Ombudsmannen komen niet, feestje bedorven

[ANALYSE]   Een ombudsman aanwijzen voor je inwoners. Een onafhankelijk iemand bij wie je serieus je klachten kwijt kunt. Wat is daar nou ingewikkeld aan? Deugdelijke argumentatie, vijfminutendebatje in de gemeenteraad (okee, een beetje oppositioneel tegenstribbelen, voor de bühne) en het is beklonken. Iedereen blij. Zou je zeggen.

Hoe anders kan het zijn. Het lijkt erop dat burgemeester Jobke Vonk zich in de nesten heeft gewerkt. Ze wil, sinds 24 juni, de dag dat ze het Berenschot-rapport presenteerde dat twee wethouders vrijpleit van integriteitsschending, per se dat de Amsterdamse ombudsman per 1 januari ook de ombudsman voor Aalsmeer wordt. Ze zal van goede huize moeten komen om dat waar te maken. Wie heeft ze 'tegen' zich? Beide ombudsmannen!

Brief ombudsmannen
De Nationale ombudsman en zijn collega van de metropool Amsterdam hebben de gemeenteraad deze week een opmerkelijke brief geschreven waarin ze stellen dat Aalsmeer en Amstelveen, als “nauw” samenwerkende gemeentes, eerst maar eens samen om de tafel moeten gaan zitten. Zodat ze uiteindelijk gezamenlijk een keuze kunnen maken.

Ze denken dat dat “voor de duidelijkheid naar de burgers” de beste optie is. Of het straks de ene dan wel de andere klachtenbehandelaar wordt, is volgens hen “een vraag die de gemeenteraden van Aalsmeer en Amstelveen dienen te beantwoorden”.

De beide functionarissen schreven de brief om vriendelijk doch beslist de uitnodiging af te wijzen om vanavond op het rondetafelgesprek van de gemeenteraad aan te zitten. Bij de officiële berichtgeving over het rondetafelgesprek nog geen tien dagen geleden heette het dat de raad “nader kennis wil maken met de regionale en nationale ombudsman” om zo “een beter beeld te krijgen van het onderwerp”.

B&W-voorstel
Met dat 'onderwerp' werd gedoeld op het B&W-voorstel om de keuze te laten vallen op de Amsterdamse variant. Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 9 oktober vond er een onverkwikkelijk debat over plaats. Fractievoorzitter Ronald Fransen (PACT) veegde de vloer aan met het stuk van B&W. “Worden we wijzer van het voorstel? Ik zie geen opsomming van nadelen van de Nationale ombudsman en voordelen van de regionale ombudsman. Echte redenen om te kiezen ontbreken,” zei hij toen.

VVD en HAC sputterden eveneens tegen. De coalitie was vóór de regionale ombudsman, al liet het CDA zich nauwelijks horen. Helma Persoon (AB) was juist blij met het voorstel en wilde “niet dat het herschreven wordt”.

Nieuwe argumenten
In haar reactie somde Vonk die avond diverse argumenten op die geheel nieuw waren voor de raadsleden. De regionale ombudsman “biedt veel meer dan de Nationale ombudsman”, komt “indien nodig ter plaatse kijken”, heeft een “hoger serviceniveau” en zijn tarieven zijn “beduidend goedkoper”.

Ze kon zich voorstellen dat de raad zich “overvallen” voelde en beloofde een “memo” rond te sturen met nieuwe argumenten, inclusief “de verschillen” tussen beide klachtenbehandelaars. Op 30 oktober stond het onderwerp, inclusief de aangekondigde nadere toelichting van Vonk, opnieuw op de raadsagenda. Fransen vond het echter “nog niet rijp” om er een besluit over te nemen en vroeg om uitstel, waarbij een ruime meerderheid met hem meeging.

Verkeerde volgorde
De volgende stap was de controversiële kwestie in het rondetafelgesprek van 20 november, vanavond dus, aan de orde te stellen. Ook om burgers zich erover te kunnen laten uitspreken. En met beide ombudsmannen aan tafel. De gemeente was echter uiterst voorbarig door beiden alvast triomfantelijk te presenteren. Niet eerst uitnodigen, op bevestiging wachten en tot slot publiekelijk melden. Nee, eerst melden en ze dan vragen…

Er bestond al belangstelling van de kant van inwoners om er aan de raadstafel over mee te praten. Dat feest gaat echter niet door. Want het onderwerp is van de agenda gehaald, zo meldde de gemeente gisteren. “Beide ombudsmannen zijn niet aanwezig,” luidde het, zonder enige argumentatie.

Vervolg 4 december
De ombudsmankwestie wordt nu besproken in de raadsvergadering van 4 december. Althans dat is de huidige planning van de gemeenteraad. Als er die avond gestemd wordt, kan de coalitie een 12-11 meerderheid halen, als ze dat zou willen.

Maar dan gaat de Aalsmeerse raad in tegen het advies van beide ombudslieden (waarvan de raad zich op zich helemaal niets hoeft aan te trekken). Die schrijven verder best te willen komen praten, maar dan samen met de raden van zowel Amstelveen als Aalsmeer.

Ze voeren daarnaast aan dat het voor gezamenlijke besluitvorming “nog erg kort dag” is. Dus 1 januari een nieuwe ombudsman, wat Vonk wil, is in hun ogen onhaalbaar. Bijkomende vraag: zou Aalsmeer in dit bijzondere geval buurgemeente Amstelveen, dat net als Aalsmeer werkt met de Nationale ombudsman, zomaar willen passeren?

Voortvarende stellingname
Wat zei de burgemeester bijna een half jaar terug zo nadrukkelijk op de persconferentie over het Berenschot-rapport? Dat er snel een ombudsman moest komen. “Een ombudsman die onafhankelijk is van de gemeente Aalsmeer en van haar bestuurders en die een onafhankelijk oordeel kan vellen,” stelde Vonk – nogal voortvarend en de Nationale Ombudsman en passant in de hoek zettend. Ze zou “zo snel mogelijk” een voorstel naar de raad sturen voor aansluiting bij de Amsterdamse ombudsman.

Aalsmeer is een slecht onderbouwd voorstel, een narrig debat, scheve gezichten, vervelende miscommunicatie en een misgelopen publiek optreden van de ombudsmannen verder. En waar hébben we het in vredesnaam over…!

Sluit de gemeente zich over een goede vijf weken daadwerkelijk aan bij de Amsterdamse ombudsman? Of moet de burgemeester bakzeil halen?

Han Carpay

Naschrift heden 11.30 uur: de gemeente laat vanochtend weten dat B&W zijn voorstel voor aansluiting bij de Amsterdamse ombudsman zal handhaven. B&W verwijst daarbij naar de argumentatie (zie ook hierboven) in de memo. De gemeenteraad neemt er op 4 december (waarschijnlijk) een besluit over. In Amstelveen praat de raadscommissie algemeen bestuur en middelen diezelfde avond over het verzoek van de fractie BurgerBelangen Amstelveen om te onderzoeken of aansluiting bij de Amsterdamse ombudsman een “passende stap voor Amstelveen” is.

Portretten: regionale ombudsman Arre Zuurmond en waarnemend Nationale ombudsman Frank van Dooren.