Maakt vernieuwde Historische route dorpsgids overbodig?

Als ik na een PvdA workshop in Castricum van de bushalte richting huis loop kom ik Gertjan van der Hoeven tegen. Er gaat mij een licht op, Stichting Oud Aalsmeer heeft een geheel vernieuwde historische fiets- en wandelroute gepresenteerd. In plaats van de Rozenstraat in te slaan loop ik door naar het Oude Raadhuis. Daar ontstaat een amusant gesprek als ik me bij de aanwezigen voeg. ‘Joop, je zal als dorpsgids bij moeten spijkeren, met de Q(uick)R(esponse) Code kan de nieuwsgierige bezoeker van het centrum nu ook zelf aan de wandel. Ja dat kan wel zijn, reageer ik, maar het verhalen, het van mens op mens informatie uitwisselen is volgens mij onvervangbaar.

Tegelijkertijd voel ik me best onzeker en vraag ik me af of nu al mijn kennis over de architectuur en geschiedenis van het Dorp overbodig is geworden. Word ik ingehaald door de techniek zoals al eerder de fabrieks-arbeider door de robot?  Voor ik vertrek wordt mij een folder in de hand gedrukt.

Oubollige Voorkant.
Thuis op de bank bekijk ik de folder. Wat direct opvalt is de clichématige uitstraling van de voorkant: een foto van de Watertoren. Natuurlijk het is het krachtigste beeld van Aalsmeer en om die reden begrijpelijk dat de vormgever daar iets mee wil doen. Maar niet op een manier zoals we dat al 25 jaar geleden deden, dat geeft aan de folder iets oubolligs. Als je hem in de schappen van de Bruna of het Boekhuis tegenkomt, denk je dat ie daar al jaren ligt en loop je verder.

Overbodige Informatie
Als ik de folder openvouw zie ik dat er zowel een plattegrond voor de wandelaars als één voor de fietsers is opgenomen. De noodzaak ontgaat mij, je verdoet alleen maar tijd bij het kijken of er verschillen zijn, het kost extra papier en is storend voor de overzichtelijkheid van het geheel.  Voor dat laatste heeft de vormgever een oplossing gevonden: stippellijnen met pijltjes. Die geven aan hoe je de folder moet lezen. Als je zo’n maatregel moet toepassen dan is de folder niet duidelijk.  

Weinig oog voor het beeld.
Foto’s nemen is een kunst. Het gaat erom hoe je de essentie van een plek of gebouw in een beeld weet te vangen. Wanneer dat lukt geeft dat extra energie en inspiratie aan de kijker. Wanneer ik de eerste foto van de route bekijk, één van de Oude Veiling, word ik wat verdrietig. Er zijn zulke prachtige foto’s die je duidelijk maken waarom Berghoef de oorspronkelijke kaprichting van het entreeblok 90 graden heeft gedraaid en de goten tot ware ornamenten heeft uitgebouwd. Waarom heeft men met dat historische beeldmateriaal niets gedaan. Wanneer ik de foto in de folder opnieuw bekijk, denk ik het te begrijpen. De foto is zodanig genomen dat je kunt lezen dat het hier om de Oude Veiling gaat. De samenstellers van de folder hebben waarschijnlijk meer oog voor het woord dan voor het beeld. Ook bij de keuze van het overige materiaal, ontbreekt oog voor het beeld. De foto’s ontstijgen zelden het niveau van een kiekje.

Geen oog voor de betekenis van Berghoef
Maar hoe is nu de inhoud van de route? Word ik als gids nu wel of niet overbodig? Aangezien ik tegenwoordig over een smartphone beschik, download ik een QR code scanner en loop naar het Raadhuisplein. Hier start de route. Vreemd, in de folder lees ik dat ik door moet lopen naar de Oude Veiling in de Marktstraat. Geen enkele informatie over de geschiedenis van deze plek of de architectuur van het Raadhuis. Berghoef wordt niet genoemd noch wordt er aandacht besteed aan de betekenis die hij heeft gehad voor het beeld van Aalsmeer. 

