‘Aquarium’ dompelt je onder in absurde werkelijkheid

Door: Arjen Vos. Ooit had elke ‘zuil’ in Aalsmeer zijn eigen toneelvereniging zodat er verspreid over de gemeente bij zo’n twee handen vol gezelschappen voorstellingen werden gegeven. Die tijd is niet meer. En komt ook niet meer. Acteurs in spé kunnen vandaag de dag terecht bij TVK in Kudelstaart waarover wij vorige week uitgebreid verslag deden. Of de ringvaart oversteken en auditie doen bij de Rijzenspelers die de dorpshuizen De Reede en Marijke (Burgerveen) als thuisbasis hebben. Omdat deze bijna 80-jaar jonge vereniging een behoorlijke stroom Aalsmeers bloed door de aderen heeft lopen en Rijsenhout toch eigenlijk als Aalsmeers broertje beschouwd kan worden, namen we afgelopen weekend plaats in het tot theater omgebouwde De Reede voor toneelstuk ‘Aquarium’. Een onderdompeling in een bizar en absurdistisch verhaal waarvan je toch mag hopen dat je daar nooit zelf in verzeild raakt.

De Nederlandse auteur en toneelschrijver Nathan Vecht die onder meer met de tv-serie Missie Aarde al liet zien over een excentriek fantaserend vermogen te beschikken, weet met Aquarium ook fijn van wanten. Zo vrolijk en luchtig als het verhaal begint, zo beklemmend wordt het gaandeweg. Soms zelfs dusdanig dat je vurig gaat wensen dat het stopt. Of dat tenminste de helft van het aantal spelers van het toneel mag verdwijnen. Dat gebeurt ook, maar gevoelsmatig is dat net de verkeerde helft. Een beetje het gevoel alsof je in een droom gevangen zit en wel wakker wil worden maar dat dat niet lukt. Het stuk heeft in de verte wel iets weg van de Oscarwinnende Koreaanse film Parasite uit 2019.

Geloofwaardig
Om het raadselachtige stuk iets meer te duiden zonder al teveel prijs te geven; Aquarium is eigenlijk heel overzichtelijk en dankzij het verrukkelijke en geloofwaardige spel van de vier acteurs uitstekend te volgen. De dialogen rollen er lekker uit, de timing is perfect en er valt nauwelijks iemand op een misser te betrappen. Vergeet de term ‘amateurtoneel’. Hier staan spelers op de planken die zo op natuurlijke wijze in hun rol opgaan dat ze niet lijken te merken voor een volle zaal te spelen.

Spookhand
Wat niet onvermeld mag blijven is de techniek. Voor de oplettende toeschouwer zit er een aantal originele snufjes en grapjes in die we uiteraard niet allemaal verklappen. Soms heb je als theatermaker ook het geluk aan je zijde want wat niet bedoeld maar heel erg mooi is, is de ritmische weerspiegeling van het aquariumwater tegen het theaterdoek tussen de scenes door. Alsof een spookhand piano aan het spelen is.

Advocate van de duivel
Het verhaal in het kort: we hebben te maken met twee stellen waarvan het ene net een nieuw appartement betrekt en het andere, de buurtjes, door de openstaande deur even om het hoekje komen kijken. Het blijft uiteraard niet bij kijken, nee, de buurtjes gaan zich er behoorlijk tegenaan bemoeien. Zij, Doris (gespeeld door de Aalsmeerse leerkracht Brigitte Mes), heeft aanvankelijk nog de sympathie van de toeschouwer maar transformeert langzaamaan tot advocate van de duivel die volop vertwijfeling zaait. Haar echtgenoot Rudi (de Aalsmeerse gemeentevoorlichter Peter Maarsen) lijkt behoorlijk autistisch zoals hij de werking van de inductiekookplaat uitlegt, alles weet van de smaak van koffie of de pomp van het aquarium uit en in elkaar schroeft. Een schoolvoorbeeld van een bloedirritant mannetje. Maar ja, tegen de nieuwe buurman blijf je op de eerste ontmoeting vriendelijk, toch? Had dat maar niet gedaan, Walter (Remco Brandt, net als zijn door Ingrid Eekhoff gespeelde wederhelft Birgit ook al uit het onderwijs afkomstig), denk je onwillekeurig. Maar Walter blijft net als Birgit beleefd communiceren met de buurtjes in plaats van hen er resoluut uit te gooien. En zo raken de nieuwkomers meer en meer verstrikt in een krankzinnig web waar geen ontsnappen uit mogelijk is.

Pas als het gordijn voor de laatste maal open gaat en het viertal breed en ontspannen lachend met elkaar het applaus in ontvangst neemt, is de bange droom voorbij en ben je zelfs als onafhankelijk toeschouwer blij en opgelucht dat het ‘maar een toneelstuk’ was. Maar wel een heel erg goede.

Aquarium (regie Ton Offerman) wordt komend weekend nog twee maal opgevoerd. Kijk voor informatie en kaarten op de website van de Rijzenspelers.

(Foto’s Arjen Vos)