Visie of procedure?

Wanneer mijn zoon voor een paar dagen in Haarlem is, maken we een afspraak voor een ontmoeting.  We spreken af bij Lautje, het standbeeld van Laurens Janszoon Coster op de Grote Markt. Gezeten achter een cappuccino maken we er een sport van om te reageren op wat we zien, op mensen die voorbijlopen. Het is meer dan dat, we kennen elkaar niet echt en op zo’n manier kunnen we iets van onszelf laten zien en daar genieten we van. Dit herhaalt zich als we de Vishal, de Bavo en de Hallen bezoeken. Alles wat zich aan ons voordoet is een dankbare aanleiding om al pratend en discussiërend te achterhalen wie we nu eigenlijk zelf zijn.

Wanneer ik uren later afscheid van hem neem besef ik niet alleen hoe zeer hij mij aan het hart ligt, maar ook hoe de omstandigheden hebben meegewerkt om er een geslaagde middag van te maken. Het weer was prachtig, de terrassen vol mensen en rondom het plein was er van alles te bekijken en te beleven. Een goed plein biedt beschutting, verpozing, gevarieerde bebouwing en het besef van het onderdeel zijn van de menselijke geschiedenis. Het is een goed samengaan van ruimte, functie en vorm, niet verstoord door obstakels als auto's, wegen, te kleine stoepen of een rij bomen.

In de krant lees ik dat Aalsmeerse Belangen een plan heeft ontwikkeld voor de inrichting van het Raadhuisplein en het Drie Kolommenplein. Men heeft elementen meegenomen uit de reeds eerder geproduceerde plannen van  bureau Khandekar en architect Jaap Tromp.  De transformatie naar een groen ontmoetingsplein is hierbij een belangrijk uitgangspunt, waarbij de verbinding met de Zijdstraat ook is meegenomen.

Ik ben blij met dit initiatief. AB geeft hiermee te kennen dat het nog steeds achter het in 2006 samen met PACT ingediende amendement staat om de ontwikkelingen voor dit gebied integraal, oftewel in onderlinge samenhang, te bekijken. Dit om te voorkomen dat deelinitiatieven van projectontwikkelaars in plaats van een toegevoegde waarde voor het geheel een sta-in-de-weg worden voor toekomstige ontwikkelingen. 

Nu ligt het Raadhuisplein er maar troosteloos bij, even troosteloos als ooit Plein 1960 in Amstelveen. Ik ben benieuwd of AB even rigoureus durft in te grijpen als wat daar heeft plaatsgevonden. Durft zij, net als Amstelveen, te streven naar een situatie zoals we die kennen bij traditionele pleinen als de Grote Markt in Haarlem? Durft zij het verkeer te weren, durft zij te kiezen voor duidelijke pleinwanden en rond het plein horeca en publieke functies te situeren?

Het filmpje van AB begint sympathiek met een verwijzing naar de ontstaansgeschiedenis van pleinen, de stem van Peter Maarsen klinkt overtuigend. Maar wat houdt het plan nu inhoudelijk in? Ondanks de wens om een grijs en levenloos verkeersplein te veranderen in een gezellig en levendig ontmoetingsplein blijft de helft van het aantal geparkeerde auto’s, langs de randen van het plein, gehandhaafd.

Om het voor voetgangers gemakkelijker te maken om van de Zijdstraat naar het Raadhuis-plein over te steken is op de van Cleeffkade eenrichtingsverkeer gesitueerd. Dit houdt wel in dat er een nieuw wegtracé nodig is. AB introduceert hiervoor een zogenaamde Florarotonde die vanaf de Stationsweg over het terrein van het postkantoor voor langs de Action en het gemeentehuis via de ophaalbrug aansluit op de Van Cleeffkade.

Door het binnenhalen van verkeer is het plein nu ongeschikt geworden voor het houden van evenementen: een Geraniummarkt behoort tot het verleden. En voor het gezellig met elkaar op de foto gaan voor het stadhuis wanneer er iemand trouwt, is ook geen ruimte meer.

Daarnaast wordt de directe relatie tussen raadhuis en plein verbroken. Symbolisch lijkt het raadhuis niet langer deel uit te maken van de gemeenschap. Het bestuur lijkt al vertrokken te zijn naar Amstelveen. Het zal zo niet bedoeld zijn, maar zo komt het wel over, en dat voor een lokale partij. 

Het levendige ontmoetingsplein blijkt niet meer te zijn dan een grasgazon omringd door auto’s waar je kunt ‘genieten’ van een kop koffie. Maar dan moet nog wel op de plek waar nu een bloemenstal staat een horecavoorziening komen.

En gaat dat werken? Zijn op deze manier de ingrediënten samengevoegd waardoor u en ik ons voelen aangetrokken om daar naar toe te gaan? Een van de conclusies van bureau Khandekar was dat het Raadhuisplein te groot is in verhouding tot de omliggende wanden. Het plein mist een heldere begrenzing. Een probleem dat nog wordt vergroot door het slopen van een deel van die begrenzing, namelijk de Rabobank en het op die plaats creëren van een parkeerplaats voor de Lidl. Het plan van AB doet niets met deze gegevens, evenmin iets met het gegeven dat mensen pas ergens naar toe gaan als er iets valt te beleven. Kijk naar Amstelveen, naar Haarlem maar ook naar de Geraniummarkt en de Kunstroute. Mensen zoeken mensen, men gaat er opuit wanneer men weet dat er een grote kans is om anderen te ontmoeten.

         
Joop Kok is architect en cultuurliefhebber. Is weer gaan studeren, cultureel erfgoed. Kenner van Aalsmeerse gebouwen. Toch nog de politiek ingegaan, fractieassistent bij PACT. Milder geworden de laatste jaren. Niet verlegen om een mening. Eigenwijze vent.