Gelijkwaardigheid voorop

Als er afgelopen vrijdag 4 oktober één ding duidelijk werd bij de presentatie van het onderzoek ‘Aalsmeer en Amstelveen: tijd voor een nieuw elan?’, dan is het wel dat Aalsmeer niet meer op de oude voet verder wil. Men is nog steeds voor samenwerking, maar wel met meer regie, autonomie en zelfstandigheid aldus wethouder Robert van Rijn. ‘Gelijkwaardigheid dient, anders dan nu het geval is, in een nieuwe samenwerking voorop te staan. Er kan geen sprake meer van zijn dat éénzijdig door één partij wordt bepaald hoe het geld wordt besteed. 

De schrijver van het onderzoek, Sjoerd Vellenga, kent het klappen van de zweep. Hij hield zich eerder bezig met crisismanagement bij Hogeschool Inholland, toen die getroffen werd door een diplomafraude. Op zijn LinkedIn-pagina omschrijft hij zichzelf als een 'ontstopper'. Volgens hem een vriendelijke term voor het 'aandacht hebben voor een organisatie, zijn medewerkers en het samen zoeken naar een goede oplossing. Hij heeft gesprekken gevoerd met raadsleden, collegeleden en gemeentesecretarissen. 

Amstelveen voor, Aalsmeer tegen fusie
Hieruit blijkt dat Aalsmeer en Amstelveen duidelijk in visie verschillen als het gaat over samenwerkingsvorm en ‘stip op de horizon’. Voor Aalsmeer is een bestuurlijke fusie uitgesloten, terwijl Amstelveen daar juist op koerst. Beide gemeenten geven aan dat de huidige samenwerkingsvorm niet voldoet. Wel zien beide gemeenten ruimte voor verkenning van andere samenwerkingsmogelijkheden. 

Weeffouten
Het rapport maakt duidelijk dat de kiemen voor het conflict al te vinden zijn bij het opzetten van de samenwerking . De toenmalige burgemeesters Pieter Litjens van Aalsmeer en Jan van Zanen van Amstelveen hebben, tezamen met de gemeentesecretarissen, de samenwerking in korte tijd vormgegeven op basis van raamafspraken en onderling vertrouwen. Kort na de samenvoeging van de organisaties zijn deze burgemeesters vertrokken en heeft dat tot een minder gedetailleerde uitwerking geleid van de oorspronkelijke uitgangspunten en de mogelijke bestuurlijke horizonten. Weeffouten die nu opspelen en onderwerp van discussie zijn. Het uitgangspunt ‘de Amstelveense werkwijze is leidend’ is nimmer gedetailleerd uitgewerkt en Aalsmeer ziet graag aanpassingen cq verhelderingen in die werkwijze.    

Bestuurlijke cultuur
Er is een significant verschil in bestuurlijke stijl en cultuur: Amstelveen kent een ‘wethoudersmodel’ als bestuurlijke vorm met een ambtelijk apparaat dat zich daar op richt; in Aalsmeer is de vorm van ‘collegiaal bestuur’ de leidende werkvorm.  

Amstelveen heeft een ruimere financiële armslag dan Aalsmeer hetgeen tot fricties en extra overleg leidt. Amstelveen is van mening toeschietelijk te zijn, Aalsmeer daarentegen ziet de kosten voor de samenwerking oplopen, van aanvankelijk tien naar nu zestien miljoen euro. Als afnemer van diensten kan Aalsmeer via bezuinigingen of uitruil tussen oud en nieuw beleid moeilijk in de begroting ingrijpen. Ieder verzoek kost extra geld . 'Het lijkt wel alsof er alleen maar bijkomt en nooit iets af gaat in Amstelveen.’ Helder inzicht ontbreekt. 

ICT discussie
De hoog oplopende ICT kosten ziet Amstelveen als een noodzakelijke  investering in de digitale toekomst , Aalsmeer als achterstallig onderhoud, waarvoor het via een overslag aan overheadkosten al heeft betaald. Bij aanvang stond de afspraak dat het college van Aalsmeer zich niet zou bemoeien met de bedrijfsvoering in Amstelveen, maar inmiddels besteden er vier wethouders hun tijd mee.

Hoe nu verder
Vellenga geeft acht 'denkmodellen' voor hoe nu verder. Van bestuurlijke fusie en intensiever samenwerken, tot een losser samenwerkingsverband of helemaal opbreken. Dat laatste brengt grote maatschappelijke kosten met zich mee, vijf tot tien miljoen euro, duurt minimaal twee jaar en is van grote invloed op de dienstverlening. Een optie die vooralsnog niemand wil, evenmin het op de oude manier 'voortmodderen'. En een bestuurlijke fusie, dat is voor Aalsmeer onbespreekbaar. 

Potloodschets
Als belangrijkste speerpunt in een nieuwe samenwerking, ziet de gemeente Aalsmeer gelijkwaardigheid voorop staan. Ze streeft ernaar om eind oktober 2019 de verkenning over vormen van samenwerking in de toekomst, als potloodschets voor te leggen. In de tussentijd is er doorlopend bestuurlijk overleg tussen de gemeenten Aalsmeer en Amstelveen.

Tekst Joop Kok, foto archief AV

(advertentie)