De beste

‘IJdelheid der ijdelheden,’ schrijft Prediker. ‘Alles is ijdelheid en najagen van wind.’

Tegenwoordig is alles ‘idols’ geworden – en aan het ‘najagen van wind’ is geen einde gekomen…

‘Er zijn verschillende nationale en internationale edities van het muziekprogramma Idols, een wereldwijd format van FremantleMedia en 19TV,’ lees ik in Wikipedia. ‘FremantleMedia is een internationaal televisieproductiebedrijf. Het maakt 260 verschillende programma's in 39 landen in uiteenlopende genres. Daarnaast is het een grote speler op het gebied van acquisitie en formatbeheer. FremantleMedia is een dochterbedrijf van RTL Group.’

Top tien
Het zal in de jaren vijftig geweest zijn dat het weekblad Vrij Nederland de eerste bestsellerslijsten van boeken publiceerde. Omstreeks dezelfde tijd verschenen de eerste hitlijsten op de etalageruit van de grammofoonplatenwinkel van Otto. Ik haalde er mijn neus voor op. Ik had al aardig wat boeken gelezen en heel wat muziek beluisterd, maar niets daarvan trof ik aan bij de vermelde lijsten van de best verkochte ‘top tien’.

Ik besloot dat het de voorkeur had, de smaak te volgen van diegenen van wie aangenomen kon worden dat zij verstand hadden van hun vakgebied, hetzij van muziek, literatuur of wetenschap. En daarbij ben ik gebleven, vijftig jaar lang, tot de huidige dag. Zo veel ik kon, want het valt niet altijd mee…

Succes
Slechts weinigen zullen zich herinneren dat de radiopiraat Veronica in 1961 begon als een ‘good music station’, met als producer de jazzsaxofonist Tony Vos. Maar daaraan kwam al gauw een einde toen Tony in het huwelijk was getreden met de Veronica-dj Tineke de Nooij die een stuk commerciëler was ingesteld. Veronica moest brood op de plank hebben en voor het eerst ging een radiozender zich richten op de kwantiteit van de luisteraars in plaats van op de kwaliteit van het product.

Zo zag ik steeds meer dat wat ik als uitingen van ‘goede smaak’ beschouwde, plaats ging maken voor de resultaten van verkoopcijfers. En die verkoopcijfers waren weer bepalend voor wat ‘succes’ werd genoemd – en wat het meeste succes had, werd beschouwd als het mooiste en het beste.

Wat ook interessant is om te zien, is de ontwikkeling van het Eurovisie Song Festival. Aanvankelijk werden de vocalisten begeleid door één groot orkest, vaak het Metropole Orkest ‘o.l.v. Dolf van der Linden’ en werden de eigentalige liedjes in de verschillende landen door een ‘deskundige jury’ beoordeeld. Nu stemt ‘het publiek’ via internet en telefoon over de vooral visueel gerichte shows die de verschillende popgroepen opvoeren. En die verkiezing is dan ook nog ‘strategisch’, dat wil zeggen dat bevriende buurlanden worden bevoordeeld. Het winnende – immer Engelstalige – liedje wordt gegarandeerd een commercieel succes: het is het ‘beste liedje’ dat iedereen koopt omdat iedereen het koopt.

Winnaars
Deze maand waren er twee winnaars van het Nationale Dictee, een Vlaming en een Nederlander. ‘Over de uitslag kan niet gecorrespondeerd worden.’ Dat is een uitzondering. Meestal wordt de uitslag juist bepaald door ‘correspondentie’, hetzij via internet of sms.

Er zijn nog wel prijzen waar een ‘deskundige jury’ aan te pas komt. Denk aan het Gouden Kalf, de Louis d’Or of de AKO Literatuurprijs. Om niet te spreken van de Nobelprijs!

Maar heel vaak krijgt een programma met de hoogste kijkcijfers een prijs (zoals de Televizier Ring) en krijgt de best verkochte muziek een Gouden Plaat – wat dan weer bevorderlijk blijkt de zijn voor de verkoop.

Als je erop gaat letten, zie je om je heen het aantal prijzen toenemen. De beste dagbladjournalist, cartoonist, cabaretier, clown, couturier, Ster-spot, het mooiste ‘top model’, de mooiste ‘miss’, de rijkste miljardair – sorry, de laatste krijgt geen prijs, die heeft hij al.

Deze week kreeg Matthijs van Nieuwkerk in ‘De wereld draait door’ een gouden plaat aangeboden, van de verzameling popnummers die in zijn programma te horen zijn geweest. Zo gaat dat. Je nodigt populaire artiesten uit om in je programma hun meest ‘succesvolle’ nummer te laten horen, je verzamelt die muziek op een cd en succes is verzekerd. Dat succes wordt vervolgens vergroot door de publiciteit die het aanbieden van de Gouden Plaat oplevert!

‘IJdelheid der ijdelheden,’ schrijft Prediker. Alles is Idols en najagen van Geld.