Een stelletje pubers die moeite hebben volwassen te worden en niet of nauwelijks weten wat ze willen. Die 'lekker puh' zeggen tegen degenen die niet in hun eigen cluppie zitten. En naast hen een ander groepje dat de dienst uitmaakt en geen grenzen opgelegd krijgt.
Dat beeld van de gemeenteraad en B&W rijst op uit het onderzoeksrapport dat Bas Eenhoorn in opdracht van waarnemend burgemeester Jeroen Nobel de afgelopen maanden schreef over de lokale bestuurscultuur. Sinds gisteren is het openbaar.
Geen verrassingen
Geen leiderschap, geen gezamenlijke visie en ambitie, geen goede samenwerking, geen eigen agenda, geen inhoudelijk debat, geen chemie, geen duidelijke rolverdeling, geen relativeringsvermogen, geen zelfreflectie. Zo stellig schrijft Eenhoorn het niet op in zijn rapport, maar het komt er voor de goede verstaander wel op neer.
Verrast het rapport? Nee. Er staat niks nieuws in. Het is het bekende verhaal dat de revue passeert. Nieuw is wel dat de onderzoeker het allemaal een keer goed op een rij zet en een ieder in grove lijnen een blik gunt op wat er speelt in bestuurlijk Aalsmeer.
Lef
Is het een onthutsend rapport? Best wel. Je zult het als betrokken raadslid of wethouder maar lezen en je er nog in herkennen ook. Die herkenning ís er, stelt Eenhoorn. Dat is zonder twijfel zijn verdienste.
Dankzij de onderzoeker, van VVD-huize en van onbesproken gedrag, staan de gemeenteraadsleden en wethouders collectief – zij het anoniem – voor het 
oog van de burgers opeens in al hun naaktheid op het podium in de politieke arena. Dat lef hebben ze! En dat siert ze.
Samen
Raad en B&W geven er tegelijk impliciet mee aan dat ze er samen uit wensen te komen. Dat ze een gezamenlijke verantwoordelijkheid voelen. En dat ze hun best willen doen weer iets moois te maken van het besturen van Aalsmeer. We moeten, vinden ze, hoognodig en zo snel mogelijk aan de slag om het tij te keren.
Vóór het te laat is… en commissaris van de koning Johan Remkes, de 'baas' van de Noord-Hollandse gemeentes, daadwerkelijk stappen zet Aalsmeer onder Amstelveen te hangen. Dat is het zwaard van Damocles dat Aalsmeer boven het hoofd hangt. Of hing?
Niet somber
Is het een somber rapport? Nee hoor. De analyse mag dan streng zijn, de uitwegen liggen open. Eenhoorn spreekt van het opzetten van een “verbeterprogramma, in elk geval voor de periode tot de volgende verkiezingen”.
In zijn slotzin pleit hij ervoor de veranderingen in de bestuurscultuur te verankeren in het Aalsmeerse plaatje. Dit om te voorkomen dat er straks weer gedonder komt.
Eerste tekenen
Volgens Eenhoorn werden de “eerste tekenen van politieke onrust en verharding van de onderlinge verhoudingen” zichtbaar in het jaar 2010. Tot 2006 was Aalsmeer in politiek opzicht “vrij stabiel” met CDA en VVD “veelal samen aan het roer”. Daarna werd “met de groei van Aalsmeerse Belangen ook de oppositie steeds scherper gevoerd”.
Na de verkiezingen voor de gemeenteraad in 2010 kwam er een coalitie van CDA, AB en PACT. De VVD viel buiten de boot en was “teleurgesteld”. Het rommelde in de raad en binnen B&W eveneens. In een brief eergisteren aan Remkes over Eenhoorns rapport stelt Nobel in dit verband vast dat ook de burgemeesterswisselingen Aalsmeer geen deugd gedaan hebben.
Moeizamer
Na de laatste raadsverkiezingen, in maart vorig jaar, werd tegen de verwachting in een smalle coalitie van CDA en AB gevormd. Dat leverde in de raad een knap lastige verhouding op van 12 coalitiezetels tegen 11 oppositiezetels.
“De al gespannen verhoudingen binnen de raad en tussen raad en college worden enkel moeizamer,” constateert Eenhoorn. “De oppositie is scherp en de raadsvergaderingen verlopen onplezierig.” Een verbetertraject leidde “niet of niet snel genoeg” tot het “gewenste effect”.
Meningen verdeeld
De onderzoeker merkt in zijn rapport op dat “de meningen verdeeld” zijn over het feit of er de laatste maanden “echt verbetering” in de situatie en onderlinge 
verhoudingen is gekomen of juist niet. “Duidelijk” is wel dat dat alles “voor verbetering vatbaar” is. “Raadsleden en wethouders hebben het gevoel dat er op de man wordt gespeeld en niet op de bal,” aldus Eenhoorn.
