Column: Groeps(af)druk

Het maken van ‘selfies’ en foto’s stamt niet pas uit het tijdperk van de sociale media, maar is sinds de uitvinding van de camera eigenlijk van aller tijden. De columnist van dienst, geschiedenisliefhebber pur sang, dook in wat oude kiekjes en kwam tot een mooie ontdekking: je weet nooit met wie van de toekomst je nú op de foto staat. Zo zou het zomaar kunnen dat je als peuter op de foto staat met je toekomstige bruid…

Door: Erik Kreike. Wanneer stond u voor het laatst op een groepsfoto? Denk hier gerust even over na… Het is door corona wellicht alweer een tijdje geleden dat u schouder aan schouder poseerde voor een foto om het moment en/of de groep voor de eeuwigheid vast te leggen. En ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat de groepsfoto aan populariteit heeft verloren de afgelopen jaren. Hieronder 5 goede redenen waarom u snel weer eens een groepsfoto moet maken!

1. U kent het al én u bent er goed in!
Wie het regionale archief induikt of via een facebookpagina soms hele privécollecties kan inzien ziet dat er duidelijk één soort groepsfoto de populairste is: de schoolfoto! Iedereen heeft erop gestaan; een groep, keurig geposeerde leerlingen in het beste kloffie geflankeerd door één of meer docenten. De vroegste die ik vond komt uit 1897 met evenzo intrigerend bijschrift: Oude schoolfoto uit het dorp Aalsmeer uit 1897, waarop twee kinderen van Alderden staan.  

Een foto die zó uit “Het Dorp” van Wim Sonneveld lijkt te komen. “Thuis heb ik nog een Ansichtkaart waarop een kinderklas met leraren staat.” En twee leraren (met zakhorloges) op 25 leerlingen; dat lijkt niet gek. Over die leerlingen gesproken: Ik weet niet of ik leden van de familie Alderden onder mijn lezers heb, maar haalt u ze eruit? Zijn het de twee jochies met een identiek kostuum? Is het jongste meisje rechtsonder één van de twee Alderdens? 

In dezelfde categorie een schoolfoto die gemaakt is in mijn geboortestraat (de Hadleystraat) die opvalt om een héél andere reden omdat ze zou kunnen heten ‘blote knieën in de sneeuw’ maar die als archiefbeschrijving ‘Kostuumnaaistersklas van de nijverheidsschool voor meisjes’ meekreeg.

Oftewel: ook al heeft u alleen de basisschool afgemaakt dan heeft u toch al tussen de 6 en 9 groepsfoto’s achter de kiezen. Smaakt vast naar meer!

2. Een feest is geen feest zonder groepsfoto!
In het tweede jaar op rij waarin Aalsmeer een feesttent moet ontberen is het bitterzoet om eens wat foto’s van vroegere feesten terug te kijken. En dat de vele fotografen ín de Feesttent in een lange historische traditie staan bewijzen onderstaande kiekjes: ‘Feest in de Zijdstraat ter gelegenheid van de geboorte van prinses Juliana’  uit 1909, waarop blijkt dat naast de Aalsmeerse driekleur ook de Nederlandse variant al tijden wappert als er wat te vieren is. 

En als u denkt dat deze jeugdige Aalsmeerders in 1909 niet kunnen tippen aan een volle feesttent dan levert de onderstaande groepsfoto u het bewijs dat Aalsmeerders van iets als het 40-jarig ambtsjubileum van een dorpsdokter in 1928 álles uit de kast halen om een feestje te bouwen, een optocht, fanfare, versieringen het hele spul. Ik moet zeggen dat ik géén idee heb waar de dokterswoning aan de Zijdstraat staat/stond en ook de naam van de Dr. W. Snethlage was me onbekend. Onterecht denk… Mocht iemand de dokter op de onderstaande waar-is-wallie-achtige foto herkennen, laat het dan vooral weten!

3. Groepsfoto’s maakt het alledaagse bijzonder
Mijn lievelingsgroepsfoto’s zijn foto’s waarin alledaagse taferelen of personen worden vastgelegd. Als oud-postbode was ik erg blij om mijn voorgangers uit de periode 1930-1940 te kunnen aanschouwen. Zij kenden elke straat en steeg. En dit negental bracht in het Aalsmeer van toen brieven rond vol blij en droevig nieuws. En blauwe enveloppen. Sommige dingen veranderen nooit.  De foto is vermoedelijk gemaakt op de binnenplaats van het oude postkantoor, tegenwoordig boekhuis in (ja weer) de Zijdstraat. Van deze foto zijn zelfs de namen bekend: 

De postbodes van Aalsmeer. Staande v.l.n.r.: Marinus Langereis, Piet Stam, Jan v.d.Lugt, Maarten Eveleens en Willem Wesselius. Zittend v.l.n.r.: Hendrik van Leeuwen, Jacob Beets, Piet Mur en Willem Linthout .

Van eenzelfde orde hieronder het (meisjes van verkade-achtige) personeel van het bejaardentehuis Seringenpark uit 1984 , De Aalsmeerse Brandweer uit 1940  en de afvalophalers op de Aalsmeerderweg net na de oorlog.

Dus als ik wat voorzetten mag doen van groepsfoto’s uit ‘onze’ tijd die niet mogen ontbreken: alle Aalsmeerse vakkenvullers; alle Aalsmeerse pakketbezorgers en alle wegwerkers die momenteel bezig zijn met de ‘oude N201’ / Burgemeester Kasteleinweg.

