Burgemeester onder de indruk na werkbezoek Kenia

Door: Arjen Vos. Begin juni bracht burgemeester Oude Kotte samen met vertegenwoordigers van Greenport Aalsmeer een werkbezoek aan Kenia waar rozenbeurs IFTEX werd georganiseerd. “Ik dacht dat ik al wat wist maar mijn ogen zijn nog verder opengegaan.”

Kenia is een van de belangrijkste wereldspelers op het gebied van rozen. Naast tabak, koffie en toerisme geldt de bloementeelt in het Afrikaanse land als de vierde industrie. Van de 4,5 miljoen werkzame Kenianen zijn er ruim 200.0000 actief in de bloemensector. Oude Kotte: “Ik zei tegen Ronald van den Breevaart (directeur Greenport, red): ‘daar moeten we samen naar toe’.”

Greenport, een samenwerkingsverband tussen overheid, onderwijs en ondernemers, agendeert voor de groensector belangrijke thema’s als CO2 uitstoot, transport, gebiedsontwikkeling en verpakkingen. Precies de onderwerpen die ook voor Kenia actueel zijn. En omdat op de rozenbeurs de mensen samenkomen die er wat over te zeggen hebben en er beslissingen over nemen lag het voor de hand om er met een delegatie naartoe te gaan. Voor de burgemeester wel met twee petten op: die van bloemenambassadeur en die van bestuurder.

Vertekend beeld
Oude Kotte zegt er vooraf niet zo’n goed beeld bij te hebben gehad. “Je hoort wel de verhalen maar hoe ziet dat er in het echt uit? Een beetje als een georganiseerde chaos. Niet op de farms, daar is het net zo georganiseerd als hier. Maar in de omgeving is het anders. Als je alleen de beurs bezoekt en wordt rondgereden in een auto met chauffeur, geeft dat een vertekend beeld. Daarom ben ik ook zelf op pad geweest zodat ik naast het verhaal van de ondernemers ook dat van de medewerkers te horen kreeg. Zo hoorde ik een prachtig verhaal van een man die voor 100 euro per maand op een farm werkt en toch dankzij het systeem zijn kinderen naar de universiteit kan laten gaan.”

Naborrelen met plaatsgenoten
Oude Kotte zegt onder de indruk te zijn geraakt van de verschillen. Hij zag wijken met stenen of houten hutjes en golfplaten daken, zonder riolering zodat ontlasting net als het afval verbrand moest worden. “Dankzij dat vuur was er in de avond nog verlichting.” Ook bezocht hij de kwekerij van de Aalsmeerse firma Zuurbier, gelegen nabij Lake Naivasha waar ook veel andere kwekerijen gevestigd zijn. “Naast de kwekerij van Zuurbier is een heel dorp gebouwd waar zo’n 20.000 mensen wonen. Elke farm verzorgt zelf het busvervoer. Zuurbier heeft geïnvesteerd in een dokterspost waar heel het dorp gebruik van kan maken en in een school waar 800 kinderen studeren. Er zijn volop kansen voor de bevolking al moet het wel verder ontwikkeld worden. Maar in de 30 jaar dat Nederlandse kwekers daar actief zijn is er al veel veranderd.” Op de vraag of hij Aalsmeer herkent antwoordt hij: “Wel in kennis en kunde, bijvoorbeeld met een Nederlandse productielijn maar daarbuiten is het heel anders. Wel mooi was dat aan het einde van de beurs iedereen weg ging op een man of 30 na. Allemaal Aalsmeerders en Kudelstaarters die nog na bleven borrelen.”

Zeevracht of luchtvracht
Als het gaat over het adresseren van thema’s die met de partijen in de Greenport besproken moeten worden zal het volgens Oude Kotte onder meer gaan gaan over transport en verpakkingen. “Ik heb geleerd dat rozen 20 dagen goed blijven bij 1 graad en 1 dag bij 20 graden. Rozen voor de retail worden al per zeevracht verzonden maar hoogwaardige rozen blijven door de lucht gaan. Wat zijn de consequenties als er veel meer zeevracht bijkomt? Bijvoorbeeld voor de havens en de veiling. Transport is een grote kostenpost als het via de veiling loopt.”