In het rapport vallen geen namen, behalve die van de vier burgemeesters die hier in de periode vanaf 2010 geacteerd hebben. Een bewuste keuze. Want het gaat Eenhoorn om de bestuurscultuur in brede zin, zonder verwijzing naar individuele raadsleden of wethouders of naar specifieke onderwerpen of affaires.
Zinvol rapport
Nadeel is dat dát het rapport, dat slechts zestien pagina's telt, globaal en wollig maakt en weinig concreet. De wijze van zo keurig mogelijk formuleren werkt niet mee aan de leesbaarheid. Niemand wordt op zijn tenen getrapt; oftewel: wie de schoen past trekke hem aan. Er zijn ook vele passages waarbij meer verdieping wenselijk zou zijn geweest. Maar al met al een kundig, zinvol rapport waar Aalsmeer mee verder kan.
Remkes kan rustig gaan slapen. Maar er moet in Aalsmeer nu écht iets gebeuren. Kom op, raadsleden en wethouders!
Han Carpay
● Klik hier voor verslag persmeeting over Eenhoorn-rapport gisteren
Foto's: de hoofdrolspelers gisteren op de persmeeting, burgemeester Jeroen Nobel (links) en onderzoeker Bas Eenhoorn. (foto's Arjen Vos)
– advertentie –
/hoekwater.jpg)
/Muller.jpg)
/LJ-de-Vries.png "LJ-de-Vries")
5 reacties
Tijdens het radiointerview bij Radio Aalsmeer werd de burgemeester geconfronteerd met inbeller Gerard Zelen. Deze vroeg aan Nobel waarom geen burgers werden gehoord door Nobel. “Daar voorzag de opdracht aan Eenhoorn niet in want (…)het ging om de bestuurscultuur” was zijn snelle antwoord. Daarmee natuurlijk de impliciete vraag ontwijkend waarom HIJ de opdracht niet zodanig had geformuleerd dat ook burgers hun zegje zouden kunnen doen. Natuurlijk hadden burgers officieel gehoord moeten worden. Bestuurders besturen elkaar toch niet? Zij besturen de burgers, ook het mondige deel daarvan. Zou in zijn visie alleen onderzocht moeten worden hoe (on)hoffelijk bestuurders met elkaar omgaan? Onterecht, zij worden immers alleen afgerekend op het resultaat van hun onderhandelingen. Gezien het verdere, langdurige verloop van dit (concept-)rapport zien wij nu wel in waarom de opdracht met de nodige restricties was verstrekt aan Eenhoorn. Wie officieel gehoord was, zou ook mogen/moeten deelnemen aan de evaluatie van het onderzoek en daarmee kennis krijgen van de onbewerkte versie van het rapport. Pottenkijkers kan men niet gebruiken! Mijn vader zou gezegd hebben: “die 25.000 euro hadden we beter in het water kunnen gooien, dan hadden we er nog kringetjes van gezien…”
Raadsleden en wethouders staan inderdaad – ik ben het met Han Carpay eens – naakt op het podium! Dus niet in hun hemd, want dan is er nog wat aan te doen. Naakt op het podium staan betekent dat men van top tot teen wordt “geschoren” en er niets meer te doen valt aan het laakbaar handelen. Desondanks vertrouwen hebben in toekomstige verbetering is “wishful thinking”, een utopie en uitstel van executie. Het rapport Eenhoorn bevestigt wat inwoners kéér op kéér lieten weten: het gemeentebestuur deugt niet, de leden vertrouwen elkaar niet en evenmin kan het gemeentebestuur worden vertrouwd. Het vertrouwen is verspeeld. Men heeft onvoldoende “in de mars.” Maar het rapport vermeldt niets over de bestuurlijke minachting voor inwoners. Zo verbood Nobel aan Eenhoorn om met burgers te spreken. Dat behoorde niet tot de “scoop” van zijn onderzoek, schreef Eenhoorn op 23 augustus 2015 aan mij en andere personen die hem om een gesprek hadden gevraagd. Met dit verbod (Nobel herhaalde aan mij op 31 augustus 2015 dat een gesprek met inwoners niet zal gebeuren) zie ik spijtig genoeg deze “burgervader” getekend in de karikatuur van een beginnend “potentaatje” die niets op heeft met burgers. De rapportage Eenhoorn en alles eromheen legt de smakeloze vertoning van onwil, onmacht, eigenbelang en grenzeloze arrogantie van gemeentelijke bestuurders bloot. Wat een teleurstelling dat dit bestuur doet voorkomen alsof het een “griepje” was en het alweer beter gaat.
