Wil je voorzichtig zijn?

Wanneer de eerste gitaartonen door de ruimte klinken en de zanger melancholiek het nummer Suzanne inzet, weet ik het zeker, mijn verjaardagscadeau is een concert gewijd aan Leonard Cohen.

Het nummer voert me terug naar een tijd dat ik gevangen zat in de wereld tussen verlangen en angst om het leven in al zijn volheid aan te durven gaan. Voor het woord Jezus was ik allergisch, daar had ik met veel moeite afscheid van genomen. Nu zoveel jaren later zijn de demonen getemd en kan ik met genoegen naar de woorden van een dominee luisteren. Nadat de band even pauze neemt verbindt hij de tekst van Cohen aan Bijbelse bronnen. Hij legt een verband tussen Suzanne en Jezus die in het tweede couplet als uit het niets tevoorschijn wordt getoverd. Voor een iemand als Cohen, opgegroeid met Bijbelse verhalen, was het een vanzelfsprekendheid. Hij had niet, zoals ik, moeite met dat verleden, hij zag er de rijkdom van in en maakte er gebruik van. Voor hem hadden Suzanne en Jezus iets gemeenschappelijks. Waren ze beiden niet even gek? Gek in de zin van niet aangepast, niet zoals het hoort? Was juist niet dat wat hem fascineerde en aantrok? Is dat niet iets wat we herkennen? Oog voor de ‘gekte’ om daardoor iets over onszelf te ontdekken? Maar er echt voor gaan, dat zat er voor Cohen niet in, hij kon haar geen liefde schenken, alleen in zijn dromen.

Hoe anders was het gedrag van Jozef toen hij samen met Maria op weg ging naar Bethlehem. Een meisje in verwachting van de ‘Heilige Geest’. Verplaats dat gegeven naar deze tijd, stel je voor dat je dochter of vriendin je vertelt dat ze in verwachting is, wat is je reactie? Schaamte bij de gedachte van wat mensen wel niet zullen zeggen? Abortus? Verkering uitmaken wanneer je er niet zeker van bent dat het van jou is? Jozef had daar lak aan van wie dat kind was, voor hem was dat van geen belang. Hij hield van haar, daar ging het om. Hij bleef trouw aan de liefde, trouw aan haar en zichzelf.

Wanneer ik in de pauze de dominee wil aanspreken op wat mij geraakt heeft in zijn tekstuitleg word ik door emoties overvallen. Het verleden zit me te dicht op de huid, te veel twijfel over hoe ik me als jongeling gedragen heb, ik was geen Jozef en daar schaam ik me voor.

Het optreden eindigt met het nummer ‘Wil je voorzichtig zijn’ van Alex Roeka. In dat nummer komt de volgende zin voor: ‘Maar let wel op met wat je zegt, want waar het hecht, zit ook de pijn, wil je voorzichtig zijn’. In deze dagen rond kerst en oud en nieuw is het de gewoonte om elkaar het allerbeste toe te wensen. Toch raakt ons dat minder dan het uitspreken van een verkeerd woord. Zeker wanneer dat familie, een ex of iemand uit de kennissenkring is. Dan zijn we diep geraakt en tijden van slag.

Misschien zou het beter zijn om in deze dagen te zeggen ‘ik zal voorzichtig met je zijn‘.

Na afloop van het concert raak ik samen met mijn vriendin in gesprek met het echtpaar dat verantwoordelijk is voor de organisatie van deze avond. Zij heeft het vooral over de verbindende functie die de kerk kan hebben tussen al die verschillende mensen waaruit de samenleving is opgebouwd. Met enthousiasme vertelt ze over de afscheidsdienst voor de vrouw van de architect van de kerk . Haar dochter Babette was er samen met Jan Cremer en in zijn kielzog tattookoning Schiffmacher. Al die uitersten in ‘haar’ kerk, ze had er van genoten, een kerk moet verbinden.

Op aandringen van mijn vriendin wordt de deur naar de kerk geopend. Zeven optreden tot een zandkleurige vloer die herinnert aan de tocht van Mozes door de woestijn, een golvend dak als referentie aan de Rode Zee, een driehoekig bovenlicht dat verwijst naar de heilige drie-eenheid en twaalf raamopeningen als referentie aan de twaalf stammen en de twaalf apostelen. Naast deze symbolische verwijzingen zou ik ook voor een functionalistische benadering kunnen kiezen, maar dat doet het gebouw te kort. Net als bij muziek, gaat het bij een gebouw om het ervaren, het ondergaan. En in dat opzicht sluit de muziek van Cohen wonderwel aan bij de kerk, even poëtisch.

Een dag later gaan we op weg naar Enschede naar een optreden van mijn zoon. Hij is de zanger en heeft een stemgebruik en een volume dat associaties oproept met oude blues en soul legendes. Net als hij hou ik van rauwe blues, die net als de flamenco en fado de ziel loutert van opgelopen kwetsuren. Muziek verbindt en al snel voelen we ons bij aankomst opgenomen in het bonte bluesgezelschap.   

Op de dag van mijn verjaren besluiten we om naar de film ‘On body and soul’ te gaan. Hij was door een vriend geadviseerd en ik raakte overtuigd toen ik de recensie las. Het is een verhaal over compassie, over hoe twee gekwetste mensen elkaar op het werk in een slachthuis ontmoeten, gevoelens voor elkaar koesteren, maar door opgelopen kwetsuren moeilijk tot elkaar komen. Maar het is meer dan een verhaal, er zijn beelden, zo zorgvuldig gekozen dat het thema een poëtische onderliggende lading krijgt.

Wanneer ik na afloop van de film samen met mijn vriendin een kroeg induik om wat bij te praten, geeft ze me te kennen dat ze me een stuk aangenamer vindt sinds ik de politiek verlaten heb. Ze heeft gelijk, ik kan eindelijk weer mezelf zijn. Binnen de politiek en ook voor sommige volgers daarvan is weinig oog voor compassie. Geen enkel gebaar om de ander met mededogen tegemoet te treden. Opgelopen kwetsuren uit het verleden zijn al te vaak richtinggevend. Wie durft uit dat patroon te stappen? Wie durft zijn gedrag aan te passen aan de vraag van Alex Roeka: ‘Wil je voorzichtig zijn’? Wie dat durft heeft mijn stem.

Joop Kok is architect en cultuurliefhebber. Is weer gaan studeren, cultureel erfgoed. Kenner van Aalsmeerse gebouwen. Geeft met die achtergrond rondleidingen door het centrum van Aalsmeer. Milder geworden de laatste jaren. Niet verlegen om een mening. Eigenwijze vent.