Rob Oudkerk: ‘Stel álle zorgvragen aan gemeente’

“Wie vertrouwt erop dat het na 1 januari géén puinhoop wordt in de zorg?” Op die vraag van presentator Rob Oudkerk zaterdag in de trouwzaal van het raadhuis stak 80 procent van de aanwezigen (in totaal zestig man, overwegend vijftigplussers) zijn hand in de lucht. De overige 20 procent had er geen vertrouwen in.

Jammer dat Oudkerk, die als programmaonderdeel van de Vitaliteitsmarkt 50+ uitleg gaf over de veranderingen in de zorg, het niet ook vooraf gevraagd had. De verhouding was dan anders geweest, hoogstwaarschijnlijk. De ingehuurde programmamanager zorg van Amstelveen en Aalsmeer hield op zijn bekende, eigen wijze een spits betoog die de vijftigplusser op zijn minst deed denken dat het misschien best goedkomt per 2015, als de zorg op het bordje van de gemeente ligt in plaats van bij de rijksoverheid.

Indianenverhalen
Als vanouds gaf Oudkerk af op de kranten. Die doen het voorkomen alsof ouderen die zorg nodig hebben, straks aan “de wolven van de gemeente” zijn overgeleverd. De gemeenten gaan het voor hen “verpesten”, wellicht niet helemaal, maar dan wel voor de helft.

“Ik kan één ding zeggen: dat is niet waar. Ja, er gaat van alles veranderen. Maar alle onheil die in de krant staat, zijn indianenverhalen.” Volgens Oudkerk, die op 22 september ook de gemeentelijke informatieavond over de veranderingen in de zorg voortvarend leidde, wordt er “heel veel op angst gespeeld”. In zijn ogen ten onrechte.

Géén maar
Oudkerk, kritische vragenstellers onbevreesd maar respectvol tegemoet tredend, vertelde in een notendop wat er níét verandert. “Hebt u een indicatie AWBZ? Dan loopt dat in 2015 door. U hebt WMO? Dan ook in 2015. Er is géén maar. Blijft het PGB (persoonsgebonden budget) bestaan? Ja. Moet u volgend jaar meer eigen bijdrage gaan betalen? Nee.” Bij dat laatste hield hij een kleine slag om de arm, aangezien het systeem “naar draagkracht” werkt.

Wat er wél anders wordt vanaf 1 januari, meldde hij eveneens. “Allereerst wordt er fors bezuinigd op de zorg. Er is fors minder geld voor dingen die méér kosten. Ten tweede, er gaan ontzettend veel taken naar de gemeente. Is dat erg? Nee, want heel veel gaat gewoon door. Ten derde wordt de gemeente geacht de regie te voeren over de zorg. Dat betekent bijvoorbeeld dat afspraken anders worden georganiseerd; niet dat u de zorg niet krijgt.”

Alleressentieelste
Het “alleressentieelste” in de veranderingen – hij wist niet hoe sterk hij dat moest benadrukken – noemde hij de komst van het 'sociaal loket'. “Stel alle vragen die u over de zorg heeft, aan de gemeente. Over hulpmiddelen of huishoudelijke zorg of als u zich eenzaam voelt enzovoort. Over álles.” Vragen stellen kan bij het sociaal loket.

“Daar komt iedere vraag binnen, en de gemeente zorgt dat het snel opgelost of geregeld wordt. De lastigere vragen komen terecht bij het 'sociaal team', die bekijkt hoe ze voor ouders, een gezin of wie ook zo goed mogelijk zorg kunnen regelen.”

Genoeg deskundigheid
In het sociaal team zijn uiteenlopende zorgspecialismes vertegenwoordigd, ook afhankelijk van het probleemgeval. Aalsmeer, waar naar zijn inschatting 140, 150 complexe gevallen verwacht worden, krijgt één zo'n team; Amstelveen telt er drie.

Een vragensteller vroeg zich af waar de gemeente de deskundigheid vandaan haalt om het werk aan te kunnen. Nee, reageerde Oudkerk, “ambtenaren worden niet omgeschoold tot halve psychologen”, zoals de pers suggereert. Aalsmeer krijgt ongeveer dertig deskundigen in huis, die in de zorg door de wol geverfd zijn. “Het zijn kanjers van mensen,” wist Oudkerk, die zelf bij sollicitatiegesprekken zat.

Meer initiatief
Behalve als geruststellend bedoelde woorden hield de presentator zijn gehoor ook voor dat er vanaf volgend jaar wel degelijk méér op mensen afkomt. “In de keukentafelgesprekken wordt gevraagd wat u zélf kunt en wat uw familie en buren kunnen betekenen. En er wordt gekeken wat er écht nodig is. Dat is ter beoordeling van het sociaal loket en het sociaal team.”

Directeur Dion de Leuw van zorginstelling Vita welzijn en advies stelde desgevraagd dat er van de burger “meer initiatief” wordt verwacht. “Het gaat erom zoveel mogelijk te voorkomen dat er gebruik gemaakt hoeft te worden van zorg. Vooraf dus. Dan zul je je verwachtingen moeten bijstellen en andere oplossingen moeten kunnen bedenken, ook niet-traditionele.” Volgens De Leuw is dat een opgave voor zowel burgers als zorginstellingen.

De sigaar
Aan het eind van de zorgpresentatie zei Oudkerk doodleuk dat wethouder Ad Verburg van zorg “de sigaar” is vanaf januari. “Het is een zware verantwoordelijkheid. Eerst was de portefeuille zorg leuk, maar dat is afgelopen.”

Verburg zag er echter niet tegenop. “We moeten het sámen doen,” stelde hij monter. De wethouder had in elk geval volop vertrouwen in de “bevlogen” zorgaanbieders.

Garantie
Het wordt voor iedereen een leerjaar, besefte hij. Mede in het vooruitzicht van 2016 en 2017 waarin de budgetten nog “krapper” worden. “Dan moeten we meer van de samenleving vragen.”

Maar over één ding wilde Verburg zaterdag geen misverstand laten bestaan: “Degenen die écht zorg nodig hebben, krijgen dat ook.” Presentator Rob Oudkerk: “Is dat een garantie?” Verburg: “Het is geen 100% garantie, maar dat was in het oude systeem ook niet zo.”

● Klik hier voor artikel over zorginformatieavond 22 september

Foto's: (boven) Rob Oudkerk op de raadsvergadering donderdag 2 oktober als ambtelijk ondersteuner van B&W; (linksonder) Oudkerk met wethouder Ad Verburg op recente zorginformatieavond (foto's archief AV): (overige foto's) impressie van de Vitaliteitsmarkt 50+ zaterdag, waar de zorgpresentatie van Oudkerk onderdeel van was. (foto's Arjen Vos)