De stervende zwaan

Teruggekeerd op het oude nest. Dat is een prima omschrijving voor mijn huidige situatie. Het Amsterdamse weer ingeruild voor het Kudelstaartse. En het was precies zoals ik me het had voorgesteld.

In mei hadden we een paar mooie zonnige dagen en mijn balkondeur stond al weer snel wijd open. Wat is dat toch een genot zo’n fantastische biotoop zo vlak voor de deur. Mensen laten hun honden uit. Regenbuien trekken traag voorbij. De bomen ruisen in de wind. ’s Avonds in de schemering dansen de vleermuizen op zoek naar insecten. De eenden snateren, de meeuwen krijsen, de eksters maken kabaal. Wat heb ik dit gemist.

En ik ben niet de enige die is teruggekeerd op het oude nest. Jaren geleden heeft een stel zwanen in de vijver voor mijn balkon een nest gebouwd. Zij zoeken dat nest met grote regelmaat weer op en ook dit jaar waren ze weer van de partij. Het was een warm weerzien.

Al snel lag het nest vol met eieren. En dat trekt veel kijkers. De buurt loopt langs en ziet de zwanen broeden. Er worden foto’s gemaakt en kinderen worden verhalen verteld over het zwanenleven. Dat dit plaats kan vinden midden in een woonwijk.

Zwanen zijn monogame wezens. Een stel blijft levenslang bij elkaar. Ze zijn trouw aan elkaar. Ik las over een oud bijgeloof dat vroeger een zwanenveer in het hoofdkussen van de echtgenoot werd genaaid om ervoor te zorgen dat hij zijn eega trouw bleef. Ja ja. Zou de zwaan nooit een scheve schaats rijden? Ik weet het niet. In ieder geval zijn het mooie statige vogels. Nam de mens een voorbeeld aan de zwanen, ons zou veel leed bespaard blijven.

Eerlijk gezegd ga ik af en toe over mijn nek van al dat voorbeeldgedrag vanuit de dierenwereld. Nobele paarden, intelligente dolfijnen, monogame zwanen, bijzondere kangoeroes. Black Beauty, Flipper en Skippy die het gevaar zagen aankomen en hun leven als een heilige leefden. Het lijkt de EO wel.

Met onze zwanen liep het niet helemaal goed af. Na een aantal weken bleek het nest verlaten te zijn. De eieren lagen er eenzaam bij en het onbehagelijke gevoel bekroop mij dat het leven onder die kwetsbare eierschaal langzaam aan het sterven was.

Wat zou er fout gegaan zijn? Ik tastte in het duister. Weken gingen voorbij en de treurende massa gleed onder mijn balkon door om een laatste groet te brengen aan het onvolbrachte leven. Net als bij een begrafenis hield men even stil bij het graf. Er waren weinig woorden, het tafereel sprak voor zich. Ik kon me niet geheel aan de indruk onttrekken alsof zich voor mijn deur een soort ramptoerisme voltrok.

Later liep ik over straat en kwam ik in gesprek met een vrouw die haar hondjes aan het uitlaten was. Zij wist mij te vertellen dat het mannetje agressief was geworden en het vrouwtje aanviel dat op het nest zat te broeden. Uiteindelijk is het mannetje gevangen en naar een andere plek overgebracht. En als je dan een stel zwanen uit elkaar haalt, verlaat het vrouwtje het nest en blijven de jonge zwanen ongeboren.

Daar heb ik over nagedacht. Typisch dat zo’n zwaan agressief wordt en zijn partner aanvalt. Hoe zou dat komen? Wat speelt zich af in zo’n zwanenbrein? En waarom grijpt de mens hier in? Kunnen we niet verdragen dat de natuur zijn gang gaat?

Het resultaat is uiteindelijk ook niet zo prettig. Een nestje met stervende embryootjes. Misschien lijken we toch meer op elkaar dan ik had gedacht. Zwanen zijn net mensen en op een of andere manier is dat ook weer geruststellend. In ieder geval brengt het mijn kleine biotoop voor mijn balkon weer terug tot de dagelijkse realistische proporties. Het leven is soms mooi en soms bitter. Er is niets veranderd.

Het is fijn om weer terug te zijn.

Paul Bras is werkzaam in de psychosociale sector. Zette nog niet zolang geleden radicaal een punt achter zijn carrière in de banken- en autobranche. Filosofisch type. De goedheid zelve. Warhoofd. Mist al jaren bruine kroeg in Kudelstaart – reden om (weer) naar 'de grote stad te verhuizen'?