Column: ‘Zitten blijven’

De columnist van deze week buigt zich nog eens over het fenomeen jaarwisseling en bijbehorende tradities. Dat hij daarbij politiek, geschiedenis en de jaarwisseling naadloos aaneen weet te smelten, zal slechts een enkeling doen verbazen. Dat de woorden ‘zitten blijven’ ooit de Aalsmeerse skyline behoedde voor een vlammenzee, zal meer mensen de wenkbrauwen doen fronzen.

Door: Erik Kreike. De afgelopen jaarwisseling was, zoals zo’n beetje alles de afgelopen negen maanden, anders dan anders. Dat zat hem niet zo zeer in het vuurwerk als wel in de groepsgroottes. Ook wij vierden Oud en Nieuw in kleine kring; héél gezellig maar geen feest tot in de late uurtjes zoals de afgelopen jaren. Nét na de jaarwisseling is er dan altijd het moment waarbij iedereen naar zijn telefoon grijpt om de eerste nieuwjaarswensen door te bellen of appen. Dat deed me grinnikend terugdenken aan het tijdperk vóór whatsapp toen de telefoonlijnen rond de jaarwisseling traditioneel overbelast waren. Je tien pogingen nodig had om familie te bereiken en je tot ver ná zonsopgang nog SMS-jes kreeg van bekenden.

Nieuwjaarswenschen
Nieuwjaarswensen zijn van alle tijden. Als je bijvoorbeeld de krant van 1 januari 1897 erbij pakt zijn er talloze pagina’s vól met Nieuwjaarswenschen te vinden. Eigenlijk is dat toch de social media van die tijd; al is het met iets minder plaatjes en mooier taalgebruik. Naast persoonlijke wensen valt ook op dat bedrijven deze manier van klantenbinding veel gebruikte. Al sinds de vroege jaren ‘90 van de eervorige eeuw komt Logement Het Wapen van Aalsmeer met een nieuwjaarsgroet aan zijne geachte Begunstigers. Zo ook deze uit 1897:

Goede voornemens
Dan zo’n andere Nieuwjaarstraditie: dé nieuwjaarstoespraak van de burgemeester. Dit jaar via Radio Aalsmeer. In 1935 hield de burgemeester (Kastelein) een betoog in de gemeenteraad. Een betoog dat politiek gezien naadloos in 2021 had kunnen worden uitgesproken. “Spr. Hoopte, dat ook in 1935, evenals in vorige jaren, er een vriendschappelijke, opbouwende samenwerking zou blijven bestaan tusschen het college en den Raad” citeerde de krant. Of en welke saillante (fort-achtige) zaken er destijds speelden heb ik niet 1.2.3. kunnen terugvinden. Wel dat méér nog dan nu de verkiezingen voor de deur stonden. In 1935 werden er gemeenteraadsverkiezingen gehouden.

Het bloed gaat bij een politicoloog toch al snel waar het niet gaan kan… Hieronder de verkiezingsuitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen van ’35. Het opkomstpercentage lijkt hoog maar dat is niet zo hoog als je je bedenkt dat er tot de jaren ‘70 een opkomstplicht was in Nederland. Wat wel opvalt is dat voor die tijd Aalsmeer relatief volatiel (bewegelijk) is. 1935, In het hartje van de verzuiling waarbij gesteld wordt dat verkiezingen veelal veredelde volkstellingen waren: iedereen stemde telkens hetzelfde… Iedereen bleef zitten. In Aalsmeer dus in iets mindere mate, máár een echte aardverschuiving kun je het niet noemen: De CHU’ers gingen over naar de even zo protestantse ARP. En er liepen wat liberalen over naar de vrijzinnig democraten. Wat uiteraard wel opvalt is dat er geen lokale partij was. Daarin is Aalsmeer geen uitzondering. Lokale partijen kwamen pas goed in zwang in de tweede helft van de vorige eeuw. Hoe dan ook: de vijf partijen (de communisten hadden met 41 om 79 stemmen bij lange na geen recht op een zetel) moesten het weer een periode met elkaar rooien. Toen nog in het monistisch stelsel: wethouders waren óók gelijktijdig raadslid. Afijn, in 1935 was er ook geen raadsbreed college- en raadsprogramma. Dus had het al helemaal geen zin om eruit te stappen. 

Bron: Hitzert & Verkooijen, CBS – maart 2018

Tel je zegeningen
Tot slot wat goed nieuws. Soms kan iets héél positief beginnen, zoals bij een raadsprogramma en zit je uiteindelijk met de scherven. Het kan ook andersom. Oudjaarsavond 1894 had zomaar eens de Aalsmeerse boeken in kunnen gaan als een rampnacht. De Aalsmeerse skyline zou nooit meer dezelfde zijn geweest. Ik doel niet op de watertoren, die zou pas 30 jaar later verrijzen.
Op een avond zoals alle avonden werd er gekerkt in de Nederlands Hervormde (dorps)kerk van Aalsmeer. Zeker zes kranten maken gewag van deze avond, waarvan een enkeling zelfs op de voorpagina. Een van de petroleumlampen vatte vlam en barstte in stukken ín de preekstoel. Of er op dat moment ook gepreekt werd wordt niet vermeld. En juist als de paniek zich meester maakt van de kerkgangers ontpopt een van hen zich tot reddende engel door Zitten blijven! te scanderen. De rust keerde terug en zelfs de dienst kon doorgaan. Door in 1894 en 2020 (thuis) te blijven zitten behield Aalsmeer wat ’t had.