Zelfs ‘openbaarheid’ inzet van politieke strijd

Haalt Aalsmeer 2016? Wordt het wat met de gemeenteraad dit jaar? Kunnen de raadsleden normaal met elkaar omgaan? En vooral, wíllen ze dat wel? De eerste raadsvergadering van 2015 donderdagavond was in elk geval allerminst hoopgevend. Misschien moet commissaris van de koning Johan Remkes, oppertoezichthouder van de Noord-Hollandse gemeenten, de volgende raadsvergadering eens in cognito op de publieke tribune plaatsnemen.

Achter het spreekgestoelte staand mocht Geeske Wildeman, de begeleider van het politieke herstelproces, aan het begin van de vergadering officieel melden dat haar “taak erop” zat. Het bizarre was dat nog geen vier uur later de kloof in de raad haarscherp zichtbaar werd in een treurig debatje over openbaarheid.

Openbaarheid
De Aalsmeerse burger zal het niet willen geloven, maar zelfs over een kwestie als openbaarheid zijn coalitie en oppositie het oneens. Sterker nog, ze staan lijnrecht tegenover elkaar. Beide kampen bulken van de argumenten, voor danwel tegen. En niemand die zijn best doet om een brug te slaan.

Hoe bestaat het dat bij iets simpels als openbaarheid de grens zo precies door het politieke landschap loopt? Terwijl bijna dezelfde club raadsleden er tot een jaar geleden nauwelijks een woord aan vuilgemaakt zou hebben.

Venijn
Bij de hoofdonderwerpen op 22 januari liep het debat, drie uur lang, redelijk soepel. Maar een motie van PACT, gesteund door de medeoppositiepartijen VVD en HAC, bracht venijn in de discussies. Precies zoals afgelopen maanden ging het er fel aan toe, hoewel het bij nette bewoordingen bleef. Daar was de hand van Wildeman voelbaar.

Aanleiding voor de motie was iets wat anders nooit voor ophef zorgt. B&W had de raad die middag schriftelijk een besloten informatief overleg op 29 januari aangekondigd. Tot zover niks bijzonders. Maar dan: over de affaire Middenweg/Hooyman. De oppositie was daar weinig van gecharmeerd en verzon een list.

Met Hooyman erbij
In de motie wordt B&W prompt verzocht er een openbaar overleg van te maken, waarop tegelijk ook belanghebbende Ron Hooyman zijn kant van het verhaal kan laten horen. Besloten praten is volgens de oppositie “eenzijdige informatieoverdracht” aan de raad.

“De feiten die beide partijen schetsen, wijken nogal van elkaar af,” staat er te lezen. De hoogste tijd, aldus de oppositie, om eens publiekelijk openheid van zaken te geven. Met name omdat Aalsmeer-Oost met smart zit te wachten op de beloofde directe verbinding met de N201, via het aan te leggen tijdelijke stuk Middenweg – de verkeersveiligheid daarvan is de kern van de affaire. Oost hoort niks van de gemeente. Want de zaak is “onder de rechter”, zoals de gevleugelde woorden van wethouder Gertjan van der Hoeven steevast luiden.

Daar komt bij dat Hooyman zich stevig weert in de media, terwijl de gemeente de kiezen op elkaar houdt. Op de keer na, op de raadsvergadering van 18 december, dat de AB-wethouder zijn mond voorbij praatte. Zijn stelling toen: we praten “volop” met Hooyman. Niet waar, beweert de ondernemer overal waar het kan.

Domweg niet netjes
In een reactie op de motie gaf de wethouder twee argumenten om te kiezen voor beslotenheid. Hij wil de raadsleden informeren over de procedure voor de aanleg van de weg en over de stand van zaken rond de onderhandelingen over de verwerving van gronden en opstallen.

De lopende rechtszaak dwingt Van der Hoeven er in het openbaar geen mededelingen over te doen. Bovendien zou het “domweg niet netjes” zijn richting belanghebbenden om er publiekelijk uitspraken over te doen, en evenmin in het belang van de gemeente. Hij ontried de motie dan ook.

