Strafbeschikking door OM: snel en efficiënt, of té kort door de bocht?

Steeds vaker rondt het Openbaar Ministerie (OM) strafzaken af zonder dat daar een rechter aan te pas komt. Dat gebeurt via een zogeheten strafbeschikking, oftewel een boete, taakstraf of rijontzegging die direct door het OM wordt opgelegd. 

Het gaat vaak om relatief eenvoudige zaken, zoals winkeldiefstal, vernieling of een lichte vorm van mishandeling. Het doel van deze rechtstreekse benadering is om voor een snellere afhandeling te zorgen en de druk op de rechtspraak te verminderen. Hoewel dit een positief effect kan hebben roept het ook twijfels op. 

Wat is een strafbeschikking?
Een strafbeschikking klinkt misschien alsof het een milde waarschuwing is, maar in werkelijkheid is het gewoon een straf met serieuze gevolgen. Echter komt er bij een strafbeschikking geen rechter aan te pas, wat betekent dat je wordt veroordeeld zonder rechtszaak (tenzij je zelf in verzet komt).

Als je hiermee akkoord gaat, krijg je bijvoorbeeld een strafblad. Dit is echter bij veel nog niet bekend. Veel mensen denken dat het slechts om een administratieve boete gaat, iets wat je maar beter gewoon accepteert om er snel vanaf te zijn. En daar zit precies het risico van de strafbeschikking. Als iemand geen bezwaar maakt wordt deze straf definitief gemaakt, terwijl er mogelijk nog andere wegen zijn.

Waarom kiest het OM hiervoor?
Het OM ziet de strafbeschikking als een handig middel om simpele strafzaken snel te kunnen afhandelen. In plaats van dat iemand maanden moet wachten op een zitting, krijgt een verdachte binnen korte tijd duidelijkheid. Dat scheelt tijd, geld en werkdruk bij de rechtbank. Zeker nu de rechtspraak in Nederland behoorlijk onder druk staat, klinkt dat als een logische oplossing.

Maar is sneller altijd beter? Er zijn namelijk veel zorgen. Want als het OM zelf de straf oplegt, wie kijkt er dan mee of dat ook echt terecht is? En wat gebeurt er als iemand onterecht wordt verdacht? Zonder tussenkomst van een rechter ontbreekt een extra controle en staat de verdachte minder sterk. 

Vooral bij zaken waarin niet alles zo zwart-wit is, kan dat voor scheve situaties zorgen. Een ander punt is dat lang niet iedereen weet wat hun rechten zijn. Wel is het zo dat je via de rechter alsnog bezwaar kan maken tegen de strafbeschikking, maar velen doen dit niet vanwege onwetendheid. 

Een strafrecht advocaat kan dan het verschil maken, aangezien deze de situatie goed kan beoordelen en de juiste stappen en mogelijkheden in kaart kan brengen. Een geschikte advocaat vind je bijvoorbeeld op Eersterechtshulp.

Balans
Het is natuurlijk begrijpelijk dat het OM efficiënter wil werken en lange wachttijden wil voorkomen. Niet elke winkeldiefstal hoeft namelijk tot een volledige rechtszaak te leiden, maar het moet wel eerlijk blijven. De snelheid waarmee een zaak opgelost moet worden kan niet ten koste gaan van de kwaliteit ervan. Elke verdachte heeft namelijk recht op een eerlijke behandeling, ongeacht hoe klein de zaak lijkt.

Wie zelf met een strafbeschikking te maken krijgt, doet er in veel gevallen goed aan om juridisch advies in te winnen. Het lijkt misschien iets kleins, maar de gevolgen kunnen groter zijn dan je denkt. Op de website van het OM is meer informatie te vinden over hoe het werkt en hoe je bezwaar kunt maken.

Snelle rechtspraak is op papier zeker aantrekkelijk, maar in de praktijk moet er altijd ruimte blijven voor een zorgvuldige afhandeling.

(Partnerbijdrage Conversie Online)