Jan Dame

Persoonlijk vind ik de corsofilm van 1958 de mooiste van het Nostalgisch Filmfestival, dat ik dinsdag 9 september weer mag presenteren. Natuurlijk zijn ook alle andere oude films van Aalsmeer, die ’s middags en ’s avonds in de feesttent op het Praamplein worden vertoond, nostalgie van de bovenste plank. Maar deze is voor mij wel heel bijzonder, ontroert mij zelfs.

Daar kwam ik overigens pas achter, toen ik bezig was met het samenstellen van het programma. Ik had een aantal unieke kleurenfilms uit de jaren vijftig – een periode die we vooral in zwart-wit kennen – weten te bemachtigen. Toen ik ze op de computer aan het bewerken was, zag ik ineens wat voor mij zo bijzonder was aan die film uit 1958.

Behalve dat hij een kleurig beeld geeft van Aalsmeer van een dikke halve eeuw geleden, laat de film prachtige opnamen zien van het bloemencorso ‘Bloem en Ballet’. Praalwagens in opbouw in de CAV, rijdend door Dorp, de Stommeer, over de Provinciale weg en Oosteinderweg. Vooral de beelden van het corso in het Farregat, deden mijn hart een nostalgisch sprongetje maken.

Ik woonde in Oost, in 1958. Het mooie van het bewerken van films op de computer is, dat je de beelden stil kunt zetten, kan uitvergroten. Beeldje voor beeldje heb ik ze bekeken, ik had wel in de film willen kruipen. Veel mensen langs de kant van de weg herkende ik. Althans, van gezicht, namen schoten me vaak pas later te binnen.

Wat me op een gegeven moment opviel, was dat de corsostoet niet via de Machineweg en Aalsmeerderweg richting Amstelveen en Amsterdam ging. De wagens passeerden de Machineweg en reden verder de Oosteinderweg af. Dat zag ik aan de huizen en tuinen, de vroegere winkel van L. en J. Bakker, de Oosterkerk en Hartelust.

Langzaam drong tot mij door, waarom toen van de gebruikelijk route werd afgeweken. Mijn hart bonsde in mijn keel. Verbijsterd keek ik naar de beelden op mijn computerscherm en die mij steeds helderder voor de geest kwamen te staan. Ik werd teruggeworpen in de tijd. Voelde weer de klap, die in mijn verdere leven is blijven nadreunen.

Donderdag 21 augustus 1958. Ik was twaalf, sinds een paar weken. De schoolvakantie liep ten einde. In juli had ik afscheid genomen van de lagere school, de christelijke, naast veiling Bloemenlust. ‘Centennial’ zit nu in het oude, verbouwde schoolgebouw. Ernaast stond het huis waarin ik ben geboren en getogen. Van die mooiste plek van de wereld, is niets meer over. Op een kastanjeboom na.

De boom die alles zag van mijn kindertijd. Ook van wat zich op die rampzalige donderdag, volgende week 56 jaar geleden, afspeelde. Ik zie me nog zitten, samen met mijn moeder op de bank in de tuin, toen een jongen uit de buurt het pad op kwam scheuren. Hij gooide zijn fiets neer en kwam overstuur op ons af. Ik hoor hem nog schreeuwen: ,,Jan Dame is dood.’’

Jan Dame is dood…? Dat kon niet, onmogelijk. Jan was mijn vriend, al een lagere schooltijd lang. Hij zou ook gauw twaalf worden. Over een week zouden we samen voor het eerst naar de Ulo gaan, in Amstelveen. Toevallig hadden we die dag net afgesproken, dat we daar op de fiets heen zouden gaan. Jan zou voor zijn huis aan de Aalsmeerderweg op mij wachten.

De brenger van de onheilstijding, vertelde dat Jan was omgekomen toen zijn vader bezig was met het aanleggen van verlichting in de tuin. Zoals ieder jaar deed hij mee met de lichtweken, die vooraf gingen aan het bloemencorso. De meeste Aalsmeerders verlichtten hun tuinen en de buurtverenigingen versierden de straten met verlichte bloembakken. Twee weken lang, werd Aalsmeer tot ’s avonds laat overspoeld met kijkers.

De precieze toedracht van het ongeluk is mij nooit helemaal duidelijk geworden, maar Jan werd geëlektrocuteerd, kreeg een hartstilstand. Hij stond bij de waterput voor het huis, op vochtige grond. Helaas werden in die tijd nog niet alle mogelijke hulpdiensten gealarmeerd voor reanimatie. Een traumahelikopter bestond toen nog niet.

Tegenwoordig worden kinderen nauw betrokken bij het verwerken van heftige gebeurtenissen. Dat was in 1958 wel even anders. Mijn ouders gingen de ouders van Jan condoleren. Ik mocht niet mee, ik werd daarvoor nog te jong bevonden. Dat ik mijn vriend had verloren, kapot was van verdriet door zijn plotselinge dood, daar werd totaal niet bij stil gestaan.

Ja, ik was wel aanwezig op zijn begrafenis. Samen met de andere kinderen van de zesde klas. Aan het graf moesten we een stichtelijk lied zingen. Daar hield het bij op. Een paar dagen later ging ik voor het eerst naar de Ulo. Alleen op de fiets over de Aalsmeerderweg. Geen Jan die mij voor zijn huis opwachtte.

Jan ben ik nooit vergeten. Er gaan weinig dagen voorbij, dat ik niet even aan hem denk. Bij tijd en wijle bezoek ik zijn graf. Vreemd eigenlijk, maar ik zie Jan nooit voor me als een jongen van amper twaalf. In mijn beleving is hij nog steeds even oud als ik. Kan dat te maken hebben met onverwerkt verdriet?

Het ongeluk dat mijn vriendje was overkomen, was het begin van het einde van de lichtweken. Aan de corsoverlichting, zoals het ook wel werd genoemd, werden strengere eisen gesteld. Rond 1960 kwam een einde aan de lichtweken. Wat de laatste jaren op de Buurt gebeurt, is een nostalgisch aftreksel van toen.

Dat het bloemencorso in 1958 niet over de Aalsmeerderweg reed, had dus alles te maken met de dood van Jan Dame. Met vond het niet gepast, om de plek des onheils met versierde wagens en muziek te passeren. De film, die mij dat in herinnering bracht, zal ik op het Nostalgisch Filmfestival in stilte opdragen aan mijn vriend. Op dinsdag 9 september, één dag voordat hij 68 jaar zou zijn geworden.

Dick Piet is journalist. Geeft zijn nieuwsgierigheid al 45 jaar de vrije loop in de schrijverij. Schopte het tot hoofdredacteur van de Aalsmeerder Courant. Graaft op papier graag dieper dan anderen in naoorlogs Aalsmeer. De hele zomer lekker het water op met de boot. Eigenwijze kerel.