot de ruimte die hij nu is. Door de jaren heen heeft De Vogel niet alleen bergen werk verzet om het netjes te krijgen maar ook duizelingwekkende bedragen in het gebouw van 800 vierkante meter gestoken. Uiteindelijk besloot hij het van de hand te doen toen het hem na zoveel jaar wel duidelijk was geworden dat er geen geld aan te verdienen viel.

Bodemloze put
“Ik kocht het destijds als investering. Een stuk vastgoed waar je iets moois mee zou kunnen doen,” vertelt De Vogel die het vlak voor de neus van de gemeente wist te verwerven omdat hij net iets meer bood. Voor ruim drie ton in guldens (140.000 euro) mocht hij proberen er iets moois van te maken. Hem was wel te verstaan gegeven dat hier geen woningen ontwikkeld mochten worden. “Maar ik dacht dat het toch ooit wel geld op zou kunnen brengen. Een superpand op een superlocatie.” Zijn trotse gevoel heeft door alles wat er de laatste jaren gebeurd is wel een flinke knauw gekregen, geeft De Vogel toe, het geld wat hij met zijn andere panden verdiende pompte hij in de waterkelder wat een bodemloze put bleek.

Galeriehouder
De Vogels’ eerste huurders waren galeriehouders. Hij noemt namen als De Blok en Clemens Briels die het in de ruimte achter en onder het beton wel zagen zitten. Om uiteenlopende redenen vertrokken die uit het pand waarna in 2008 de Brabantse galeriehouder Nol de Groot er als huurder instapte en er naast zijn galerie in Lithoijen een tweede vestiging van Galerie Sous Terre van maakte. In 2018 ging Sous Terre over in het Flower Art Museum, een stichting met De Groot als voorzitter.

Zolderkamer
Dat het Flower Art Museum überhaupt nog bestaat is volgens De Vogel dankzij de door hem verleende korting op de huurprijs. Het FAM betaalt een fractie van de prijs die commercieel gezien rechtvaardig zou zijn. In alle jaren dat hij het in bezit had zegt hij er naar schatting ongeveer een kwart miljoen op te hebben verloren. “Voor het bedrag waarvoor het FAM van mij huurde, heb je nog niet eens een zolderkamer. Natuurlijk heeft het museum ook geen geluk gehad met de coronacrisis. Bij het aflopen van het huurcontract in 2021 heb ik het gebouw aan Nol de Groot te koop aangeboden. Hij heeft gelegenheid genoeg gehad om het te kopen maar heeft het niet gedaan. Toen er een serieuze partij kwam was hij te laat.”

Het gaat De Vogel aan het hart dat hij afstand moest doen van zijn ‘superpand’. De kans dat het museum kan blijven zitten acht hij klein met de nieuwe eigenaren. “Ik verwacht een rechtszaak waarmee het museum zal verdwijnen op deze plek.” Overigens blijft De Vogel wel eigenaar van de grond die hij met recht van opstal verhuurt,“dat is mijn pensioen.”

Kat in de zak
De gemeente laat in klare taal weten dat woningbouw er niet in zit. “Nu niet en in de toekomst ook niet,” aldus het korte en bondige antwoord van de gemeentevoorlichter. Hebben Van Eick en Brugman als nieuwe eigenaren dan een kat in de zak gekocht of zien ze ondanks de onmogelijkheid om de voormalige waterkelder tot woningen te transformeren op een andere manier brood in het complex? “Over wat er precies mogelijk is daar hebben we niet eens over nagedacht. We hadden allebei iets van: een prachtige plek maar waar je naar kijkt is een roestig hek dat niet goed wordt onderhouden, een parkeerplaats en een wat troosteloos uitziend gebeuren waarbij het dakterras op een soort kerkhof lijkt. Als de zon erop schijnt is het mooi maar in de winter ziet het er niet uit. Daarbij is het op het weekend na bijna altijd gesloten. Daar moet je toch iets mooiers van kunnen maken.”

