Pierre’s Pennenstreken: ‘Mensenwensen’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 368. Het is een tijd van een ‘Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar’ – traditionele wensen waarvoor het WikiWoordenboek een stuk of honderd vertalingen noemt. Maar deze kerstdagen (waarin je niet meer dan drie bezoekers mag ontvangen) zijn iets minder vrolijk en de vooruitzichten voor 2021 wat minder gelukkig dan anders. Want de corona…

Laten we elkaar toewensen dat wij meer mensen in levenden lijve zullen ontmoeten en geen cijfer in de statistiek. Dat wij als mens worden behandeld en niet als betaalpasje, als een geldslaaf, consument of producent die wat moet opleveren. Dat wij, als wij proberen contact te krijgen met bedrijven en instanties, niet ‘in de wacht’ worden gezet, met ‘keuzemenu’, of met ‘nog tig wachtenden voor u’. Dat wij, kortom, niet als algoritme worden beschouwd en niet als invulformulier.

Wim van den Donk (Rector Magnificus van de Universiteit van Tilburg) zei het in Buitenhof heel ingewikkeld. Na het overlijden van zijn vader in juni moest hij ‘allerlei dingen praktisch regelen’ en zijn conclusie was: ‘Ik ben werkelijk geschrokken van de manier waarop in dit land privacywetgeving, geïnspireerd door een beeld van een soort heilig eigen ik, leidt tot een samen met computersystemen, tot een soort bureaucratisering van verhoudingen waarvan ik de hypothese zo zou willen formuleren: dat de helft van de schuldenproblematiek in dit land komt door een fatale combinatie van ik-gerichte wetgeving en computersystemen die alle tolerantiegrenzen voor gewone bedrijven, gewone organisaties aan het wegsaneren zijn.’

Hij bedoelt natuurlijk dat mensen verdwalen in regelingen, formulieren, wetgeving en systemen waarin je eerst moet bewijzen wie je bent en dan weer niemand mag weten wat je doet – in verband met de heilige privacy. Maar op de keiharde schijven van de gebureaucratiseerde instanties wordt alles wel opgeslagen. De verouderde computersystemen kunnen niet met elkaar communiceren, niemand weet meer waarom de regels zijn opgesteld, maar ‘het is nu eenmaal zo’ en niemand ontkomt eraan.

Citaten
Een paar zinnetjes die ik jaren geleden schreef:
‘Alles is marktaandeel: verkoopcijfers, tophits, bezoekersaantallen.’ ‘Sinds de ‘vrije markt’ is ingevoerd, is die steeds minder gericht op de mensen die van allerlei openbare diensten gebruik maken.’ ‘Het is het oude liedje: eerst maar wat doen, en dan kijken of er iets aan te doen is.’ ‘We weten het inmiddels: de overheid waakt over ons als we wakker zijn, en slaapt als we ons te ruste hebben gelegd.’

‘Wat zij doen wordt alleen gereguleerd door procedures. De procedure is goed gevolgd, en er komt iets wat niemand besteld heeft.’ ‘Het probleem alleen is, dat er soms problemen gemaakt worden van zaken die eerst geen probleem waren. Het is moeilijk voor een bestuurder om met zijn poten af te blijven van dingen die al goed lopen.’

‘Dat er weinig onderling vertrouwen bestaat, zie je niet alleen aan de hermetisch gesloten deuren en de steeds meer dichtgeschoven gordijnen. Hoge schuttingen en afrasteringen die vroeger alleen de achtertuinen omsloten, zie je steeds meer in de voortuinen verschijnen. Het vertrouwen ebt weg; de wereld wordt buitengesloten.’

‘En wie maakt er nog gebruik van een telefoonboek? Mensen van wie de computer hapert, bij wie internet eruit ligt en de – veelal bejaarde – digibeet. Vooral voor de laatste groep valt het niet mee, iets op te zoeken, want de lettertjes zijn zo klein en ze staan zo dicht op elkaar dat je een loep nodig hebt om wat te kunnen lezen. Zo blijft het tobben voor degenen die de technische ontwikkelingen niet kunnen bijbenen.’ ‘Het duurt niet lang meer voordat de computer het heeft gewonnen en de mensen overbodig zijn geworden.’

‘Bij de invoering van de toeslagen hebben kabinet en parlement weinig oog voor de uitvoerbaarheid. Een uitvloeisel daarvan is dat de Belastingdienst/Toeslagen tot in 2011 werkt met een ontoereikend ICT-systeem. Dat zorgt ervoor dat de Belastingdienst/Toeslagen aanvragen alleen achteraf controleert, oplopend tot vijf jaar nadat de toeslag is uitgekeerd.’

Onrecht
Het laatste citaat is uit het rapport Ongekend Onrecht van de Parlementaire commissie Kinderopvangtoeslag. Dat rapport bewijst welke gruwelijke consequenties het heeft als in deze gedigitaliseerde wereld de mens achter de regels wordt vergeten.

Dat is de belangrijkste wens voor het nieuwe jaar: mensen zien, in plaats van de pakketjes, de chatbox, de email, de website, de blog, de vlog, de instagrammofoon. Wordt het niet eens tijd dat wij, net als in de film Network (uit 1976!) de ramen openzetten en het uitschreeuwen: ‘Ik ben witheet van woede, ik ben verdomme een mens, en ik pik het niet meer!’

‘I’m as mad as hell, and I don’t take this anymore!’ – Misschien een ideetje voor oudejaarsavond 12 uur, in plaats van vuurwerk?