Gido Oude Kotte: ‘Dicht bij de mensen staan, daar ben ik voor gemaakt’

Door: Arjen Vos. In april beleefde Gido Oude Kotte zijn eerste lustrum als burgemeester van Aalsmeer. Een goede reden om met hem terug te kijken op wat geweest is, te horen wat hij van Aalsmeer vindt en hoe hij zijn toekomst ziet.

Vóór de schermen is Oude Kotte vooral zichtbaar bij ceremoniële taken als het feliciteren van honderdjarigen en bruidsparen die 60 of meer jaren getrouwd zijn of het opspelden van koninklijke onderscheidingen. Bij het openslaan van de krant lijkt het soms of een burgemeester weinig anders doet dan koffiedrinken en taart eten. De waarheid is volgens Oude Kotte dat dergelijke taken slechts 5 procent van zijn beschikbare tijd kosten. De overige tijd steekt hij in veiligheid (30 procent), het onderhouden van contacten met de regio (25 procent), interne vergaderingen en besluitvorming (20 procent) en 20 procent is vrij in te vullen wat neerkomt op het afleggen van werkbezoeken en contact met inwoners. Wat hij graag doet en ook belangrijk vindt om zo te weten wat er leeft in de gemeenschap.

‘Hun thuis is mijn thuis’
Voelt hij zich na vijf jaar al Aalsmeerder? Na vijftien jaar Apeldoorn, zeven jaar Friesland, acht jaar Groningen, tien jaar Heerhugowaard en vijf jaar Aalsmeer vindt hij dat moeilijk te zeggen. “Ik dacht dat ik me altijd wel Veluwnaar zou blijven voelen, want als ik de bossen zie, voel ik me thuis. Maar ver van de Randstad wonen geeft toch ook iets onbehaaglijks. Mijn thuisgevoel heeft vooral te maken met mijn vrouw en kinderen. Hun thuis is mijn thuis.”

Inspiratiebron
Dat Gido Oude Kotte ooit burgemeester zou worden, lag niet direct voor de hand. Op school was hij lang ‘speels’, bleef zelfs een keer zitten op de mavo maar werkte zich al stapelend op via mbo en hbo naar universiteit. Na een periode financieel directeur te zijn geweest in het familiebedrijf dat glampingtenten verhuurt op de Balkan, en docent Staats- en Bestuursrecht, leidde zijn weg richting openbaar bestuur. Waar hij wethouder werd in Heerhugowaard en voorzitter van CDA Noord-Holland.

Op de vraag wat zijn inspiratiebron was om te gaan voor het ambt van burgemeester geeft Oude Kotte een opmerkelijk antwoord: “De kinderen die ik nog niet had. Toen ik ooit mijn vader vroeg waarom hij priester is geworden, zei hij hetzelfde. Ik vond dat een mooi antwoord. De vraag of je kinderen kunt krijgen is geen zekerheid. Ik vroeg me af: Stel dat het Nassira en mij gegeven is, wie wil ik dan zijn? Inmiddels weet ik: zodra je vader wordt, gaat je eigen ik opzij. Voor mij belangrijk om dat aan onze kinderen door te geven.”

Bureaucratische gehaktmolen
Als jurist kreeg Oude Kotte een goed beeld van wat het ambt inhoudt. Hij zegt al vroeg teleurgesteld te zijn geraakt dat grote besluiten van de Raad van State vrijwel altijd in het voordeel van de overheid uitvallen. “Er is vaak maar weinig ruimte voor rechtvaardigheid bij de bestuursrechter. Ik vind dat onze democratische rechtstaat soms andere afwegingen moet maken. Alles begint met rechtvaardigheid. Dat was voor mij bepalend om uit het bedrijfsleven te stappen en de politiek in te gaan. Als burgemeester zit je in een unieke positie om van je bevoegdheid mensen te helpen die in de bureaucratische gehaktmolen terechtkomen. Dat past in het beeld van hoe ik in het leven sta; de kwetsbaren helpen.”

