Pierre’s Pennenstreken: ‘Uitgeperst’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 484

‘Partijgenoten, och, gij zult het moeten doen
met ’t rijk dat in zijn leven werd gewrocht.
Het is precies geworden waar hij altijd tegen vocht.
Maar is het van hem. Nu kan hij met pensioen.’
Dit schreef Simon Carmiggelt aan het slot van zijn gedicht ‘De politicus’. Het staat in zijn bundeltje uit 1954 dat – misschien niet voor niets – ‘Al mijn gal’ heette.
Die paar zeventig jaar oude dichtregels vatten precies samen hoe ik tegen de huidige ultrarechtse kaalslag aankijk.

Inspraak
Ik heb altijd geprobeerd mensen te betrekken bij de politiek. Dat voor allerlei problemen waarmee jij in je leven te kampen hebt, ‘de politiek’ soms een oplossing kan bieden – en dat het kan helpen als je daar flink tegenaan bemoeit. Door lid te worden van een politieke partij te worden bijvoorbeeld, of naar inspraakavonden te gaan. Dat allemaal onder het motto: als je je niet met de politiek bemoeit, bemoeit de politiek zich wel met jou!

En wat gebeurt er? De politieke leiding van Nederland wordt overgelaten aan een ‘partij’ waarvan niemand lid kan worden en die van het woord ‘inspraak’ nog nooit heeft gehoord.

Persvrijheid
‘Ik ben het niet eens met wat u zegt, maar ik zal uw recht om het te zeggen met mijn leven verdedigen.’ Deze uitspraak van Voltaire heb ik altijd ter harte genomen, zowel in de politiek als in de journalistiek.

De laatste ruim vijfentwintig jaar van mijn werkzaam leven was ik redacteur bij het NOS Journaal. Op die redactie was het de gewoonste zaak van de wereld om bij berichtgeving altijd eerst de 5 W-vragen te beantwoorden: Wat, Wie, Waar, Wanneer, Waarom? – en je consequent aan deze journalistieke regels te houden:

• Controleer de informatie die je hebt gekregen; zorg ervoor dat je zeker weet dat wat je laat zien of opschrijft waar is.
• Scheid feiten van meningen; als een persoon zijn of haar mening uitspreekt, mag je dat als journalist niet als een feit naar voren brengen.
• Pas hoor en wederhoor toe; dit betekent dat je zowel voor- als tegenstanders de mogelijkheid geeft te reageren.
• Vertel wie je bronnen zijn, waar je de informatie vandaan hebt en van wie, zodat je informatie controleerbaar is.

Niet alleen door mijn beroep, ook als levenslang ‘consument’ ben ik altijd geïnteresseerd geweest in de media – wat zich later heeft toegespitst op radio en televisie oftewel ‘de omroep’. Ik heb gezien hoe langzaam maar zeker is geknaagd aan de creatieve vrijheden van – vooral – de televisie.

Het begon in 1967, toen met een nieuwe Omroepwet de STER werd ingevoerd. Dat betekende extra inkomsten voor de publieke omroep, naast het al bestaande Kijk- en Luistergeld (later ‘Omroepbijdrage’ genoemd). Reclamezendtijd moet verkocht worden, dus worden de kijkcijfers belangrijk. Zeker sinds in 1989 de commerciële zenders op de markt verschijnen met vooral amusement en entertainment, worden informatieve en culturele programma’s ‘van de buis gehaald’ wegens ‘tegenvallende kijkcijfers’.

Dan wordt op 1 januari 2000 de omroepbijdrage afgeschaft en worden de programma’s van de publieke omroep uit belastingopbrengsten betaald – de eerste schijf van de inkomstenbelasting wordt verhoogd met 1,1 procent. Die hele operatie komt erop neer dat minister Zalm van financiën door deze operatie 30 miljoen gulden voor de schatkist binnenhaalt. En dan is het hek van de dam. Na een bezuiniging van 64 miljoen euro in 2004 volgt in 2012 een korting van maar liefst 200 miljoen op het omroepbudget.

En nu… Het is Wilders niet gelukt om de NPO volledig de nek om te draaien. Wel wordt er nu weer 100 miljoen bezuinigd – op een budget van 900 miljoen. Dat betekent dat de omroepen steeds afhankelijker worden van wat er door de STER-reclame wordt binnengehaald. Dus: kijkcijfers, kijkcijfers, kijkcijfers…!

Verder weg dan ooit is het ideaal van de goed geïnformeerde, mondige burger die goed kan meedraaien in deze steeds ingewikkelder georganiseerde maatschappij. De afschaffing van verlaagde BTW-tarief (nu 9 procent) voor kranten en boeken naar 21 procent – het hoogste in heel Europa! – zal weinig laaggeletterden aan het lezen krijgen. En ook de bezuinigingen op het onderwijs – nu al in crisis door het lerarentekort – zullen onze kenniseconomie verder de vernieling in helpen.

Kunst & Cultuur
Ik heb mijn hele leven getracht de drempel te verlagen voor iedereen die kennis wil nemen van alle mogelijke uitingen op het gebied van kunst en cultuur. En wat gaat er gebeuren? De theater- en concertkaartjes worden duurder, die komen ook in het hoge btw-tarief van 21 procent. Bovendien wordt de giftenaftrek beperkt. Wie geeft aan goede (culturele) doelen krijgt straks dus minder belasting terug.

Dat betekent concreet voor KCA, de stichting Kunst & Cultuur Aalsmeer, waarbij ik vanaf de oprichting betrokken ben geweest, meer voor de entreekaartjes moet gaan rekenen. Dat zal het concert- en theaterbezoek niet bevorderen – wat dan ook weer betekent dat er minder gage voor de optredende kunstenaars beschikbaar komt.

‘Hoop, Lef en Trots’ hebben de toekomstige coalitiepartijen hun hoofdlijnenakkoord genoemd. ‘Bot, Schaamteloos en Schandalig’, zou de naam zijn die ik eraan geef. Maar wie ben ik? Een Don Quichot, roepende in de woestijn…