Kerst – mis

“Mam ben ik lief? Mahamm ben ik echt lief? Mamm.” Keer op keer maar weer diezelfde vraag “Mam ben ik lief” totdat ik moe en uitgeput in slaap viel.

Op weg naar de nachtmis knisperde de sneeuw onder mijn schoenen. Bij de kerk aangekomen klopte mijn vader het vuur van zijn sigaar en legde hij hem op de bovenzijde van het deurscharnier. Ik schoof naast hem in de kerkbank. Kinderlijk gelovig dompelde ik mijn ziel in de warmte van het kerstverhaal en het volumineuze en energieke gezang van mijn vader. Na afloop, na het opnieuw opsteken van zijn sigaar, genoten we van de sereniteit van de nacht. Mijn moeder, die alleen thuis was gebleven, zorgde voor een feestelijk onthaal. Romantisch kaarslicht, broodjes, volop beleg en naast de uitgestalde borden een mes met vork en servet. Aan tafel omringd door mijn familie en starend naar het brandende kaarsje op de rand van mijn bord, voelde ik me intens gelukkig. Op dat moment had de wereld mogen bevriezen.

En toch, niet veel jaren later toen ik over de Westeinder huiswaarts liep, werd ik mij voor het eerst bewust van het bestaan van een wereld buiten Kudelstaart. Ik zag een vrouw op kunstschaatsen dansend op het ritme van voor mij onbekende muziek. Ik stond ademloos stil en werd geraakt door emoties waarvan ik het bestaan niet kende.

Zij was mijn Sirene, zij liet mij dromen van onbekende vergezichten en zette mij aan om de strijd met wat ik kende aan te gaan. Zij was het die mij naar schrijvers als Dostojewski, Nietzsche en Sartre voerde, zij was het die mij in contact bracht met personen die net als ik nieuwsgierig waren naar het leven buiten het dorp.

Door haar was er voor mij geen Kerstmis meer, ik deed het af als sentimenteel gedoe, schijnheiligheid en commerciële onzin. Maar toch, dat kinderlijke verlangen naar die door mijn moeder gedekte tafel bleef. Hoe zeer ik ook mijn best deed om het te ontkennen, diep van binnen bleef ik er naar op zoek.

Het in discussie gaan met mijn familie die trouw bleef aan de wereld van dorp en kerk leverde in plaats van begrip alleen maar verwijten en verwijdering op. Het waren momenten waarop ik mij volledig voelde buitengesloten, eenzamer dan ooit. De enige remedie die hielp tegen de zwaarte van de dagen was het weggaan met vrienden.

Met elkaar een huisje huren in Schin op Geul, met zijn vieren in een oude Renault 4 op skivakantie in Zwitserland. Weer later Oostenrijk, Frankrijk en Italië. Weg van die voor mij zo loodzware dagen. Samen met een vriend net voor de kerst nog even een trein nemen naar Parijs, naar een overzichtstentoonstelling van het werk van Le Corbusier. En de Sirene? Ook nu kon ik op haar rekenen. Zij voerde mij in Centre Pompidou naar een ‘kamer’ waar ik voor het eerst het werk van Lucien Freud zag. Alleen die ervaring al was de reis meer dan waard. Ze voerde ons ook naar de kroeg waar de straatmuzikanten van Parijs de overgang naar het Nieuwe Jaar inzongen. Ik sprak er in alle talen die ik kende en voelde me weer even net als toen aan de tafel van mijn moeder.

Midden in de nacht werd ze door de politie opgepakt en naar huis gebracht. Niet veel later kreeg ze een eigen kamer in de besloten afdeling van het Kloosterhof. Wekelijks zocht ik haar op, zette haar in een rolstoel en ging met haar op stap. Haar lievelingsplek was de rozenkas op de Historische Tuin. Daar was een roos die ooit haar vader had geteeld en die allerlei herinneringen opriep.

Meerdere keren vroeg ze me de rozen af te knippen om die op het graf van haar vader te leggen. Zelfs tot in een vergevorderd stadium van haar dementie bleef ze mij dat vragen. Ikzelf hield meer van een wandeltocht langs de Poel naar het Westeinderpaviljoen. Lekker de frisse wind door het haar en alle tijd voor wat bijzonders. Zoals die keer dat ik ’dreigde’ haar alleen te laten. Dat doe je toch niet, was haar antwoord. En, wat dan nog, misschien komt er wel een leuke vent langs? Ik barstte in lachen uit, zo kende ik mijn moeder niet, dat speelse en onbevangene. Waarom liet ze me dat nu pas zien?

Aangezien ik nog steeds de behoefte had om te horen dat ze van me hield, bedacht ik een truc. Ik zei haar: “Mam ik hou van je,” en wachtte op antwoord. “Ja jongen ik ook van jou… maar ook van Greet, Elly en Kees.”

Meer en meer gleed ze weg in het schemergebied tussen leven en dood. Ook fysiek ging ze achteruit. Het werd tijd om afscheid van haar te nemen. Het gebeuren leek volledig aan haar voorbij te gaan, tot mijn broer en ik even met haar alleen waren. Op ons afscheidswoord reageerde ze met: “Dag Joopie, Keessie.”

Tijdens de nachtwake samen met mijn broer aan de rand van haar bed, gleed ze als een klein uitgeput en uitgemergeld musje over de rand van het leven. Het was op mijn verjaardag, derde kerstdag, twee jaar geleden.

Vorig jaar na een druk bezocht kerstfeest in Amsterdam voelde ik in de auto op weg naar huis de behoefte om precies een jaar na haar sterfdag haar graf te bezoeken. In de stilte van de nacht besefte ik hoe wij de laatste jaren nader tot elkaar waren gekomen. Hoe ik, in mijn hang naar een gedekte tafel, vrienden had gemaakt en plekken had bezocht die anders aan mij voorbij waren gegaan.

Dat ik zonder het mij te beseffen haar kerst in mij droeg. Ik voelde een kus op mijn wang. Naast mij stond mijn Sirene, je bent lief zei ze.        

Joop Kok is architect en cultuurliefhebber. Is weer gaan studeren, cultureel erfgoed. Kenner van Aalsmeerse gebouwen. Toch nog de politiek ingegaan, fractieassistent bij PACT. Milder geworden de laatste jaren. Niet verlegen om een mening. Eigenwijze vent.
 
 
 
 
 
 

9 reacties

  1. Beeldschoon… en ja, Joop, na de Aalsmeerderbrug is er inderdaad een mooie wereld.

  2. Het zal intellectueel Kok goed doen, dat zelfs Buskermolen is ‘afgedaald’ om hem te prijzen.

  3. @Joop en Geurt: Er is nog steeds niks mis met een -oprechte-kerstmisbeleving. Mooi, heel mooi geschreven. Heel herkenbaar ook. Dank…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *





banner_martinez
adv desiree klein
mjk-advies
LJ-de-Vries
S4H
flower art museum
historische tuin
adv-Toneel
banner_martinez
adv desiree klein
mjk-advies
LJ-de-Vries
S4H
flower art museum
historische tuin
adv-Toneel