Harde les
Als voorbeeld schetst hij een voorval uit zijn Heerhugowaardse periode toen hij net als wethouder was begonnen. “Het was vrijdagmiddag vier uur, ik zat nog wat stukken te lezen toen een medewerker bij me kwam met een probleem. Ze had een wanhopige Afghaanse vrouw met een minderjarige dochter en zoon aan de balie staan. Haar echtgenoot was maanden geleden spoorloos vertrokken met het geld en de paspoorten. De vrouw was altijd buiten het sociale leven gehouden, had geen contact met buren, kende niemand, ook op school niet maar de rekeningen kwamen binnen en ze kon geen eten meer kopen. De vraag was hoe nu verder? Ik had geen benul welke sociale structuren er waren en in mijn naïviteit heb ik haar toen een lening gegeven vanuit de gemeente. Bij de afdeling Financiën dachten ze dat ik helemaal gek was geworden. Daar heb ik heel veel gedoe mee gehad. Een harde les. Maar ik vraag me af voor wie want drie jaar later mocht ik haar naturaliseren, haar dochter had inmiddels haar vwo-diploma, haar zoon deed het goed op school en ze sprak Nederlands. Ze zei me: ‘Als mens kun je de wereld niet redden maar u heeft wel mijn wereld gered.’ Dat is wat je als lokale democratie kan doen: verschil maken. Dicht bij de mensen staan. Daar ben ik voor gemaakt.”

‘Met jou wordt het niks’
Om die reden ziet Oude Kotte zichzelf niet snel in de landelijke politiek stappen of burgemeester van een grote stad worden. “Ik heb mijn hart verpand aan de lokale democratie. Daarbij: de problematiek van Aalsmeer doet niet onder voor die van een grote stad. Ik heb wel eens gedacht: als Apeldoorn vrijkomt moet ik daar dan niet op solliciteren? Maar dat is meer om revanche te nemen op mijn schoolmeester René die me ooit zei: ‘met jou wordt het helemaal niks, jongeman!’

Oude Kotte koos dus voor het ambt vanuit idealistisch oogpunt. “Anders moet je het niet doen,” zegt hij, “zeker niet voor het geld, al verdien je als burgemeester niet slecht. Maar het is niet te vergelijken met de 475 euro per uur die je als jurist kunt verdienen.”

Bekendheid
Nu hij vijf jaar burgemeester is, neemt zijn bekendheid toe. Hoe gaat hij hiermee om?
Hoewel het twee minuten lopen is van woonhuis naar raadhuis, kan hij beter niet het risico nemen te laat van huis te gaan, omdat hij vrijwel altijd iemand tegenkomt die hem aanspreekt. Het gaat om zorgen, onvrede of vreugde. Hij leert er mee omgaan, zegt hij: “Je moet altijd bij een burgemeester terecht kunnen om je zorgen te uiten, maar soms is er geen tijd en moet ik echt door. In mijn vrije tijd zijn het vaak de kinderen die dan zeggen: ‘papa kom nou’ en me vervolgens meetrekken…”

Als je de gemeentegrens achter je laat, kent niemand je, dacht Oude Kotte en ging eens naar de ANWB-winkel in Hoofddorp voor een boodschap. “Er gebeurde toen iets waarna een klant keihard op mij begon te mopperen. Al snel kwam er een medewerkster naar ons toe en zei: ‘meneer wilt u niet zo tegen onze burgemeester praten?’ Stond ik daar in mijn korte broek en op slippertjes.”

Belangrijke graadmeter
Zijn er in de eerste vijf jaar zaken geweest waar Oude Kotte wakker van heeft gelegen? “Het enige waar ik wakker van kan liggen, is als er iets is met de gezondheid van mijn vrouw en kinderen, verder slaap ik prima. Dat is voor mij een belangrijke graadmeter. Anders kan ik de professionaliteit en persoonlijkheid niet meer lostrekken.”

En na een ingewikkelde raadsvergadering als er bijvoorbeeld kritiek komt op het functioneren? ”Dan zegt Nassira: ‘laat los en stop met zeuren’. Ik weet: een botsing in de raad is niet op de persoon Gido maar op de burgemeester. Daar past geen zelfmedelijden bij.”

Kopje frustraties
Ingewikkelde kwesties die in Aalsmeer spelen of speelden zijn er genoeg. Om er met de Hogedijk eentje uit te lichten, zegt Oude Kotte: “Je kunt niet alles oplossen. De bewoners hebben terechte zorg over mensen die daar komen, inbreken en voor overlast zorgen. Aan de andere kant is het een fantastisch mooi stukje om te wandelen wat je niet kwijt wil. Het lijkt misschien of we als gemeente niet veel hebben gedaan maar er zijn echt veel gesprekken geweest met betrokken partijen. We komen er gewoon niet uit. Uit onmacht moet ik dan de formele lijn opzoeken die zegt: het is geen gemeentegrond, je gaat er niet over. Dus loslaten. Dat komt dan onder het kopje frustraties dat zegt dat er niet voor elk probleem een oplossing is. Soms is er tijd nodig om de wonden te helen.”

