Raadhuisplein: oplossing erger dan de kwaal

(Beschouwing) Op weg naar het Raadhuisplein ter hoogte van de Oude Veiling, word ik voor de zoveelste keer weer getroffen door het beeld dat in het hart van de Marktstraat zo trots boven de ophaalbrug uitsteekt. Het is Flora, godin van de lente, die de groei van bloemen bevordert. In de oudheid strooide ze bloemen over de wereld en was haar adem als de geur van verse rozen. De zuil is tien meter hoog en voor de plaats en de hoogte van de zuil heeft architect Berghoef, zich laten inspireren door de zuil voor het Dogenpaleis in Venetië.

Ook de door Berghoef verbouwde Oude Veiling heeft Italiaanse invloeden, de getoogde diepliggende ramen op de begane grond, kleinere ramen daarboven, de dakhellingen evenwijdig aan de straat, overstekende goten en openslaande deuren met bordes boven de entree, het is Italië in Aalsmeer. Flora hoort niet alleen bij het Raadhuis, maar ook bij De Oude Veiling, hier begon het, de ontwikkeling van Berghoef en die van het bloemendorp Aalsmeer.

Retine quod habes
Maar niet iedereen heeft daar oog voor, in ieder geval niet de ondernemersvereniging Meer Aalsmeer, pandeigenaren, wijkoverleg de Dorper en ontwerp- en adviesbureau IMOSS. Die denken dat door het eenrichtingsverkeer maken van de Van Cleeffkade tussen Uiterweg en Marktstraat, de voetganger minder hinder zal ondervinden bij het oversteken en dat zo de relatie tussen Raadhuisplein en Zijdstraat, de ruimtelijke en functionele drager van de winkelstructuur, wordt verbeterd.

Om alsnog op de Van Cleeffkade te komen wordt het verkeer over het Raadhuisplein gevoerd. Dat zijn niet alleen personenauto’s maar ook bussen en vrachtwagens en die kunnen in verband met de draaicirkel niet over de bestaande ophaalbrug. Deze wordt verplaatst en er wordt een dam gestort van minimaal twintig meter breed.

Bij het persgesprek vorige week woensdag over het ontwerp Centrumvisie, werd eufemistisch over een duikerbrug gesproken. De binnenhaven, waar ook aan de pleinzijde een kademuur wordt aangebracht, wordt tot een zielloze vijver gedegradeerd. Niet alleen de ophaalbrug verdwijnt, ook Flora, die wordt weggestopt tussen de auto’s en het groen. Het prachtige ensemble van raadhuis, Flora en ophaalbrug wordt uiteengereten. De Aalsmeerse spreuk 'Retine quod habes', behoudt wat ge hebt, legt het af tegen een illusoire gedachte over bereikbaarheid. 

Gemoedelijkheid plein
Wanneer ik op het Raadhuisplein bij visboer Klaas mijn harinkie weghap, valt me de gemoedelijkheid van het plein op. Moeders met kinderen aan de kibbeling op de stenen muurtjes, een gezelschap Japanners weggedoken in kaarten op de voet van Flora en een opgeschoten jongeling die zijn auto voor de treden naar het raadhuis parkeert om zijn bestelling op te halen. Dat is straks niet meer mogelijk, er zal constant verkeer zijn en plaats voor de bus met hoge gasten of de bruidstoet met nieuwsgierig publiek, zal er niet meer zijn.

Het is zaterdag en het plein wordt druk bezocht. Er staan soms wel vier of vijf auto’s achter elkaar te wachten op in- en uitparkerende auto’s. Hoe moet dat straks wanneer er nog meer auto’s langs de in- en uitritten van de parkeerhavens rijden? Je kunt wachten op de eerst claxonnerende autobus die hopeloos in de knoop komt met zijn dienstregeling.  

Groen en parkeren
Volgens de Centrumvisie is de kwaliteit van de bomen dermate slecht dat deze over enkele jaren moeten verdwijnen. Er komen nieuwe voor terug, zodanig in een raster geplaatst dat visueel van Cleeffkade en Raadhuisplein op elkaar worden betrokken. Ook in de doorlopende bestrating en hoogteniveaus proberen de ontwerpers beide gebieden op elkaar te betrekken. Het aantal parkeerplaatsen gaat van 87 naar 73, veertien minder. In de centrumvisie is te lezen dat mochten door het groen parkeerplaatsen gecompenseerd moeten worden, dit kan voor het gezondheidscentrum. Of deze veertien hier onder vallen betwijfel ik, je kan ze daar onmogelijk kwijt. 

Andere oplossing
Maar is deze dure, ingrijpende en cultuurhistorische beeldvernietiging wel nodig? Je kan wel meer publiek willen trekken, maar tegelijkertijd maak je dat onmogelijk omdat je veertien parkeerplaatsen opoffert. Je kan het gebied wel aantrekkelijker maken, maar tegelijkertijd wordt het verblijven en inparkeren op het Raadhuisplein onaangenamer. Je kan wel eenrichtingsverkeer maken, maar je creëert tegelijkertijd extra verkeer richting Stationsweg, de mensen moeten toch weer terug naar huis.  

