Zorgmedewerkers: ‘Dat ouderwetse was zo slecht nog niet’

Door: Jan Dreschler. Het zijn ervaren zorgmedewerkers: Laura, Lenie, Tineke en Wilko. Eén van hen is net met pensioen voor een ander zit het er aan te komen. Ze hebben met elkaar gemeen dat ze al lang werkzaam zijn voor Zorggroep Aelsmeer. In een interview worden ervaringen gedeeld en stijgen zij even uit boven de dagelijkse materie, de zorg overziende. Letterlijk zelfs, want er werd geposeerd op het dak van Zorgcentrum Aelsmeer

Wilko Roodenburg (66) was 36 jaar hoofd technische dienst binnen Zorggroep Aelsmeer. Begin dit jaar ging hij met pensioen. Het valt nog niet mee om het zorgcentrum uit zijn hoofd te zetten. Vooral in zijn nachtelijke dromen komt er nog van alles voorbij. Tegelijk ervaart hij ook een zekere rust na een hectisch bestaan. Zijn huis is inmiddels geschilderd en Wilko is nog zoekende naar vrijwilligerswerk wat niet de druk geeft van een betaalde baan.

Van briefjes naar computer
“Toen ik in 1986 in dienst trad van verzorgingshuis Rustoord stond al vast dat er nieuw gebouwd zou gaan worden. In die jaren kreeg je als technische man meestal mondeling door waar er iets gedaan moest worden en je rende je rot om het allemaal voor elkaar te krijgen. Na de mondelinge fase ging dat met briefjes en tegenwoordig gaat alles via de computer. Alle kennis over de techniek in het gebouw zat vroeger in mijn hoofd. Nu wordt er veel meer uitbesteed en staat alles op papier.”

Overigens stond zijn werk niet alleen in het teken van de techniek, maar ook in het omgaan met kwetsbare mensen. “Als je niet laagdrempelig bent en sociaal kun je dit werk niet doen.”

Wilko mag dan al tien maanden met pensioen zijn, dat is nog niet door iedereen doorgedrongen want op weg naar het interview werd hij door een bewoner aangesproken: “kunt u even kijken naar mijn zonwering, want die wil niet naar beneden!”

Tineke Geerts (55) is verpleegkundige. Zij is inmiddels achttien jaar verbonden aan Zorggroep Aelsmeer, eerst als verpleegkundige in de wijk en sinds tien jaar houdt zij zich als opleidingsadviseur bezig met de opleiding van nieuwe zorgverleners.

‘Use it or lose it’
Zij geeft een beeld van hoe de zorg veranderd is. “Vroeger ging het om ‘zorgen voor’ maar tegenwoordig is het vooral een kwestie van ‘zorgen dat’. Cliënten worden gestimuleerd tot meer zelfzorg. Dat is goed, want het adagium is ‘use it or lose it’. Tegelijk gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat het ook wel enigszins noodgedwongen is om de zorg betaalbaar te houden.”

Lenie Kossen (65) werkt zestien jaar bij de stichting. Zij is actief geweest in verschillende delen van Zorgcentrum Aelsmeer en Thuiszorg Aelsmeer en werkt thans op de gesloten afdeling. “Dat ouderwetse was zo slecht nog niet,” zegt ze ,“tegenwoordig is alles veel zakelijker. Dat heeft goede, maar ook minder goede kanten.”

Waardig afscheid
Als voorbeeld noemt ze het opbaren in de eigen kamer van bewoners die zijn overleden. “Er is een hele discussie geweest waarbij enerzijds de kamer snel beschikbaar moet zijn voor een ander en anderzijds je de tijd wilt nemen om waardig afscheid te nemen. Gelukkig is er op dat punt een compromis bereikt.”

