Pierre’s Pennenstreken: ‘Aanpassen’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 364. De tweede coronagolf slaat in Aalsmeer behoorlijk hevig toe. Bij de eerste was het aantal besmettingen hier lager dan in de omgeving, nu is dat omgekeerd. Iedereen kent wel iemand die ‘het’ heeft of die ‘het’ gehad heeft. Zijn we in het voorjaar te zorgeloos geworden? Door schade en schande zullen we moeten leren ons beter aan te passen.

Een crisis los je niet op door hem te ontkennen. Dat doen Trumpianen en andere populisten – helaas zijn dat er teveel om op te noemen. Ook party-junks en andere dance-addicts zullen niet aan het indammen van de pandemie bijdragen – evenals de complotdenkers die deskundigen bedreigen en die protesteren tegen elke verstandige maatregel. Vooral niet vaccineren; laat maar zitten!

Reageren
‘Het zijn niet de sterkste soorten die overleven en ook niet de meest intelligente. Het is het soort dat het beste reageert op veranderingen,’ zei Charles Darwin. De Britse bioloog stelde dat diersoorten gedurende generaties in staat waren om zich aan te passen aan hun specifieke omgeving, en dat alleen degenen die hiertoe het beste in staat waren, zouden overleven: ‘survival of the fittest’ – aldus Wikipedia.

Als wij diersoort ‘mens’ bekijken, dan heeft die zich aan bijna elke ‘specifieke omgeving’ weten aan te passen: van pool tot pool, van woestijn tot regenwoud, van moeras tot hooggebergte. Daarnaar gaan wij op zoek, als wij onze vakantiereizen maken. Bekijken hoe mensen elders dat gedaan hebben, die aanpassing aan hun ‘natuurlijke omgeving’. Het liefst voordat ‘onze beschaving’ ze bereikt heeft – en ‘bedorven’. De afgelopen tienduizend jaar – na de ontwikkeling van landbouw en veeteelt – heeft er steeds meer staats- en stedevorming plaatsgevonden. Volgens schattingen van de VN woont in 2050 twee-derde van de wereldbevolking in de stad. De ‘specifieke omgeving’ van de mens is tegenwoordig bijna altijd… de mens.

Verandering
‘Niets is veranderlijker dan de mens’, is een bekende uitdrukking. En vanaf onze geboorte tot aan het onafwendbare einde zullen wij veranderen – en ons aanpassen. Aan mensen. In de eerste plaats aan mensen om ons heen – degenen die na onze dood de ‘nabestaanden’ worden genoemd – en dan aan wat ‘samenleving’ heet, of ook wel ‘maatschappij’. Cultuur en beschaving, daar gaat het om. ‘Beschaving’ betekende oorspronkelijk het gladstrijken van culturele verschillen – maar het is verworden tot een zich (ver) daar boven verheven voelen: ‘Eigen cultuur eerst!’ ‘Onze joods-christelijke beschaving!’ De coronacrisis zal ‘ons’ leren wat bescheidener te worden en ons voor te bereiden op grote veranderingen – in ‘cultuur’ en ‘beschaving’. Iedereen kan het slachtoffer worden van het virus, de ouderen het eerst. Waar vinden wij de hoogste leeftijdscategorieën? Juist!

Pandemieën en oorlogen zijn de grote gelijkmakers. Om mensen te veranderen zijn kennelijk grote maatschappelijke schokgolven nodig. ‘Never waste a good crisis,’ zei Winston Churchill.