Meer dan zat
“De indieners zijn het meer dan zat dat de berichten over de affaire zo tegenstrijdig zijn. We willen weten wat de waarheid is,” zei Ronald Fransen (PACT) op zijn beurt.

VVD'er Robert van Rijn had wel “begrip” voor de wethouder dat er “elementen” aan kleven die geheimhouding kunnen billijken. “Maar we merken dat dat vaak voorkomt. In deze kwestie willen we de feiten op tafel en een passende oplossing.” De liberale fractievoorzitter zocht het even snel op: sinds de nieuwe wethoudersploeg aantrad in mei vorig jaar is er één openbaar overleg van B&W geweest tegen vijf in beslotenheid.

Bram Heijstek van HAC vreesde voor “escalatie van het geschil” als Hooyman en de gemeente tegenover elkaar blijven staan. Daarnaast kwam hij met een nieuw gezichtspunt. “HAC is op de hoogte wat er speelt. Als ik straks in het besloten overleg exact dezelfde informatie krijg, mag ik die daarna niet meer gebruiken. Daar kan ik me enorm aan storen.”

Hoofdelijke stemming
De coalitiepartijen waren “blij” met de uitnodiging van B&W, zoals Robbert-Jan van Duijn (CDA) het stelde. Zijn fractie heeft de “wens om bijgepraat te worden” en de besloten vorm kon hij “snappen”. De christendemocratische fractievoorzitter betreurde het dat PACT voor de motie slechts contact had opgenomen met de VVD en HAC. Fransen “had mij ook kunnen bellen”. “Het is zíjn keuze.”

Ook René Martijn (AB) vond besloten overleg logisch. “Als de rechter uitspraak heeft gedaan, komt alles naar u toe,” suste hij kort enkele oppositionele vragen. Die gerechtelijke uitspraak zou er al zijn, maar wordt nu rond half februari verwacht.

Tijdens de stemrondes tegen enen verzocht Heijstek bij de Middenweg-motie om hoofdelijke stemming, hopend op afvalligen in de coalitiegelederen. Die waren echter eensgezind, net als de oppositie. Dat leverde de inmiddels beruchte toverformule op: 11 voorstanders van de motie en 12 tegenstanders.

Volop ruimte
Geeske Wildeman had op dat nachtelijk uur de hielen al gelicht. In haar eerdere woordje had ze aangegeven dat “verder praten niet meer nodig is” in het gezelschap van vier (van de vijf – Heijstek was opgestapt) fractievoorzitters en de burgemeester. Er was gezamenlijk een verbeterproces ingericht en nu, na drie maanden, was het aan alle raadsleden, wethouders en de burgemeester om “hier” zelf door te pakken.

Volgens de extern adviseur was in de aanvangsfase bij haar gesprekspartners al het “besef” ontstaan dat “onderlinge goede contacten soms makkelijk irritaties kunnen wegnemen”. “Al is dat niet altijd gelukt,” voegde ze eraan toe. “Er is nog volop ruimte voor verbeteringen, dat kunt u van mij aannemen.”

Reflecteren
Ze riep een ieder op te “blijven reflecteren op uw eigen bijdrage aan het politieke klimaat”. Want verbeteringen zijn nu eenmaal “niet te vangen in overleg of vergaderstructuren”. De mensen zullen het zélf moeten doen. “Draag uw politieke successen groot uit en houd uw frustraties en irritaties zo klein mogelijk,” besloot Wildeman.

Han Carpay

● Meer weten van de kwestie Middenweg/Hooyman? Klik op enkele recentere artikelen: Geen vergelijk gemeente-Hooyman – rechter toch aan zet, 8 januari 2015; Vonk staat VVD en wethouder toe wat ze PACT verbiedt, 22 december 2014; en Rechter 'dwingt' gemeente tot gesprek met Hooyman, 8 december 2014.

Foto's: de plek waar het bij de affaire Middenweg/Hooyman om gaat; portret: adviseur Geeske Wildeman. (foto's AV-archief)