Haar wat gevorderde leeftijd doet mensen soms vragen: woont u hier ook? Ze kan er wel om lachen. Helemaal bont maakte een bezoeker het met wie ze tegelijk de gesloten afdeling wilde verlaten. “Ik mag u er niet uitlaten hoor, u moet hier op de afdeling blijven!”

Ook Laura Been (44) is zestien jaar werkzaam voor Zorggroep Aelsmeer. Zij is activiteitenbegeleider en verantwoordelijk voor de wat grootschaliger activiteiten. “De meest opvallende verandering in de afgelopen jaren,” zegt zij, “is dat er zoveel meer oog is voor de eigen keuzes die mensen maken op gebied van voeding, dagindeling, recreatie enzovoort. Het vroegere standaardpakket van activiteiten is vervangen door activiteiten waar echt vraag naar is. Zo verscheen de mannensoos, wordt er aan diamond painting gedaan en zijn er muziekuitvoeringen.”

Tineke: “Er is veel veranderd in de zorg. Vroeger was het bijvoorbeeld heel belangrijk om tiltechniek aan te leren. Dat is veel meer op de achtergrond geraakt omdat er alle mogelijke soorten tilliften zijn. Wat dat betreft is het beroep lichter geworden. Daar staat tegenover dat de patiënten veel intensievere zorg nodig hebben.”

“In de eerste jaren van Zorgcentrum Aelsmeer waren er nog bewoners die zelf een auto hadden. Dat is al heel lang niet meer het geval,” vervolgt Wilko.

Robothond
Leni: “Ook de zorg voor dementerenden is sterk verbeterd. Met behulp van GPS kan mensen meer vrijheid gegeven worden. Maar ook andere innovaties zoals een robothond, of een wasbeurt onder aantrekkelijke muziek of een voet- of handmassage. Telkens is het zoeken naar dingen waar betrokkene zich aangenaam bij voelt en rustig van wordt.”

We hebben het over het personeelsgebrek in de zorgsector. Die schaarste laat zich ook bij Zorggroep Aelsmeer voelen. En daarmee kan de kwaliteit van zorg onder druk komen te staan. Dat maakt het opleiden van nieuwe mensen zo ontzettend belangrijk. In het onderwijs wordt daarop ingespeeld. Er zijn heel wat mogelijkheden voor deelcertificaten om mensen die uit andere beroepsgroepen komen, gemakkelijk te laten instromen.

Tineke: “Op gebied van scholing kunnen leerlingen die niet zo goed voor zichzelf kunnen opkomen door de drukte gemakkelijk in het gedrang komen. Ook wordt een groot deel van het werk op de afdelingen door leerlingen gedaan waarbij je steeds alert moet zijn dat je hen niet overvraagt.”

Eén van de zaken die volgens haar wel eens knelt is dat er veel in een leerling wordt geïnvesteerd en dat zij eenmaal gediplomeerd vertrekken naar elders. Er is immers zoveel vraag naar personeel en een nieuwe werkgever neemt een eventuele studieschuld maar al te graag over. “Onze houding daarbij is: als we ze maar behouden voor de zorg, dat is het belangrijkste. En verder moet je elkaar ook iets gunnen.”

Bh-bandje
Er is ook veel te lachen. In het gesprek komen diverse hilarische momenten naar boven. Zoals van de mevrouw die tegenover het kantoor van Tineke woonde en elke ochtend, goed oplettend dat niemand haar zag, snel half ontkleed de gang overstak of Tineke even haar bh-bandje vast wilde maken. Tot ze op een dag naar binnen stapte, terwijl er een flinke vergadering gaande was.

Of Wilko die vertelde dat hij eens bij een bewoner ontboden werd met de vraag of hij haar tand wilde trekken. Als technische man kon hij veel, maar daar schrok hij toch voor terug.

Zo werd het een gesprek met vier mensen die ooit kozen voor een loopbaan in de zorg en die, met het volle besef van alle knelpunten, toch nog steeds houden van hun werk.

(Foto’s Arjen Vos)