‘Verwondert u slechts’
Als het erom gaat waarover Oude Kotte zich de afgelopen vijf jaar heeft verbaasd, komen er heel wat voorbeelden. Maar eerst zegt hij: “Verbaast u niet, verwondert u slechts: de goedheid van de mens kent geen grenzen maar de onwil ook niet. Daar moet je met elkaar een weg in zien te vinden.” Hij voegt eraan toe dat het vaak mensenwerk is, dat woorden het verschil kunnen maken en dat we moeten leren onze woorden zorgvuldig te kiezen, “woorden kunnen vertrouwen creëren, geluk en erkenning geven of zorgen wegnemen. Maar ook leed brengen. Aan de andere kant moeten we ook leren bestand te zijn tegen kritische geluiden. Mensen hebben niet meer kritiek dan vroeger, alleen meer middelen om hun ongenoegen te uiten.”

Puur geluk
Oude Kotte kan zich ook blijven verwonderen over de kracht in de kernen waar zoveel gedaan wordt door vrijwilligers in alle soorten en maten: van jong tot oud en van directeuren tot gepensioneerden. “Mooi om te zien vind ik hoe men kan genieten als er iets ontdekt wordt uit het verleden. Bijvoorbeeld bij zo’n nostalgische filmavond. Verschijnt er iets in beeld wat herkend wordt en je beleeft dat in gezamenlijkheid met 1000 man, dan ontstaat er een stukje puur geluk waar je dagen later nog met elkaar over napraat. Hetzelfde met een kerkdienst waarbij 1000 mensen samenkomen.”

Knorrig
Ook de andere kant van de Aalsmeerders heeft Oude Kotte leren kennen. “Hoe onbaatzuchtig en zonder gemopper we iemand te hulp schieten, zo knorrig kunnen Aalsmeerders reageren op nieuwe situaties. Ga je er met elkaar over in gesprek dan is er geen vuiltje aan de lucht. Dat is ook een charme en moet je kunnen waarderen om er doorheen te kunnen prikken. Je moet er vooral niet iets van vinden.”

Zijn er in de eerste vijf jaren ook dingen geweest waarvan hij zegt ‘dat kan beter of dat doe ik voortaan anders?’  Die zijn er. “Ik zeg steeds vaker: hier ga ik een nachtje over slapen. Ik geef wel vaak een mening maar dat is geen oordeel. Dan moet ik er nog even op kauwen.”

‘Blijf lekker dromen’
Hoe wil de burgemeester de geschiedenis ingaan? “Als een oprecht betrokken burgemeester met oog voor rechtvaardigheid.” En waar zou hij later graag zijn naam aan gegeven zien worden. Een hofje, een straat, een sloot? “Ik heb een goede vriend die wel eens vraagt of ik al in aanmerking kom voor een straatnaam. Maar die ijdelheid ben ik wel voorbij. Daarbij zal ik het zelf niet meer meemaken. Voor mijn kinderen lijkt het me heel gaaf dat je een vader hebt gehad waar de samenleving erkenning aan geeft. Aan de andere kant kan het ook verkeerd uitpakken. Bijvoorbeeld de Van Cleeffkade of Kasteleinweg, dat zijn niet de beste vernoemingen die je kunt krijgen. Maar ergens een Laan van Oude Kotte, dat zou niet misstaan. Hopelijk ooit als toegangspoort naar onze eigen woning. Een klein huisje op de Veluwe met bosweggetje ernaartoe. Nassira zegt dan altijd: ‘blijf lekker dromen…’”

Er moeten rare dingen gebeuren wil Oude Kotte na de eerste zes jaar niet nog een tweede termijn in Aalsmeer krijgen. En daarna? Hij verwijst naar het voorbeeld van Leo Brouwer en Joost Hoffscholte die respectievelijk 19 en 22 jaar burgemeester van Aalsmeer waren. “Twee decennia komt bijna niet meer voor, drie termijnen is uniek, twee is logisch.”

(Foto’s: Arjen Vos)