Hoe is het nu met… Jeltje de Jong?

Door Leni Paul. Een benedenwoning in een van de oudste Aalsmeerse appartementencomplexen in de Geraniumstraat. De inrichting vam de woonkamer verwijst naar de vele reizen in diverse exotische landen op onze aarde: oosterse waaiers, opvallend schilderwerk en niet alledaagse objecten. Aan de wand een kleurige quilt, maar die blijkt in eigen beheer vervaardigd.

Jeltje de Jong, in het vorige millennium tien jaar lang als pastoraal werker en dominee verbonden geweest aan de Doopsgezinde Kerk, is geboren in het Friese Hyum en opgegroeid in Sint Annaparochie waar haar vader een bedrijf had als wagenmaker. Hij stierf op jonge leeftijd. Het gezin telde drie jongens en een meisje. Na de lagere school werd het voor Jeltje de Ulo.

Doortastend
Op opgewekte toon, met veel zelfspot en gevoel voor humor vertelt ze over de moeizame jaren op die Ulo. “Woordjes leren, dat ging me erg slecht af. Dus er werd gezegd, Jeltje moet maar naar de huishoudschool. Dat het toch anders is gelopen kwam eigenlijk door wat je zou kunnen noemen, een toevalligheid. Mijn moeder die er na de dood van vader alleen voorstond met een gezin was een zeer doortastend type. Ze was inmiddels een eigen zaak begonnen en is later nog onderwijzeres geworden. Op een dag bezocht ze een bijeenkomst in het Doopsgezinde Conferentieoord in Zeist waar ook Amerikaanse Doopsgezinden waren. Onder hen enkelen die personeel zochten en mijn moeder leek dat wel iets voor mij. Daar heb ik dus bijna drie jaar gewerkt, vooral in de keuken.”

Door de contacten met de Amerikaanse Doopsgezinden kwam Jeltje in aanmerking om een jaar naar Amerika te gaan. Opwindend en spannend. Als jonge Friezin van het platteland afreizen naar het onbekende Amerika.“Ik heb in twee Amerikaanse Doopsgezinde gezinnen gewerkt, duidelijk strenger in de leer dan wij hier, maar zij zetten zich wel erg in voor de nood in de wereld.”

Geen last van heimwee
Weer terug in Nederland werkte Jeltje een aantal jaren in een Observatiehuis voor Meisjes. In die periode kreeg ze contact met Amerikaanse Doopsgezinden die in Luxemburg en Duitsland werkten. Door hen werd ze gevraagd hen te komen helpen bij hun werk. Het woord ‘heimwee’ heeft Jeltje de Jong kennelijk nooit gekend want vanuit die organisatie in Luxemburg van Amerikaanse Doopsgezinden die nauwe contacten had in Duitsland, kwam ze bij onze oosterburen terecht.

“Nee, nooit heimwee,” zegt Jeltje, peinzend, “mijn moeder was ook het flinke type en zeker niet teerhartig. In Duitsland kon ik drie jaar gaan werken in een zigeunerdorp, ook een heel boeiende tijd. Ik heb daar vooral met kinderen gewerkt. Daarna ben ik van 1962 tot 1965 een middelbare theologische opleiding gaan volgen in Doorn in een interkerkelijk instituut. Nee, niet alleen Doopsgezind, er waren daar wel acht verschillende geloofsrichtingen vertegenwoordigd en veel later toen ik al benoemd was als Doopsgezinde dominee in Aalsmeer, waren tegelijkertijd Dick de Lange en Hans Eschbach van twee andere geloofsrichtingen hier ook werkzaam als predikant.”

Zeer welkom in Aalsmeer
Tijdens haar studie werd ze gevraagd om naar Indonesië te gaan om de taak van Hoofd Internaat op zich te nemen, verbonden aan een kraamkliniek met een opleiding voor vroedvrouwen. Jeltje nam, zo zegt ze, die gelegenheid met beide handen aan en werkte er van 1966 tot 1976. “Indonesië vond ik een geweldig land, ik heb er veel streken bezocht en bleef er tien jaar. Daarna ben ik teruggegaan naar Nederland en werd staflid van het Nederlands Bijbelinstituut in Zeist.”

Amerika bleef eveneens lokken en wederom reisde ze af naar de Verenigde Staten om er onder meer een jaar een training te volgen voor het pastoraat met psychiatrische patiënten in Grand Rapids. En dan komt, na reizen en veel buitenlandse ervaringen, even ‘vrij van werk’, Aalsmeer in zicht. Bij de Doopsgezinden was ze als dominee, met de op vele plekken in de wereld opgedane ervaringen en de benodigde papieren op zak, zeer welkom. “Ik ben hier van 1984 tot 1994 werkzaam geweest als dominee en kan terugzien op een mooie tijd. Ik heb in het eerste jaar, toen ik nog alleen werkte, zeven vrouwen mogen dopen. Later heb ik jarenlang samengewerkt met dominee Gabe Hoekema.”

Geestige lezingen
“Ik ben wel blij dat er tussen enkele kerkgenootschappen vaker wordt samengewerkt. Zo hebben we als Doopsgezinden een warme band met de Karmelkerk en de Open Hofkerk in Zuid. En ook andere richtingen werken wel samen. Een goede zaak.”

Jeltje de Jong wil wel kwijt dat ze Aalsmeer in haar hart heeft gesloten en na haar pensionering besloot in Aalsmeer te blijven wonen. Ze staat bekend om haar geestige lezingen. Mogen we die wellicht nog van u verwachten? “Ik ben nog wel met bepaalde dingen voor de kerk bezig, was bestuurslid van de Vrouwen Zendingshulp en zet me momenteel in voor het project voor hulp aan West Papoea in Nieuw-Guinea Indonesië. Met de Doopsgezinde quiltgroep maken we warme lappendekens voor vluchtelingen. In september wordt er vanuit Zwitserland weer een container verstuurd vol dekens uit diverse landen waaronder Nederland. Zo blijft er nog genoeg te doen!”

Foto’s Jaap Maars