4. Je weet nooit met wie van de toekomst je nú op de foto staat!
Deze is wat cryptisch, dat weet ik. Maar dat komt goed! Zeker in dorpen als Aalsmeer en Kudelstaart kom je mensen in verschillende delen van je leven tegen die je al kent van vroeger… Dan schept een groepsfoto van vroeger een band. Bij ons in de familie zijn daar twee prachtige voorbeelden van.
“Weet je dat het hier ooit barstte van de groenteboeren? Klein, Leeuwenstein, Walraven, Mans, Jan Pan op de Dijk, Toon van der Jagt, Hogervorst op Kudelstaart en Parelberg en Renting en er waren er nog meer. Er waren meer groenteboeren dan zandkorrels op het strand, ik heb er nog een groepsfoto van”. Dit citaat komt uit een interview met mijn opa uit de Aalsmeerder Courant van november 1996. En onlangs werd in de Facebookgroep Aalsmeer van toen die groepsfoto weer gedeeld. De zaak van bovengenoemde Renting bestond 25 jaar. En dat werd gevierd met een foto met alle conculega’s.
Ter zake; op de bovenste rij staat tweede van links mijn grootvader. Frappant is dat hij, hier in juni 1950 bijna 25 jaar, staat naast de man die zes jaar later zijn zwager zou worden. En op de bovenste rij uiterst rechts, staat zijn toekomstige schoonvader. Óftewel; je weet nooit met wie je op de foto staat op het moment van de foto!
 
En dan; van groenteboer naar boerengrut. De onderstaande foto is een combinatie van bovenstaande punt 1 en 2: feest op de peuterspeelzaal. In april 1995 wordt het meisje op de bovenste rij, vierde van links, 3 jaar en dat wordt uiteraard gevierd bij juf Aag. Linksonder ziet u, uw columnist van dienst, enigszins verveeld met een vinger in zijn mond. En zo kan het zomaar zo zijn dat het jarige meisje en deze columnist in mei 2021 met elkaar trouwden…   Dus met wie staat u de volgende keer op de groepsfoto?

5. Groepsfoto’s zijn dorpsraadsels
Elke groepsfoto uit deze column is een zoekplaatje op zichzelf. Wie staan erop, waar zijn ze genomen en vooral, wie herkennen we niet?… De laatste foto uit deze column vond ik in het Noord-Hollands Archief en viel op door de omvang én de zéér mysterieuze naam… Onbekende groep voor een gebouw . Hij is afkomstig uit het Aalsmeerse deel van het regionaal archief en heeft als datering 1900 – 1990… Nou ga er maar aanstaan… Dit is de foto: (klik vooral op de link in de voetnoot voor de volledige resolutie bij het Noord-Hollands archief)

Toen ik deze foto zag wilde ik direct kijken of ik íets meer informatie kon vinden. Een belletje met het Noord-Hollands Archief leerde me dat ze écht niets meer wisten dan op de site stond. Wíe zijn het én waar staan ze?! Ruim 100 mannen in chique kleding voor een imposant pand. Bolhoeden, hoge hoeden, sigaren, pijpen, sigaretten, wandelstokken; het hele spul. Zijn dit allemaal Aalsmeerders? Staat hier één Aalsmeerder op? Zo ja, wie? Wanneer is dit? Ik vond drie mannen met de zogeheten tandeborstelsnor… Waardoor ik vermoed dat de foto van vóór 1939 is. Vóór ik uw hulp ga inroepen kan ik u wel één ding melden dat ik gevonden heb. Al googlend naar oude stationsgebouwen, universiteitsgebouwen, paleisgebouwen, ministeries etc. kwam ik bij oude schouwburgen terecht. En één foto leek enigszins qua boogjes, en balkon op de foto. En na contact te hebben gezocht met de facebookgroep Oud-Arnhem   is mij bevestigd dat het gaat om de Arnhemse Schouwburg Musis Sacrum aan het Velperplein. Dat brengt ons nog steeds geen steek verder in de zoektocht naar wat deze heren van stand daar te zoeken hadden én wat de link met Aalsmeer is… Dus beste lezer: dé kijkersvraag van deze column: wie heeft er enig idee!? Wie het weet mag het zeggen! U heeft zich in eerdere columns zéér behulpzaam en effectief getoond, dus de verwachting is hoog gespannen.

O, en binnenkort maakt u weer een keer een groepsfoto, toch? De Aalsmeerders van de volgende eeuw zullen u dankbaar zijn 😉

De toegift…
Voor de een is deze column méér dan genoeg, wellicht zelfs té veel. Toch hieronder nog een aantal foto’s die te mooi zijn om niet te delen.

Een zéér Aalsmeers genre in de groepsfoto’s, de bedrijfsfoto:
Aardbeienpluk eind 19^de eeuw bij de Firma Jacob van Zijverden (kist IVZ van eigen bedrijf):

Kwekerij met personeel van Familie J. Hilverda :

Kwekerij K.j. Baarsen, Oosteinderweg 84a (rond 1918) :

Brandstofvervoer in Aalsmeer in de winter van 1929 (op de achtergrond de Topsvoortboom) :

Bemanning van de Carsjensboot (veerdienst tussen o.m. Leiden en Aalsmeer) eind 19^e /begin 20^e eeuw :

Salon voor Scheren en Haarsnijden van eigenaar J.M. de Jonge in de Zijdstaat. Op de voorgrond samen met wat gemobiliseerde militairen (met fiets) tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog:

Erik Kreike groeide op in Aalsmeer-Dorp, studeerde politicologie, kan vanuit zijn Kwakelse dakraam de watertoren zien (bij helder weer en als de bomen kaal zijn…) Hij is bestuurslid van het Uithoornse CDA, beleidsadviseur economische ontwikkeling bij gemeente Kaag en Braassem en presentator van Radio Aalsmeer Politiek.