Column: ‘Opeens weer een dubbel gevoel over dodenherdenking in Aalsmeer’

Door: Hermen de Graaf. Aalsmeer is altijd dubbel geweest over de Tweede Wereldoorlog. Dat blijkt ook uit de ontwikkeling van de dodenherdenking op 4 mei, die gelukkig steeds volwaardiger wordt. Die dubbelhartigheid is begrijpelijk vanwege het oorlogsverleden. De volwaardiger herdenking past in het huidige tijdsbeeld, ook in het toekomstige?

Laten we er niet lichtvaardig mee omgaan, de dodenherdenking op 4 mei. Zelf ken ik leeftijdgenoten die, als kinderen van de NSB’ers die Hitler destijds steunden, in hun jeugd en ver daarna werden gepest en getreiterd. En daardoor getraumatiseerd zijn. Die andere kant van de dodenherdenking wordt tot nu toe niet belicht…

Oorzaken dubbelhartigheid
De dubbelhartigheid in Aalsmeer kent verschillende oorzaken.

De bloemenexport bijvoorbeeld naar Duitsland nam, na de ineenstorting van de markt toen de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland binnenvielen, een grote vlucht. Vooral naar Duitsland, altijd al -en tot nog toe- liefhebbers van bloemen en planten. Er waren exporteurs, die duidelijk collaboreerden met de Duitsers (en tegelijk ook enkelen die onderduikers huisvesting gaven…).

En dan die NSB-burgemeester H.F.B. Kolb, van 1941 tot 1944. Toen ik hier in 1985 kwam wonen, hing er in het gemeentehuis een bordje met de namen van burgemeesters van Aalsmeer. Kolb stond daar niet op, want ‘niet benoemd door de Koningin’. Illustratief is dat het aantal NSB’ers in Aalsmeer hoger lag dan het landelijk gemiddelde.

In 2011 publiceerde Aalsmeerder Theodore van Houten een voor sommigen ongemakkelijk boek: ‘Een vrij ernstig geval, Aalsmeer en Aalsmeerders in oorlogstijd’. Met naam en toenaam zijn daarin bedrijven, personen en organisaties die heulden met de Duitse bezetters genoemd.

Volwaardiger aandacht
In datzelfde jaar 2011 droeg Van Houten zijn meterslange archief hierover aan de gemeente Aalsmeer over. Of misschien kun je zeggen dat de gemeente dit deel van het gemeentelijke verleden begon te accepteren. En in de bestuurskamer van het Aalsmeerse raadhuis hangt nu ook een portretje van de omstreden burgemeester Kolb.

Het oorlogsmonument ‘Hells Fury’ in Nieuw-Oosteinde werd in 2011 onthuld, drie jaar na de restauratie van het ‘Short Stirling Monument’ in Kudelstaart. In 2016 werd in Aalsmeer voor het eerst een Veteranendag georganiseerd. In 2019 verscheen onder auspiciën van de Doopsgezinde Gemeente Aalsmeer het boekje ‘de Vrede dienen’ waarover ook bijeenkomsten zijn georganiseerd. Mét daarin aandacht voor de vele dienstweigeraars die Aalsmeer had (waar Van Houten weinig aandacht voor had) én voor degenen die wel hun dienstplicht vervulden.

En sinds jaar en dag wordt door leerlingen van groep 8 van basisscholen het project ‘adopteer een oorlogsmonument’ behandeld. Dit jaar ook op 4 april in het raadhuis, de dag dat 75 jaar geleden de NAVO werd opgericht.

Als Unifil-veteraan mocht ik daar een verhaaltje vertellen over de rol van vredesmissies. Unifil (United Nations Interim Forces in Lebanon) is een van de vredesmissies die ondersteund zijn door de Nederlandse krijgsmacht.

Want tijdens de landelijke herdenking op 4 mei worden alle omgekomenen in oorlogssituaties en bij vredesmissies sinds de Tweede Oorlog herdacht.

En dat de belangstelling voor de dodenherdenking toeneemt, zoals we in Aalsmeer kunnen waarnemen, komt misschien ook wel door de toenemende oorlogsdreiging?

Op een andere manier opeens weer een dubbel gevoel over de dodenherdenking…