Pierres Pennenstreken: ‘Naamloos’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 369. Toen Wim Kan nog de enige was met een Oudejaarsconference, zong hij in 1963: ‘Nee, we noemen geen namen’. Daar werd hard om gelachen. Maar dat lachen is ons in 2020 wel vergaan, nu iedereen door een onbekende afzender gemaild, gebeld, getwitterd, gefacebookt en… beledigd, belasterd en bedreigd kan worden.

De ouderen onder ons (en wie is dat niet: één op de drie Aalsmeerders is ouder dan 55 jaar en heeft op school nog leren lezen en schrijven) herinneren zich dat het in de tijd van de ‘oude media’ (kranten, tijdschriften, radio, tv) gebruikelijk was dat je je met naam en toenaam meldde als je je mening kenbaar wilde maken. Als je een ‘ingezonden brief’ naar een krant stuurde, stond je ‘echte’ naam eronder – of, als je liever anoniem wilde blijven, was ‘naam en adres bij de redactie bekend’. Het ‘inbellen’ tijdens een radio-uitzending was een nieuwigheid die in de jaren zeventig werd bedacht door de VPRO; in het programma Het Gebouw stond commentator Anton Constandse ‘met zijn krakend stemgeluid’ luisteraars te woord, die eerst hun naam en woonplaats hadden genoemd.

Toen de digitale ontwikkelingen ‘sociale media’ als Facebook en Twitter mogelijk maakten, kon iedereen zijn eigen ‘krant’ maken met zijn eigen ‘ingezonden brieven’ als hoofdonderwerp. En dat kon onder elke mogelijke bijnaam of pseudoniem; wie daarachter schuil ging, hoefde niemand te weten. Toen is het misgegaan, dat vond ik toen al. Als ik twitter, dan onder mijn eigen naam. Ik sta nog steeds in de telefoongids. Deze columns publiceer ik onder mijn eigen naam. Als iedereen dat even vanzelfsprekend had gevonden, waren wij nu niet in de digitale shit beland.

Internetterreur
Iedereen kan tegenwoordig onder elke mogelijke fantasienaam meedoen aan Facebook, Twitter of welk ‘media-platform’ dan ook. Daarbovenop maken strenge privacyregels het onmogelijk om achter de identiteit van de ‘publicist’ te komen. Je kan dus allerlei onzinnigheden, complottheorieën, beledigingen en pesterijen op ‘het net’ zetten, zonder dat iemand erachter komt wie dat gedaan heeft.

Het kwaad is geschied. De overheid moet nu maatregelen nemen. De Tweede Kamer bekijkt ‘hoe slachtoffers van online pesten, wraakporno en andere vormen van internetterreur beter geholpen kunnen worden. Stel: er staat opeens een naaktfoto van je online, of mensen gebruiken je foto om vervelende memes te maken. Dan is het nog een behoorlijke klus om die offline te halen. Je kunt het rapporteren bij een platform, maar vaak krijg je dan niet direct een reactie. Ook kun je een melding maken bij de Autoriteit Persoonsgegevens of naar de rechter stappen. Maar beide opties kosten veel tijd en intussen is je foto al door veel mensen gezien.’ Er wordt gedacht aan ‘snelrechters’ die dat soort berichten offline kunnen halen. ‘Voor veel slachtoffers is dit niet genoeg. Zij willen ook nog weten wie er achter de vervelende berichten zat. Dat is lastig, omdat platforms dat vanwege privacy vaak niet willen zeggen.’

Australië wil ‘hoge boetes om online pesten, beledigen en bedreigen door volwassenen tegen te gaan. Wie zich hieraan schuldig maakt, kan een boete tot 68.300 euro opgelegd krijgen en moet zijn slachtoffer excuses aanbieden.’ ‘Als het parlement ermee instemt, kan een toezichthouder voor online veiligheid bedrijven en platforms als Twitter en Facebook verplichten om grove en beledigende uitingen binnen 24 uur offline te halen. Als ze dat niet doen, riskeren ze een boete van ruim 3 ton. De toezichthouder krijgt ook de bevoegdheid om de eigenaren te ontmaskeren van anonieme accounts waarop dit soort uitingen verschijnen of van accounts die illegale content bevatten.’

Blokkeren
‘Onbekend maakt onbemind’ – dat spreekwoord begint een nieuwe betekenis te krijgen. Er is een worsteling gaande tussen anonimiteit, privacy en vrije meningsuiting. Dat was allemaal niet nodig geweest als elke ‘meningsuiter’ van het begin af aan verplicht was geweest, zijn identiteit prijs te geven. Geef je mening, dat is belangrijk in een vrij land. Maar wees niet laf en zeg wie je bent. Het is misschien een goed idee, om in het nieuwe jaar iedereen te blokkeren van wie je de identiteit niet kent. Daar kunnen we nu al mee beginnen.