Neen, ik vrees dat de oplossing van het probleem slechter is dan het probleem zelf. Er zal een andere oplossing gezocht moeten worden, ééntje die uitgaat van de bestaande situatie. Geen verkeerslichten, grote rotonde of voorrangsomzetting.

Ter plaatse van de Lidl is er voldoende ruimte om eventueel een deels groene tussen- oversteekstrook te introduceren en een kleine (micro)rotonde op het kruispunt Uiterweg, Stationsweg van Cleeffkade. Visueel is het Raadhuisplein zo in te richten dat het in beide richtingen van gevel tot gevel één geheel is zodat de automobilist bij voorbaat de indruk krijgt dat hij te gast is. 

Gelukkig is er over de inrichting van het Raadhuisplein nog geen beslissing genomen, het zal eerst nog worden behandeld in een informatief overleg en de uitvoering heeft niet direct prioriteit.   

Zijdstraat
Dat ligt anders voor de Zijdstraat, vanwege het noodzakelijke onderhoud, matige beeld- en verblijfskwaliteit en ook vanwege de functie van de Zijdstraat als verbindingsroute voor langzaam verkeer, wordt op korte termijn begonnen om deze straat als een winkelpromenade in te richten. Hierbij wordt gedacht aan een profiel met een middenloper en twee zijlopers. Dit ligt bij voorkeur ‘bol’, zonder middengoot. Doorgaand verkeer blijft op de middenloper en het winkelend publiek aan de zijkant. Er wordt aan minimaal één zijde een obstakelvrije wandelzone ingericht. In de obstakelzone is ruimte voor straatmeubilair en fietsenrekken etc. Ook in dit kader wordt een uniforme uitstraling over de gehele lengte van de winkelstraat beoogd. (zie sfeerimpressie) 

Molenplein en Punterstraat
Tegelijkertijd wordt het Molenplein en de Punterstraat meegenomen. Het Molenplein moet worden omgevormd tot een historische ontmoetingsplek, waarbij op het plein voor de Korenmolen, horeca met terrassen zijn toegestaan, naast detailhandel en culturele voorzieningen. Om echt deel uit te kunnen gaan maken van het centrum is ook de promenade vanuit de Zijdstraat door de Punterstraat naar het Praamplein van belang. Dit komt van de grond na het afsluiten van de Punterstraat voor autoverkeer. Een andere noodzaak voor aanpassing is er momenteel niet. Voor de middellange en lange termijn worden meer maatregelen voorgesteld. 

Functiemenging en verbreding
Naast het nemen van maatregelen om de bereikbaarheid en beeldkwaliteit te verbeteren wil de gemeente ook op het gebied van regelgeving optimale omstandigheden creëren om het voor ondernemers weer aantrekkelijk te maken om zich in het centrum te vestigen om zo de leegstand een halt toe te roepen. Men kiest daarbij voor een verbreding van functies omdat het flexibiliteit biedt bij leegstand en winkelstraten als de Zijdstraat toch het karakter van een winkelstraat laat behouden. Het leidt bovendien tot en differentiatie in het voorzieningenaanbod, waarmee het centrum voor de consument aantrekkelijker wordt.

Wonen in Zijdstraat
De mix van detailhandel, horeca en culturele voorzieningen is voor de hedendaagse (en toekomstige) consument een belangrijk motief voor een bezoek aan het centrum. Het toevoegen van ‘wonen’ op de begane grond aan de achterzijde van de winkelstraten en pleinen in het kernwinkelgebied is toegestaan, wanneer de ontsluiting en entree zich ook aan die zijde bevindt. Het transformeren van winkeloppervlak in ‘wonen’ moet voldoen aan parkeernormen en beeldkwaliteit. Indien extra parkeerplaatsen zijn benodigd, dient dit op eigen terrein plaats te vinden (tenzij dit aantoonbaar op een ander terrein mogelijk wordt gemaakt). Er worden voor de extra te realiseren parkeerplaatsen geen ontheffingen in de openbare ruimte afgegeven.

Visiekaart
Deze geeft een beeld van welke samenhang de ontwerpers van belang vinden en hoe men het gebied wil inrichten. Het valt mij op dat men het Raadhuisplein aangeeft als een ruimte die in beide richtingen van gevel tot gevel loopt en dat men de interactie met het water van belang vindt. Voorwaarde lijkt mij dan wel dat je er met een boot moet kunnen komen en dat je er aan kan leggen. Of een twintig meter brede duikerbrug daar voor kan zorgen betwijfel ik.

Tekst Joop Kok

Illustraties gemeente Aalsmeer (klik om te vergroten), foto's vanaf boven: het Raadhuisplein met 'Floortje' vanuit de vergaderkamer, wethouders Robert van Rijn en Robbert-Jan van Duijn geven uitleg. Naast hen Joppe Naftaniel, adviseur ruimtelijk beleid en Peter Maarsen, de nieuwe communicatie-adviseur van wethouder Van Duijn. Boven de heren de spreuk 'Retine quod habes'. Foto's Arjen Vos  

(advertentie)