Kartonnen kraagje
Een ander item dat tot nadenken oproept lijkt iets onbenulligs maar heeft grote impact op prijs en duurzaamheid: het kartonnen kraagje om de kop van de rozen. “Dat kost twee cent op een roos van 16 cent en is nog niet eens een eendagsproduct want zodra de rozen in Nederland zijn wordt de kraag weggegooid. Een kostbare toevoeging op een bos rozen. Ik dacht dat ik wat wist maar mijn ogen zijn nog verder open gegaan. Van veld naar vaas is er een grote slag te slaan,” aldus Oude Kotte die hierover met de hoofdrolspelers van Greenport en de CEO’s uit de sector aan tafel gaat en daarbij zeker ook nieuwe wethouder Sven Spaargaren met economie in zijn portefeuille zal betrekken.

(Foto’s: Gido Oude Kotte)

Ook het NRC besteedde aandacht aan het werkbezoek van de burgemeester. In de uitgave van 12 juni verscheen onderstaand artikel dat AalsmeerVandaag met toestemming mocht overnemen.

Burgemeester bezocht rozenkwekers in Kenia

Door: Liam van de Ven. Met eigen ogen wilde de Aalsmeerse burgemeester in Kenia zien hoe de soms controversiële bloemen worden geteeld.

Afgepeigerd maar tevreden klopt burgemeester Gido Oude Kotte (43) het rode stof van zijn broek. Na een lange dag schuift hij aan bij een terrastafel in het zuiden van Nairobi. Later dan gepland, want het is spitsuur in de hectische hoofdstad van Kenia.

Oude Kotte bezocht onder meer een van de grootste rozenbeurzen ter wereld, vijf rozenfarms, een bloemenverpakkingsbedrijf en twee koeltransporteurs. Hij komt net terug van een bezoek aan een ziekenhuis en een school die worden betaald door Nederlandse rozentelers in Kenia. Het enthousiasme straalt van hem af.

CDA-burgemeester Oude Kotte mag het dan wel kostelijk naar zijn zin hebben gehad tijdens zijn eerste bezoek aan Kenia, hij is niet naar de andere kant van de wereld afgereisd voor zijn plezier. Zijn gemeente is de thuisbasis van een markante Nederlandse multinational, de bloemenveiling Royal Flora Holland, waar elk jaar meer dan tien miljard bloemen worden verhandeld.

De veiling vindt plaats in het vier na grootste gebouw ter wereld. “Even groot als Monte Carlo,” vertelt Oude Kotte trots. Voor de gemeente is de veiling een paradepaardje, maar tegelijk een pertinente kopzorg. Bloemen zijn de afgelopen jaren in een kwaad daglicht komen te staan vanwege hun impact op het milieu, het klimaat en door de slechte arbeidsomstandigheden die meermaals bij de kwekers werden aangetroffen.

Het probleem voor Oude Kotte is dat die kwesties zich vaak ver buiten zijn gezichtsveld afspelen: de controversiële bloemen die in zijn gemeente worden verhandeld, worden voornamelijk in Afrika en Zuid-Amerika geteeld.

Met eigen ogen bekijken
Oude Kotte is sinds 2019 burgemeester van Aalsmeer. “Ik weet inmiddels natuurlijk alles over de Nederlandse kant van de bloemensector,” zegt hij, “maar ik word als burgemeester ook geacht meningen te vormen en beslissingen te nemen die de gehele internationale keten aangaan. Te vaak kwam ik tot de conclusie dat ik vanuit Aalsmeer niet zomaar een oordeel kon vellen. Dus wilde ik met eigen ogen gaan bekijken hoe onze bloemen worden gekweekt, en wat de impact daarvan is.”

Kenia was een logische keuze voor zo’n werkbezoek. Intussen wordt 3.600 hectare van de vruchtbare Keniaanse grond gebruikt om rozen te kweken, tegenover nog maar 160 hectare in Nederland. Bovendien, zo vertelt Oude Kotte, zijn de banden tussen Aalsmeer en Kenia sterk.

Zo’n drie decennia geleden trokken Nederlandse bloementelers, vaak afkomstig uit Aalsmeer en omstreken, naar Kenia. In Nederland werden arbeid en energie te duur, maar voor veel van de trotse familiebedrijven in de bloemenindustrie was het neerleggen van de werkzaamheden geen optie.