Vanmiddag tussen 12.00 en 13.00 uur werd de heer Nobel op Radio Aalsmeer ondervraagd over diverse lopende zaken. Desgewenst kunt u e.e.a. in ‘uitzending gemist’ beluisteren. Rond minuut 28 betrapte ik de burgervader op een veelzeggende ‘slip of the tongue’ toen Cees Wijnen hem vragen stelde over het rapport Eenhoorn. Een bevestiging dat niet het pure verhaal van Eenhoorn naar buiten kwam. Nobel zegt daar tegen Wijnen: “U spreekt over personen, dat is iets wat WIJ (…!) in het rapport juist niet doen. WIJ (…!) geven wel aan dat er spanningen zijn”. Zal de goedbedoelde aansporing van Han Carpay aan het slot van dit artikel “Kom op,raadsleden en wethouders” het tij in Aalsmeer keren? Mijn luid “hup Holland hup” tijdens de WK-kwalificatiewedstrijden van het Nederlands Elftal bleek ook niet voldoende om iets wenselijks af te dwingen!
Op Radio Aalsmeer gehoord hoe de waarnemend burgemeester vragen van de interviewer en Gerard Zelen tenenkrommend ontwijkt (“dit rapport gaat niet over de burger”), het begrip leiderschap foutief ziet als een uitvloeisel van hiërarchische verhoudingen in plaats van het vervullen van een voorbeeldfunctie, het voortouw nemen, zijn nek uitsteken, een sterk team vormen en mensen bezielen, … De waarnemend burgemeester is zowel voorzitter van de raad als van B&W, maar positioneerde zich als voorzitter van het college (“wij als college”). Zet hij de raad aan om een “vergezicht” te ontwikkelen? Neemt hij daarbij het voortouw? Dat soort belangrijke onderwerpen kreeg hij niet over zijn lippen. Spanningen binnen het college na het aftreden van Ulla Eurich? Geen antwoord. De weg vooruit? Allemaal lapmiddelen: “ik zal gesprekken entameren (alsof er niet al genoeg gepalaverd is), coaching aanbieden (het is toch aan de fracties om te investeren in het K-woord van hun raadsleden), we moeten niet ongeduldig zijn (alsof Aalsmeer niet al te veel jaren in een diepe bestuurscrisis zit), ik zal eens kijken naar het besluitvormingsproces (alsof procedures iets aan het inhoudelijk falen kunnen verhelpen).” Moet Radio Aalsmeer nu de raads- of commissievergaderingen uitzenden? “Die vraag leg ik voor aan het presidium.” Had D66 dan toch gelijk en moet Nederland naar een verkozen burgemeester, te beginnen in Aalsmeer?
Wat een diepgravend onderzoek had kunnen zijn, is uiteindelijk niet meer dan een oppervlakkige snuffelpartij geworden. Wat ‘rapport Eenhoorn’ zou moeten zijn, is na langdurig bijschaven en wikken en wegen toch ‘rapport Nobel/Eenhoorn’ geworden. Zijn openlijk aan Remkes uitgesproken wens om een extern en dus (…)objectief onderzoek te laten produceren is door de bijschaafexercitie niet meer serieus te nemen. Enerzijds hekelen Nobel/Eenhoorn het uitblijven van een goedwerkend dualisme in de Aalsmeerse politieke arena, waar het zwaartepunt bij de raad ligt, anderzijds verheerlijken deze heren de huidige situatie waarin een groot aandeel van de nota bene door B&W aangedragen voorstellen wordt aangenomen met een ruime raadmeerderheid. Hooguit kan hieruit opgemaakt worden dat de oppositie zeer regelmatig meestemt met de coalitie. Niet zozeer de verhouding coalitie-oppositie zou voorwerp van onderzoek moeten zijn; zij zijn en blijven immers door hun rolverdeling ‘tegenstrevers’. In dit onderzoek, althans richting buitenwereld, is buiten schot gebleven waarom de coalitieraadsleden blijkbaar niet onder het juk van B&W uitkomen. Om te stemmen ‘zonder last of ruggespraak’ is uiteraard te veel gevraagd, maar als men kan waarnemen dat bij stemmingen in het algemeen, over voorstellen door wie dan ook ingebracht, raadsleden van de coalitiepartijen NOOIT meestemden met de oppositie, rijst hier toch wel een zeer sterk vermoeden dat er een onaanvaardbare druk op hen wordt uitgeoefend om te handelen zoals zij doen. De wethouders mogen blijkbaar niet in politiek gevaar worden gebracht. Dissidentie wordt kennelijk niet op prijs gesteld. Zolang deze situatie voortduurt zal er nooit een gezonde politieke constellatie kunnen ontstaan in Aalsmeer. Overigens is de uithaal van het rapport naar de media zeer ongepast en vooroordeelbevestigend!