Hoe een minderheid een meerderheid kan gijzelen

Door: Joop Kok. (Commentaar) Tijdens de commissievergadering op 1 september over het Waterfront, zei de voorzitter van de Werkgroep Waterfront Aalsmeer (WWA), Rik Rolleman, het volgende: “Met in gedachten de filosoof Tocqueville doe ik een morele oproep aan vooral de VVD en het CDA om rekening te houden met de minderheid om te voorkomen dat wij zo in verdrukking komen dat u als meerderheid hier ook slachtoffer van wordt.” Een zin met een dubbele inhoud. Er wordt, gebruikmakend van een uitspraak van filosoof de Tocqueville, een ethisch beroep gedaan op het CDA en de VVD. Tegelijkertijd wordt er het signaal afgegeven dat als men dat niet doet, de meerderheid daar ook het slachtoffer van wordt.

Wat Rolleman daarmee bedoelde, had hij al eerder tijdens een bijeenkomst in het buurthuis van de Hornmeer aan politici en de pers duidelijk gemaakt. Mocht er met de belangen van de Werkgroep geen rekening worden gehouden, dan zou men een bezwaarschriftprocedure starten, het bij afwijzing doorgaan naar de rechtbank in Amsterdam en zo nodig een gang naar de Raad van State. “Dan zit je in 2022, en dan zijn er alweer verkiezingen en wordt het een onderdeel van de verkiezingscampagne,” aldus Rolleman.

Een dubbele moraal kun je de heer Rolleman niet ontzeggen: een ethisch optreden verlangen van je opponent en zelf niet terugdeinzen om te chanteren met het dreigement van langdurige procedures. Tijdens de afgelopen Raadsvergadering vorige week donderdag over het Waterfront, was ik benieuwd of de Raadsfracties dit ‘spel’ doorzagen en wat voor betekenis ze hier aan wilden geven op het gebied van participatie.

Idealistisch
Alvorens de burgemeester het agendapunt opende, sprak hij de deelnemers van de ‘Cursus Politiek Bewust’ toe: “Een democratie is niet slechts de helft van de stemmen plus één, een democratie is veel meer dan dat, een democratie is daar waar de meerderheid van de stemmen rekening houdt met de noden en wensen van de minderheid.” Een mooi idealistisch standpunt, maar als de deelnemers wat verder de politiek induiken, zullen ze, net als Rolleman met zijn jarenlange politieke ervaring, doorkrijgen dat het er wel degelijk toe doet als je als minderheid over de macht beschikt om invloed uit te oefenen op het proces.

Geen woord over het participatieproces
Buskermolen van het CDA gaf zakelijk aan dat na het aanhoren van de standpunten van de WWA in de commissievergadering, een aantal raadsleden de koppen bij elkaar hadden gestoken en als uitvloeisel daarvan samen met de VVD, GroenLinks, D66, PvdA en fractie Martijn een gesprek zijn aangegaan met vertegenwoordigers van de WWA. Dit resulteerde in het opstellen en indienen van de amendementen en moties. Geen woord over het participatieproces.

Buisma van, wij van de PvdA, was vooral lyrisch en vol complimenten, geen woord over het participatieproces.

Kikkert van D66 vroeg zich af of en wat we kunnen leren van de wijze waarop het participatieproces is verlopen. Hij deed een oproep aan de portefeuillehouder Participatie om samen dit proces te analyseren. “Misschien is het leuk om daar ook de bewoners bij te betrekken en hun ervaringskant ook mee te beschouwen.”

Bij Fransen van GroenLinks riep het verloop van de participatie vragen op. Na de participatie van enkele honderden mensen was een plan uitgewerkt dat ineens honderden bezwaren opleverde, hoe kan dat? Hij ondersteunde de oproep van Kikkert.

Bouwmeester van de VVD ging niet in op het participatieproces, wel gaf hij aan dat de VVD van mening is dat gedurende de uitvoeringsfase een tussentijdse afstemming met belanghebbenden en de politiek nodig is, alvorens tot een uiteindelijk definitief plan te komen.

Wijntje drinken
Impliciet gaf hij hiermee de kern van het ‘mislukken’ van het participatieproces aan. In dat proces is namelijk geen rekening gehouden met de verschillen in de belangen en juridische machtsposities tussen participanten en belanghebbenden. Wanneer een belanghebbende participeert, is hij in de minderheid en gaat zijn persoonlijke belang, verloren tussen de meer gemeenschappelijke belangen van de participanten. Hij kent zijn positie en weet dat, indien nodig, hij van zijn juridische macht gebruik kan maken. Ongestoord kan hij rustig doorgaan met het volgen van cursussen, maken van overuren of gezellig een wijntje drinken in de tuin. Zijn tijd komt wel, hij wacht tot de plannen worden gepresenteerd. Als het zo ver is, is er nog alle ruimte om van zijn rechten, medebuurt-bewoners en politieke netwerk gebruik te maken om zijn bezwaren onder de aandacht te krijgen.

Het idee van Kikkert dat het misschien leuk zou zijn om de bewoners bij het onderzoek te betrekken, wijst op enige naïviteit, juist zij moeten in het onderzoek worden betrokken juist daar ligt de ontbrekende schakel.

De complimenten van Buisma aan het adres van het CDA en de VVD dat ze ondanks de meerderheid in de Raad de moeite hadden genomen om aanpassingen mogelijk te maken, bewijst dat de PvdA te lang van de macht verstoken is geweest. CDA en VVD voelden na de commissievergadering feilloos aan hoe te handelen om te voorkomen dat het Waterfront oponthoud zou oplopen. Je hoorde hen ook niet over het participatieproces, zij weten hoe een minderheid een meerderheid kan gijzelen en wat daar tegen te doen.

Foto’s Arjen Vos