Pierre’s Pennenstreken: ‘Volhouden’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 361. We houden het bijna niet meer uit, maar we moeten volhouden. Iedereen is ervan doordrongen: anderhalve meter, thuiswerken, mondkapjes, bezoek beperken, testen, in quarantaine als je ‘het’ hebt. Het is niet voor niks dat adviezen regels en regels wetten worden, en overtreders steeds meer worden aangepakt. Want de zorg verzuipt in de ‘tweede golf’.

Niet alleen ons leven, ook onze levenswijze staat op het spel. We zijn alles normaal gaan vinden: winkelen, cafébezoek, uit eten gaan, de bereikbaarheid van musea, theaters, concerten, festivals, het verenigingsleven, sportvoorzieningen, congressen en vakanties naar alle mogelijke bestemmingen. Het enige wat de Nederlander in zijn bewegingsvrijheid beperkt, is gebrek aan geld. Daar hebben we na de oorlog steeds meer van. Tamelijk ongemerkt, want het went snel. ‘Per inwoner verdienden we in 2009 vier keer zoveel als net na de oorlog,’ rapporteert het CBS. ‘Het energieverbruik is sinds 1945 verachtvoudigd.’

Crisis
Hoe krijgen wij terug waar wij aan gewend waren? Kan ik mijn bedrijf voortzetten? Hou ik mijn werk? Mijn inkomen, mijn huis, mijn auto, mijn vakantie, mijn ‘vrijetijdsbesteding’ – en… vooral: mijn consumptiegedrag? Dit voorjaar, op 6 maart 2020, aan het begin van de Boekenweek die als thema had: Doemdenkers en Dwarsliggers (we wisten nog niet wat ons boven het hoofd hing!) – werd door Angèle Aartman een ‘Boekhuisbal’ georganiseerd, waar ik de gelegenheid kreeg in dichtvorm wat toepasselijk commentaar te spuien:

THE BUSINESS OF LIFE
De woorden die ik nooit van mijn moeder heb geleerd: Showbusiness, tophits, hitparade, bestsellers, sportmakelaars, topinkomens, miljoenenbonussen, recordbedragen, kunstveilingen, IT-miljardairs, merkkleding, speculatiewinsten, gouden handdrukken, seksindustrie, muziekindustrie, bouwmagnaten, kijkcijfers, commerciële radio, commerciële televisie, filmindustrie, vrouwenhandel, mensenhandel, voetbaltransfers, amusementsindustrie, hebbedingetjes, kindsoldaten, huurmoordenaars, topcriminelen, drugsbaronnen, marktaandeel, megasterren

Dit is een wereld van alles te koop
Dit is een wereld van het massaproduct
Dit is een wereld van het grote succes
Dit is een wereld van wat iedereen doet
Dit is een wereld van wat iedereen vindt
Dit is een wereld van massaproductie
Dit is een wereld van massaconsumptie
Het te barsten vreten aan hapklare brokken
De wereld is niet meer van de mensen
De wereld is van wat mensen kopen
De wereld is van wat mensen hebben
De wereld is van wat mensen willen hebben
De wereld is een geldzak
Tot ie barst

Door de coronacrisis komen er barsten in onze geldzak. Ik zeg ‘onze’, want ik wil mezelf niet uitsluiten. Mijn generatie heeft driekwart eeuw van groeiende welvaart meegemaakt en we kunnen niet meer zonder. Maar we weten donders goed dat het zo niet meer door kan gaan.

Wereldtoneel
De filosoof Philipp Blom heeft een klein boekje geschreven met de weidse titel Het grote wereldtoneel, waarin hij de klimaatwetenschapper Schellnhuber citeert over het begrip ‘omegafase’: ‘Een fase van een extreme en catastrofale achteruitgang waarin het bedrijf dat in moeilijkheden is geraakt, probeert zijn problemen op te lossen door meer, sneller en radicaler van hetzelfde te doen door bijvoorbeeld bezuinigen, innovatie, verlaging van de prijzen, reclame. Maar als de fout in het bedrijfsmodel zelf zit, zal die omegafase de ondergang alsmaar versnellen en alles meesleuren wat er eigenlijk nog te redden valt.’

Welke Aalsmeerder denkt hierbij niet aan Schiphol, de KLM en, in het bijzonder aan de pilotenvakbond die de ondergang van ‘onze’ luchtvaartmaatschappij – en misschien van de hele luchtvaart zoals we die ‘normaal’ zijn gaan vinden – in een hogere versnelling brengt? Als je in deze crisistijd wat verder om je heen kijkt, zie je veel andere bedrijven, organisaties en (overheids-)instanties die met kunst- en vliegwerk in stand worden gehouden en waarvan je denkt: dat gaat niks worden.

Maar mensen blijken, door de eeuwen heen, ontzettend goed in aanpassen. Op je tanden bijten en volhouden. En als dat niet meer gaat, iets nieuws verzinnen. Daarvoor hebben wij elkaar nodig. Er zijn geen problemen, er zijn uitdagingen. Zegt de optimist.

Foto Arjen Vos