Wat is je morele kompas?

Door: Joop Kok. Beschouwing. Tijdens de algemene beschouwingen, inmiddels al ruim twee weken geleden, begon Ronald Fransen van GroenLinks met een terugblik op de nu bijna afgelopen bestuursperiode. In de periode daarvoor had de gebruikelijke coalitie-oppositietegenstelling tot heftige disputen in de raad geleid en daar wilde men vanaf. Men had gekozen voor een raadsprogramma en een breed gedragen college dat voor de uitvoering zou zorgen. De echte politieke discussie zou in de raad gaan plaatsvinden en niet in achterkamertjes, in coalitieverband. Wat heeft dat nu opgeleverd vroeg hij zich af.

Ook stelde hij dat de onverwachte opkomst van Corona liet zien dat niet alles in het leven is te plannen en dat waarden en uitgangspunten belangrijker zijn dan concrete voornemens. “Niet dat je die niet zou mogen hebben, maar het onverwachte dringt zich soms nadrukkelijk op en wat is dan je morele kompas?” Een uitspraak die ervan uitgaat dat, vooral in noodgevallen, er essentiële keuzes gemaakt moeten worden en dat je dan goed moet weten wat voor jou in het leven van belang is. Twee in mijn ogen toch belangrijke vragen. Hoe kijk je als partij tegen het afgelopen raadsexperiment aan en wat is de stip op de horizon, je kompas, waar je als partij naar toe wil. Vanuit die twee vragen zijn de beschouwingen van de verschillende fracties doorgelicht.

Rekenmeester
Het is opvallend dat het CDA geen enkel woord wijdt aan ‘het raadsexperiment’, men is vooral trots. Trots op het waterfront, het vervangen van bruggen, de groeiende aandacht voor eenzaamheid, de mooie fort plannen, de woningen op het voormalige VVA terrein, het kindcentrum Triade, de migranten hotels, de atletiekbaan, het rooie dorp en vele maatschappelijke organisaties. Pas aan het eind van het door Dirk van Willegen gevoerde betoog schemert door waar het CDA voor staat. “U en alle aanwezigen hier weten dat het CDA voor een solide en gezonde financiële boekhouding voor de gemeente Aalsmeer is. Dat noemen wij rentmeesterschap. Ons advies blijft wel wees voorzichtig met lasten te verhogen voor onze inwoners en bedrijven, en voer hierin een duurzaam beleid.”

Een nogal financieel gericht kompas, er is meer sprake van rekenmeester dan van rentmeester. De lezer van het oorspronkelijk protestantse dagblad Trouw, dat relatief veel aandacht besteedt aan religie, filosofie, natuur, duurzaamheid en ethiek, zal zich in deze verengde opvatting over het Bijbelse rentmeesterschap niet herkennen.

Hamilton onder de fractieleiders
Ook de VVD wijdt niet echt aandacht aan het raadsexperiment, men wil op hoofdlijnen besturen en niet in details blijven hangen. “Niet populistisch zijn, maar duidelijk, eerlijk, en betrouwbaar, wetende dat dat het ons niet altijd stemmen zal opleveren. De VVD vindt dat Aalsmeer ook in de toekomst een stabiel politiek en bestuurlijk klimaat verdient. Onrust en gedoe hebben we genoeg gehad en daar werd niemand blij van. Dat belemmerde in onze ogen de ontwikkeling van Aalsmeer.”
Tja, een statement, maar geen kompas dat richting geeft. Wellicht zich daarvan bewust koos fractieleider Dirk van der Zwaag voor een andere strategie: het jezelf positioneren ten koste van de ander, in dit geval Absoluut Aalsmeer. “Het is de enige fractie die met de eindstreep van de bestuurlijke periode in zicht, afstand heeft genomen van het raadsprogramma en daarmee bewust de samenwerking en de Aalsmeerse stabiliteit heeft doorbroken (?) Het past wellicht bij deze relatief nieuwe, en daardoor misschien instabiele partij (??) een fractielid eruit, een ander partijshoppend fractielid erin, terwijl de partij is ontstaan vanuit een versplintering van Aalsmeerse Belangen aan het eind van de vorige periode.” Het is een strategie waarvan iedere gerenommeerde sportcoach zou zeggen: mijnheer de fractieleider Dirk van der Zwaag, ga toch vooral uit van eigen kracht. Op deze manier wordt u de Hamilton onder de fractieleiders.

Stemmingmakerij
De VVD gaf het al aan, Absoluut Aalsmeer heeft de samenwerking verbroken. Over het waarom daarvan geeft AA geen uitleg. Zonder enige onderbouwing stelt AA dat grote groeperingen zich afwenden van de plaatselijke politiek. Men roept vragen op over de verhouding raad en college en stelt dat fracties soms functioneren als een verlengstuk van de wethouders. Tja, een vorm van partijdiscipline die je ook landelijk maar ook bij AA zelf tegenkomt. Ik heb namelijk nog niet kunnen constateren dat er binnen AA verdeeld gestemd werd. Inzake het fort was het zelfs overduidelijk dat een ieder zich achter de fractieleider schaarde. Wanneer men dan ook zegt te streven naar een optimaal werkend duaal gemeentebestuur, schept dat weinig vertrouwen.