(Te) grote informatieborden.
Wanneer ik voor het informatiebord sta schrik ik van de grootte. Dat komt met name door de vormgeving. Een witte bovenbalk met het logo van Oud Aalsmeer en de naam en het nummer van het gebouw, een witte onderbalk met daarin wandel- en of fietssymbolen en een QR code die doorloopt in een tussenbalk van gebroken wit met daarin een tekst en een foto.

Een keurige opmaak voor in een boek maar niet voor op een gevel, zeker niet wanneer er sprake is van een klein gebouw en een gering oppervlak aan metselwerk. De QR code maakt het mogelijk om informatie te downloaden zodat storende informatie op gevels niet langer nodig is. Bovendien; wat levert die foto mij aan extra informatie op? In het geval van de Oude Veiling lees ik nergens dat het gebouw dat is afgebeeld op de plaats stond waar nu de bibliotheek is gevestigd en dat de huidige Oude Veiling is samengesteld uit bijgebouwen die voor het afgebeelde gebouw waren geplaatst. Aan de sporen die nog in de gevel zichtbaar zijn en die aangeven waar de ramen geplaatst waren voordat Berghoef het plan van Luik transformeerde wordt geen aandacht besteed. Jammer, de reden waarom de gevel zijn geschilderd blijft nu onbeantwoord. Voor de foto’s die ik download van het interieur geldt in feite hetzelfde als voor de foto’s op de folder: een hoog kiekjes gehalte.

Weinig oog voor architectuur
Ik zal u een verslag van mijn tocht langs de route met zijn 36 borden besparen. Wel wil ik een algemene indruk geven. Aan de vele interessante pandjes in de Zijdstraat wordt geen aandacht besteed en aan de Nieuwe Meer, het huis van Duiker aan de Stommeerkade, het Seringenpark, de vroegere bejaardenwoningen van Salomonson en de vele interessante gebouwen van Berghoef, zoals de Zuiderkerk, wordt voorbij gegaan. De samenstellers van de route hebben weinig op met architectuur. Wanneer een gebouw wordt besproken baseert men zich op kennis van 25 jaar geleden of meldt zaken, een bliksembeveiliging van de watertoren volgens het kooisysteem, die de opvattingen van de architect en de vertaling daarvan in een gebouw niet verduidelijken.

Recente kennis ontbreekt
Nee, de boeken die de laatste jaren verschenen over het werk van Duiker, Staal, Wattjes, Greiner, Salomonson en Sangster hebben niet op de burelen van Oud Aalsmeer gelegen. Daar ligt niet haar passie, liever duikt ze in oude geschiedenisboeken, graaft ze in archieven, en snuffelt ze door oude foto’s, prenten- en kaartenmappen om zo de geschiedenis van een plek of gebeurtenis bloot te leggen. Voor het beeld heeft ze weinig oog en ik adviseer om bij de eerstvolgende upgrade van de route een goede fotograaf en vormgever in te schakelen en de kennis op het gebied van architectuur bij te spijkeren of in te huren.

Dorpsgids maakt dorpswandeling echt interessant.
Het zal u duidelijk zijn dat de introductie van een QR code niet garant staat voor een eigentijdse beeldcommunicatie of een verdieping van het kennisniveau van het Dorp. Dat was mijn angst, dat ik zou worden ingehaald door de techniek. Het tegenovergestelde is het geval, de introductie van de QR code laat mij zien hoe goed en boeiend de gidsen zijn. Vol zelfvertrouwen nodig ik u uit voor mijn eerstvolgende dorpswandeling op zaterdag 26 augustus om 11 uur. U kunt zich hiervoor aanmelden bij de VVV Aalsmeer tel: 0297324454 of e-mail info@beleefaalsmeer.nl  Mocht u dat niet uitkomen, ook op zaterdag 29 juli is er een dorpswandeling.

Joop Kok is architect en cultuurliefhebber. Is weer gaan studeren, cultureel erfgoed. Kenner van Aalsmeerse gebouwen. Geeft met die achtergrond rondleidingen door het centrum van Aalsmeer. Milder geworden de laatste jaren. Niet verlegen om een mening. Eigenwijze vent.