Gezondheid mens centraal bij Commissie Luchtvaartzaken

Door: Joop Kok (beschouwing) Zelden zijn vergaderingen in de raadszaal boeiend of interessant. Het is meer iets voor diehards die in staat zijn om zelfs uit de meest saaie discussie nog dat ene kleine lichtpuntje te ontwarren. Afgelopen dinsdag was dat anders. Een onderwerp dat een ieder aangaat, een goed gevulde tribune, geïnteresseerd publiek, ook vanuit de regio, betrokken en gemotiveerde insprekers, een voorzitter met gevoel voor sfeer en commissieleden die geïnteresseerd reageerden op de betogen. Kortom een vergadering met oog voor elkaar waarbij je zou willen dat dat de normale gang van zaken zou zijn. En dat voor de allereerste vergadering van de commissie Luchtvaartzaken.

Voorheen was er een klankbordgroep die zich daarmee bezig hield, maar gezien het toenemend belang dat de bevolking hecht aan de negatieve gevolgen van vliegen op de gezondheid, heeft de gemeente Aalsmeer er een speciale commissie voor in het leven geroepen. Eentje die zich in samenspraak met de bewoners zich bezig gaat houden met de ontwikkelingen rond Schiphol.

Alles ademt Schiphol
Als aftrap koos de commissie voor het nog niet zo lang geleden in de Avondshow uitgezonden item van Arjen Lubach Waarom wil de KLM niet dat Schiphol krimpt? Het was even wennen, gelach van de Avondshow tijdens een vergadering. De vrolijke toon was gezet en schitterend om te zien hoe op een eenvoudige wijze een ingewikkeld probleem kan worden uitgelegd. Afke Dappers had het zichtbaar geïnspireerd, met veel inzet en bravoure sprak ze in. Haar uitspraak: “Alles ademt Schiphol, maar wij ademen hier de lucht in van vliegtuigen en toegenomen vrachtverkeer,” legde even helder als Lubach dat deed, bloot waar het om gaat. In de zaal werd geklapt en met een glimlach stond voorzitter Ronald Fransen van GroenLinks dat toe.

De bijdrage van Gerard Zelen was ludieker, die riep de mensen op om minder het vliegtuig te nemen en bood als symbool voor het stille vliegen zowel Ronald Fransen als Gerard Winkels (CDA), de voorzitters van de commissie, een vlieger aan. Rob Veldman bracht iets nieuws ter sprake, de overlast als gevolg van het proefdraaien van vliegtuigmotoren op Schiphol-Oost. Tot laat in de avond een lage bromtoon. Jacques Kesting nam het op voor al die mensen die juist positief tegenover het vliegen staan, ook dat geluid wilde hij laten horen.

Krimpen of verduurzamen
Daarna was het woord aan Martijn Blom van CE Delft die meegewerkt heeft aan het onderzoek ‘Schiphol krimpen of verduurzamen’. Aanleiding voor het onderzoek was de voorgenomen krimp van Schiphol. Sinds juni 2022 wil het kabinet dat de luchthaven fors minder vluchten gaat uitvoeren. Schiphol zou binnen enkele jaren van 500 duizend vluchten per jaar terug moeten naar 440 duizend vluchten. Dit vanwege geluidshinder voor omwonenden.

In augustus 2022 meldde Schiphol zich samen met KLM en luchtvaartlobbyclub Barin bij de onderzoeksbureaus SEO en CE Delft. Ze wilden het kabinetsplan onderwerpen aan een zogenoemde maatschappelijke kosten-batenanalyse. Een door de overheid ontwikkelde methode, waarbij alle factoren – milieu, leefomgeving, bedrijvigheid en overheidsinkomsten – tegen elkaar worden afgewogen.

Krimp positief en negatief
Ook vroeg het trio naar een alternatief om de geluidshinder voor de omwonenden te beperken en de broeikasgasuitstoot te verminderen. Het resultaat: een 170 pagina’s tellend rapport, dat in januari 2023 verscheen. Uit de analyse van de krimp naar 440 duizend vluchten rolde geen eenduidig resultaat. In sommige modellen heeft de krimp een positief en in andere modellen een negatief welvaartseffect. Onderzoeker Blom gaf aan dat het alternatief, de ‘milieu- en geluidsvariant’ waarin de belasting op vliegen stijgt en afhankelijk wordt van de vliegafstand, veel meer zorgt voor brede welvaart dan krimp. Ook zijn er dan minder nachtvluchten en is er subsidie voor schone brandstoffen. Het totale aantal vluchten kan in dat geval blijven stijgen maar het aantal lange afstandsvluchten, die de meeste CO2 produceren, daalt. Zonder te krimpen zou op die manier Schiphol toch schoner en stiller kunnen worden.

Bom onder verdienmodel
De conclusies legden een bom onder het verdienmodel van KLM, dat, zoals Lubach aan het publiek had uitgelegd, Schiphol gebruikt als ‘hub’ waar passagiers uit alle windstreken naartoe vliegen om over te stappen. KLM probeerde publicatie van het rapport te verhinderen, zo meldde de Volkskrant. Op vragen vanuit de commissie over deze gang van zaken ging onderzoeker Blom niet in.

Tijdgeest en/of briljant
Voor de fijnproevers van het woord en geïnteresseerden in juridisch en strategisch denken was de verhandeling van advocate Channa Samkalden over de betekenis van het vonnis, de belangrijkste overwegingen van de rechtbank en de inzet en aanpak van de procedure, een lust voor oor en ratio. Gezien het resultaat was het niet voor niets dat voorzitter Fransen zich hardop afvroeg hoe het toch kan dat nu, na vaststelling van het Luchtvaartverkeersbesluit in 2008, de staat vijftien jaar lang heeft kunnen handelen buiten die wet om. Hebben we al die tijd geslapen, is het de tijdgeest of is de advocate briljant? Na een dankwoord aan het bestuur en de advocate van RBV voor hun inzet reikte hij ‘binnengevlogen’ bloemen uit.

Reflectie fracties
Terug aan tafel vroeg de voorzitter om een reflectie van de fracties over het verloop van de eerste commissiebijeenkomst. Judith Keessen van FlorAalsmeer stelde voor om aan de bewoners vooral goed uit te leggen waarom de commissie dit doet. Jelle Buisma van de PvdA vroeg zich af hoe het toch kan dat het onderzoeksbureau CEO Delft in 2021 nog stelde dat krimp juist voordeel oplevert. Sybrand de Vries van D66 was vooral verheugd over de opkomst en inspraak van het publiek en had genoten van het optreden van de RBV advocaten tijdens de rechtszaak. Peter van den Nouland van het CDA wees op het belang van Schiphol voor werkgelegenheid en op de samenwerking met buurgemeentes. Greta Holtrop van AA was positief en Joost de Vries liet een tot nog toe onbekend VVD geluid horen. Hij feliciteerde de RBV: “Aalsmeer en de omgeving kan daar trots op zijn, jullie inzet is ongelooflijk geweest en de briljante dame die in den Haag het woord heeft gevoerd, mijn complimenten.”

Met de woorden dat op 11 juni de eerstvolgende commissievergadering is en dat we niet moeten vergeten om van dit moment te genieten, sloot de voorzitter af.

(Foto’s Arjen Vos)