Aalsmeer 1948

In 1948 schrijft George Orwell ‘1984’, de roman over een toekomstige maatschappij die nu werkelijkheid dreigt te worden.

Ik ben dan vijf jaar en ik woon in de Hadleystraat (mijn moeder heeft mij leren lezen en schrijven, maar het duurt wel even voordat ik dat kan spellen).

Hadleystraat

Als ik op weg ga naar de kleuterschool, kom ik langs de Naaischool – met tussen ons huis en het schoolgebouw een grasveldje van de gemeente. Erachter: bloeiende lupine, en langs de prutsloot vlierbomen – waar ik wel eens inklim. Het gras wordt regelmatig gemaaid door een man van de gemeente in een manchester pak, Jan de Koning. Met een zeis die af en toe moet worden gewet en waaruit de bramen worden geklopt. Als het gras is gemaaid, zijn ook de madeliefjes verdwenen; dat vind ik elke keer jammer.

Met mijn groene autoped rijd ik naar de klucht, langs rijtjeshuizen met rode daken. Halverwege, aan de overkant, twee winkels. Links van bakker Beukel is de sigarenwinkel van Van Veen – die ook klompen verkoopt. Ik heb een hekel aan klompen; ze doen zeer aan mijn wreef.

Bijna bovenaan de klucht: banketbakker Van Gils en slager Kroes. In de slagerij hangen halve varkens aan vleeshaken, met blauwe stempels erop. Voor de deur zit altijd dat rothondje van Van der Schilden op plakjes worst te wachten. Het blaft naar iedereen, achtervolgt zelfs passerende fietsers.

Er staat een grote, dikke kastanjeboom – aan de overkant bij de notaris ook.

Stommeerweg

Als je de hoek omkomt, ruik je de bestorven rook en het verschaalde bier van hotel-café Floralia. Meestal staat de deur open en kan je binnen het biljart zien. Er rij dijkhuisjes zit eraan vast.

Ernaast komt een afrit naar de AMC, de Aalsmeerse Melk Centrale van Wil Kniep. De vervuilde sloot erachter, loopt tot aan de ‘Nieuwe Weg’ (de Burgemeester Kasteleinweg), waar Klaas de Boer woont – van de Aalsmeerder Courant.

Langs de sloot aan de Stommeerweg zijn jonge kastanjeboompjes geplant.

In het klooster wonen Karmelieten, soms kom je ze wel eens tegen, in hun lange, donkerbruine pij. Voor de roomse kerk moet je achter het hek de laagte in; ik ben er nog nooit binnen geweest. Naast de kerk is onder de toren (zonder klokken – die zijn door de Duitsers in beslag genomen) een poortje naar het paadje van de Josefschool.

Tegenover de kerk woont ‘onze’ dokter Oei. Als ik ziek ben, komt hij luid pratend de trap op, naar mijn slaapkamer. Hij geeft dan een onleesbaar recept voor een roze-kleurig drankje en een aspirinepoeder in een opgevouwen papiertje. Op de houten banken in zijn wachtkamer duurt het altijd heel lang voor je aan de beurt bent. Hij kijkt met een stroef stokje in je keel en je moet dan a zeggen.

Naast de dokter staan twee grote huizen met namen erop: ‘Gelre’ en ‘t Witte Huis’.

Ik step langs het kerkhof. Aan weerszijden van de ingang staan twee gebouwtjes, op het ene staan gekruiste doodsbeenderen op het andere een schedel afgebeeld. De bomen hangen met hun takken omlaag: het zijn treurbeuken.

Het station functioneert nog. Ik heb één keer met mijn moeder in de trein naar Amsterdam gezeten om mijn vader op te zoeken, die in het Wilhelmina Gasthuis aan een breuk is geopereerd.

Ik steek de treinrails over, die eindigen tegen een buffer of stootblok bij jachthaven De Nieuwe Meer. 

Stationsweg

Dan de ophaalbrug over. Rechts is de cyclamenkwekerij van Harting, links aan de overkant van de Stationsweg het kantoor van de Aalsmeerder Courant.

Dan passeer ik hotel-café-restaurant De Drie Kolommen. Die heeft nog een kleurige film- en toneelzaal – ‘Art Deco’ zou ik het later noemen.

En dan de oude Tuinbouwschool met een zwanenvijver ervoor. Ik ben een beetje bang voor die grote vogels: ze kijken kwaad en ze zwemmen sissend naar je toe als ze kleintjes hebben. 

Na het Polderhuis volgt een rijtje huizen met weer een café: Café Smit. Als je door een poort tussen die huizen door gaat, kom je bij Beumer die dropslierten verkoopt en ijsjes aan een stokje. Om de hoek, langs het water van de Van Cleeffkade, is het Molenpad. Daar worden roeiboten verhuurd. ‘JE’ (voor: ‘Jan Eveleens’) staat erop geschilderd.

Zijdstraat

Als ik de Van Cleeffkade oversteek (‘Oppassen met oversteken,’ heeft mijn moeder gezegd – maar er zijn geen auto’s in zicht), kom ik langs het huis van dominee De Lange, dat verscholen ligt achter de struiken van zijn tuin.

In de Zijdstraat is de kledingwinkel van Mantel. In de poort ernaast bevindt zich het kantoor waar bonkaarten worden uitgereikt.

Het Boekhuis (met uitleenbibliotheek!) van Wesselius is naast de Doopsgezinde Kerk, dan komt de fietsenmaker Peterson en, op de hoek, de garage van Van der Wal.

Weteringstraat

Na het oversteken van de Weteringstraat naar de elektriciteitswinkel van Koudijs, ga ik rechtsaf naar mijn schooltje – de Jac. Tak kleuterschool. Daar wachten juffrouw Annie (‘Annetje’ van de Polder) en juffrouw Dinie (Carels – mijn oudere nicht) op mij. Het knippen en plakken, het kleien en kleuren, het zingen en spelen in de zandbak, het kan beginnen…

 

Pierre Tuning is journalist. Vele jaren redacteur bij het NOS Journaal. Gerespecteerd raadslid van D66, later PACT, inmiddels geen lid meer. Liefhebber van jazz, steekt dat niet onder stoelen of banken. Polijst zijn teksten. Houdt van een biertje. Eigenwijze kerel.