Pierre’s Pennenstreken: ‘Elementair’

Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 399. ‘Kunstproject De Elementen gaat Aalsmeer deze zomer verrassen,’ voorspelt het persbericht van de gemeente Aalsmeer. ‘Elementen zijn de stoffen of krachten waartoe volgens oude filosofische concepten alles op aarde te herleiden is. De vier klassieke elementen zijn aarde, water, lucht en vuur.’ En dan volgt de uitleg: ‘Vertaald naar Aalsmeer spelen deze elementen een grote rol. Zonder aarde geen bloemen, zonder water geen Poel, zonder wind en vuur geen groei.’

AalsmeerVandaag roept ons op: Handen ineen voor kunstproject ‘De Elementen’ – ‘Met genoemde elementen als uitgangspunt richt het kunstproject zich vooral op buitenkunst en wordt er zoveel mogelijk gewerkt met natuurlijke materialen.

In de Historische Tuin, een van de initiatiefnemers, werd maandag 7 juni de aftrap gegeven voor het project. De andere deelnemende organisaties zijn het Flower Art Museum, Stichting Kunst en Cultuur Aalsmeer (KCA), Fotogroep Aalsmeer, het Cultuurpunt en de Werkschuit. Met dit project willen de initiatiefnemers de kunstbeleving in Aalsmeer stimuleren. Na een jaar waarin de culturele sector grotendeels op slot zat, vinden zij het tijd om de creativiteit weer te prikkelen.’

Kwintessens
Tussen de regels door begint het niet genoemde Vijfde Element te schemeren – in de woorden: ‘kunstbeleving’ en ‘creativiteit’ zit al iets wat de Oude Grieken ‘ether’ noemden: ‘Een element waarvan in de Griekse Oudheid gedacht werd dat het geen aards element was en dat het de hemellichamen opriep. Ether was voor de Grieken het vijfde element, de kwintessens.’ Mensen die zich bezighouden met sociale innovatie, noemen het ‘Spirit, het gevoel dat je krijgt als je een organisatie binnenkomt waarin allen enthousiast samenwerken en de kennis en ideeën van hoog tot laag gedeeld, serieus genomen en gebruikt worden.’ Op de website van het Inspiratiekabinet staat: ‘Voor mij is het liefde of schoonheid. Schoonheid is immers creatie met liefde. Het is daar waar het wetenschappelijke en aardse denken ophoudt. Het is daar waar de kunst begint, het is daar waar ambacht overgaat in kunst. Daar waar er naast het creëren met liefde iets toegevoegd wordt, iets ongrijpbaars. Het is daar waar we zelden komen, maar eenmaal gearriveerd, in vervoering raken. Daar waar we ons  geïnspireerd en aangeraakt voelen. Daar waar ik, nu ik dit schrijf, geëmotioneerd door raak. En in taal komt het getal 5 voor als in de kwintessens.’

Aalsmeer
Wij mogen een middag meevaren – een heerlijk rustig vaartochtje de Poel in de rondte, met een gastvrij onthaal op het gladgeschoren eiland van mijn zussie en zwager, omringd door weelderig groen. Klein geluk in een weids paradijs.

En wij aanschouwen de Poeloever: het miljoenenproject Waterfront (‘I cover the waterfront’, zong Billie Holiday), waar de gele zeilen het surfstrand sieren. Dan het drukke terras van het luxe restaurant dat On the Rock is gaan heten, met een gemeentelijke aanlegsteiger van onverwoestbaar beton. Dan: de mooiste zeilschool van Europa en een eindeloze reeks watervilla’s tot aan Leimuiden toe – veelal met aanlegsteigers en enorme ramen die uitzicht bieden op het grootste zeilmeer van Nederland. Nergens is een mens te zien om van dit kostbare panorama en te genieten – het is vakantietijd en het kan weer: de rijken nemen de wijk naar meer afgelegen oorden met fraaier weer en een meer exotische natuur. Het aantal vliegbewegingen neemt toe.

‘Zonder aarde geen bloemen, zonder water geen Poel, zonder wind en vuur geen groei,’ zegt de gemeente. ‘Geen bloemen, geen Poel, geen groei’, betekenen in Aalsmeer: ‘geen Geld’. Geld is in dit handelsdorp het vijfde element, de kwintessens.

Het kunstproject biedt troost – het zoekt voor de achterblijvers de mogelijkheid om tussen de vier elementen het vijfde te ontwaren: het is daar waar de kunst begint, daar waar het Geld overgaat in Geest.