De gemeenteraad moet zich weer op de inhoud richten en niet op processen. Jan Schaefer: mocht dan met de uitspraak komen dat je ‘In gelul niet kunt wonen’, maar in processen ook niet, stelt AA. Maar wat nu die inhoud is, waar het kompas van AA op gericht is, dat wordt nergens duidelijk. Het is meer een betoog vol stemmingmakerij. En als fractieleider Dick Kuin nog enige zeggingskracht aan zijn betoog probeert te geven door filosofe Annemarie Kok aan te halen, is dat niet meer dan een taakomschrijving voor het functioneren van raadsleden. Aan het gedachtegoed waar dat op is gebaseerd en dat ze uiteenzet in ‘Herinnering aan de Rechtsstaat’ besteedt AA geen woord. Jammer, juist dat zou richtinggevend hebben kunnen zijn. De stelling dat Absoluut Aalsmeer bij uitstek de partij is om de nieuwe bestuurscultuur vorm te geven, mist nu iedere vorm van geloofwaardigheid. Het is niet meer dan een holle frase

Goede bedoelingen
Ronald Fransen van GroenLinks is positief over de gekozen samenwerkingsvorm, vindt het voor herhaling vatbaar maar zou in het najaar toch graag een uitgebreide evaluatie willen uitvoeren. Aan de hand van een aantal kernwaarden probeert hij aan te geven waar ie naar toe wil. Onder het kopje duurzaamheid stelt hij dat de ambities er wel zijn, maar dat het onlangs vastgestelde afvalplan de doelstelling van minder afval, niet haalt. De eerste twee wijken moeten in 2030 al van het gas af zijn, Hij pleit voor financiële arrangementen om dat te realiseren. De negatieve houding van de burger richting windmolens wil hij met ‘goede’ voorlichting te lijf gaan. Wat hij met nieuwe economie bedoelt, er wordt gesproken over het concreet koppelen van duurzaamheid en economie, meer circulair bouwen en volkshuisvesting als een gemeentelijke opgave, is mij niet duidelijk. Omgevingsbewust is zo’n term waar je van alles onder kan plaatsen, van maaibeleid tot sedumdak, van biodiversiteit tot Schipholparkeren. Levert een prachtige wensenlijst op. Vooruitstrevend is ook zo’n containerbegrip, hij hobbelt via gelijke kansen voor een ieder naar een HAVO-VWO school in Aalsmeer en van daar naar het weer zelf als gemeente gaan bouwen en hoe grip te krijgen op de jeugdzorg. Solidariteit levert ook zo’n hobbelroute op, iedereen moet meedoen, iedereen wordt geholpen, wonen is niet langer een verdienmodel en ongelijkheid in startkansen wordt effectief bestreden. Mooi toch, zo’n waslijst aan goede bedoelingen?

Weg kwijt
Willem Kikkert van D66 vindt het een goed moment om terug te blikken, stil te staan en vooruit te kijken, niet om kritiek te uiten maar om er van te leren. Net als GroenLinks is hij er een voorstander van om voor het einde van deze periode het raadsakkoord en de samenwerking in de raad en met het college tegen het licht te houden. Gezien de ervaringen met de participatie rond het Waterfront, stelt hij een aantal vragen: gaan we voor een burgerraad als adviesgroep, organiseren we een burgertop of een vast inwonerpanel, hoe kijken we tegen de participatietreden aan als raad in relatie tot onze rol en hoe zien we de rol van de wijkraden. Als ik dat lees denk ik, na het lezen van het essay ‘Herinnering aan de Rechtsstaat’ van Annemarie Kok, Willem je bent de weg kwijt, nodig Annemarie uit voor een informatiebijeenkomst voor alle fracties en neem je verantwoording.

Briljant nikszeggend
Jelle Buisma van de PvdA beperkt zich tot de speerpunten wonen, zorg en duurzaamheid. Hij stelt dat als we sneller, goedkoper en duurzamer willen bouwen, dat we moeten innoveren. Wie we zijn maakt hij niet duidelijk. Zeker niet de markt, want daar stelt hij van dat we het wel lang genoeg aan de markt hebben overgelaten en dat bouwend Nederland maar één prikkel heeft: een financiële. Ik hoor het wel wanneer hij zijn eerste bouwfabriek opent. Wat betreft zorg, stelt hij voor om eerst binnen de AA organisatie te kijken of de gewenste kennis aanwezig is en zo niet om dan zelf mensen in dienst te nemen. Briljant nikszeggend. Wat duurzaamheid betreft, blijft hij steken in algemeenheden: hou opties open, kijk wat kan en mogelijk is, stel je bovenal flexibel op en denk na over mogelijkheden om de bestaande gasnetwerken te hergebruiken.

Hij is wel de enige die een inkijk geeft in de energie en inzet die het heeft gekost om de onderlinge samenwerking goed te laten verlopen: werksessies, bilaterale, informatieve, besloten, presidium, MRA,  vertrouwenscommissie en commissie stiekum overleggen. Of dat ten koste is gegaan van een open en transparant functioneren van de gemeenteraad, lijkt mij een interessant onderwerp voor de evaluatie.

Foto’s Arjen Vos