Positieve instelling
De vraag is wat dan precies. Van Eick zegt er vooraf geen concrete ideeën bij te hebben gehad maar noemt iets ‘kunstachtigs’ in combinatie met wonen. “We wisten vooraf niet wat voor bestemming erop zat maar hebben het gekocht vanuit onze eigen positieve instelling. Als je er iets van wilt maken kun je het voor elkaar krijgen. Misschien gedurfd maar wel gebaseerd op geloof dat het mogelijk moet zijn,” aldus Van Eick die zegt bewondering te hebben voor het werk wat FAM directeur Constantijn Hoffscholte erin steekt en ook de vele vrijwilligers prijst: “Ze doen fantastisch werk”.

Het gebouw is overigens niet onbekend voor Van Eick. “Ik ben zelf betrokken geweest in de tijd van galerie Sous Terre en heb ook een paar tentoonstellingen georganiseerd. Het idee van het FAM is zelfs door mij samen met Janna (van Zon red.) ontwikkeld en door Nol overgenomen.”

Aanbod
Wat er precies onderhuids speelt tussen de nieuwe eigenaren en de huurders wordt niet geheel duidelijk maar echt ‘on speaking terms’ lijken de partijen niet te zijn. Na aankoop kreeg het FAM de boodschap dat ze uit moesten kijken naar een nieuwe locatie maar intussen heeft het museum respijt en mag het toch blijven zitten. Voor hoe lang is de vraag. “Voorlopig zitten we hier met huurbescherming,” zegt operationeel directeur Constantijn Hoffscholte, “maar we kijken wel rond naar andere locaties.” Welke dat zijn, daar doet hij liever geen uitspraak over. Wat hij wel kan zeggen is dat er een mail naar de heren Van Eick en Brugman is gestuurd met het aanbod om het gebouw van hen over te kopen. “Een aantal mensen dat het museum wil steunen en liever niet op de voorgrond wil treden, heeft daar geld voor over. Beide heren hebben plannen die niet uitvoerbaar zijn en ze zouden er zonder schade van af kunnen door het aan ons te verkopen.” Hoe groot acht Hoffscholte de kans dat beide heren overstag gaan? “Ik heb geen idee.” Over de hoogte van het geboden bedrag doet Hoffscholte geen uitspraak. Uit gegevens van het Kadaster blijkt dat het gebouw eind december is aangekocht voor 250.000 euro.

Over de reden waarom het niet eerder gelukt is het gebouw te verwerven zegt Hoffscholte dat het wel degelijk geprobeerd is. “We zijn erover in gesprek geweest met de gemeente. Die wilde best helpen maar niet onder de condities die er waren met de afdracht van opstalkosten aan De Vogel voor onbepaalde tijd.”

Museumstatus
Hoe ziet hij het verdienmodel als FAM erin slaagt het gebouw terug te kopen en de culturele vrienden die er geld in hebben gestoken toch iets van hun investering terug willen zien? En er tevens aan de afdracht voor opstal voldaan moet worden? “We willen heel graag een officiële museumstatus. We zijn al een tijdje met dat traject bezig maar het is een lang proces waarbij allerlei eisen gesteld worden. Een daarvan is dat we geen commerciële activiteiten mogen ontplooien omdat we anders geen subsidie krijgen. We denken dat we door de entreegelden, de museumwinkel, de horeca, de donateurs en straks hopelijk de subsidie zeker bestaansrecht hebben.”

Het FAM draait volgens Hoffscholte een stuk beter dan vòòr corona. Als het bezoekersaantal zich doorzet zoals in het eerste kwartaal, wordt dit jaar de 10.000 grens aangetikt. Het donateursbestand telt tot dusver 185 namen.

Hoewel het FAM meerdere malen de kans heeft gehad het gebouw aan te schaffen maar die niet heeft gegrepen, zegt Van Eick bereid te zijn het gesprek met het FAM erover te willen aangaan.

De onzekerheid over de toekomst van het museum is daarmee nog niet weggenomen.

(Foto’s Arjen Vos)