Kenia heeft voor rozenteelt een perfect klimaat om het hele jaar door te oogsten, veel zoet water en is in vergelijking met andere landen in de regio politiek stabiel. Dat de arbeidskosten laag en de arbeids- en milieurechten slecht waren, betekende dat telers goedkoop hun werkzaamheden konden verplaatsen naar Kenia. De internationale bedrijven zijn in de meeste gevallen nog altijd gevestigd in het kleine Aalsmeer.

Kluitjes Hollanders
In Kenia kwam Oude Kotte dan ook veel bekende gezichten tegen. Met name op de International Floriculture Trade Expo (IFTEX), de aanleiding voor het bezoek van Oude Kotte. De IFTEX is een conferentie waar veredelaars, kwekers en kopers samenkomen. Ook de Nederlandse ambassadeur in Kenia, Maarten Brouwer, en minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken, CDA) bezochten het evenement. Wie naar binnen stapt, ziet de kluitjes Hollanders handenschuddend tussen de rozenkramen staan. Alhoewel de burgemeester wel wist dat ons-kent- ons heel gebruikelijk is in de bloemenwereld, stond hij toch versteld van de hoeveelheid bekenden die hij aantrof. “Ik kwam mijn halve dorp tegen. Ik hoorde ineens iemand mijn naam roepen, bleek het een roeimaatje te zijn van twintig jaar terug. Die is nu general manager bij een bedrijf dat zakjes voor bloemenvoeding maakt.”

Na de conferentie vertrok Oude Kotte naar Lake Naivasha om de rozenkwekerij- en en -veredelaars zelf te bekijken. “Wat mij opviel was dat de arbeidsomstandigheden echt goed zijn. Door het hele bedrijf werken Kenianen, van de plukkers tot de hoogste biologen die technische taal uitslaan waar ik niks van begrijp.”

Dat vrouwen in alle lagen van de bedrijven goed geïntegreerd zijn, was voor de burgemeester een blijde verrassing: “De Nederlandse bloementeelt is echt een mannenwereld, maar in Kenia is gender diversiteit helemaal geen onderwerp.”

Onethische praktijken
Klinkt dat niet allemaal te mooi om waar te zijn? Deze zelfde sector was tenslotte jarenlang onderwerp van felle discussie vanwege zijn onethische praktijken: van milieuvervuiling en arbeidsuitbuiting tot grootschalige belastingontwijking via de Kaaimaneilanden.

Oude Kotte kijkt ernstig bij de suggestie dat de bedrijven hem in de luren hebben gelegd tijdens zijn werkbezoek. “Ik ben van nature een cynicus,” zegt hij, “ook in dit geval. Ik kwam naar Kenia en ik verwachtte, met alle heftige verhalen van eerder in mijn hoofd, slechte arbeidsomstandigheden aan te treffen. Tijdens mijn bezoeken ben ik ook zonder begeleiding de dorpjes waar de werknemers wonen ingegaan en daar heb ik gehoord dat mensen simpelweg bijzonder dankbaar zijn.”

Dat Kenia kampt met extreme ongelijkheid, zeker tussen de zwarte en de witte bevolking en ook in de bloemenindustrie, wuift Oude Kotte weg. “Natuurlijk is het zo dat mensen in hogere posities meer verdienen, maar ik vind dat de balans in de Keniaanse rozenindustrie bijzonder goed is. Ik ben echt onder de indruk van wat deze sector betekent voor de economie van Kenia.”

Wat in ieder geval vaststaat, is dat de Keniaanse rozenindustrie werk biedt aan honderdduizenden Kenianen en 1,4 procent van het bruto nationaal product van het land verzorgt.

Oude Kotte denkt dat de inzichten die hij opdeed tijdens het bezoek hem houvast geven op zijn post in Aalsmeer. Als burgemeester van ‘het bloemendorp van Nederland’ is hij tenslotte dagelijks in gesprek met de Nederlandse eigenaren van de bedrijven die hij in Kenia bezocht. “Ik kan nu veel beter meedenken over de belangen van die bedrijven, en met meer kennis van zaken meepraten over de technische ontwikkelingen die de sector kunnen verbeteren.”