‘We moeten ons hart openen voor de echte asielzoekers’

Een afgelopen dinsdag tot de nok gevulde bovenzaal in De Oude Veiling waar de bij velen nog als nationaal en internationaal bekende bloemenarrangeur Johan Weisz zijn boek kwam presenteren. Niet de bloemen en planten vormden deze avond het belangrijkste onderwerp van gesprek, maar het bijzondere leven van deze thans in Uden gevestigde Nederlander. De neerslag hiervan is te lezen in zijn ontroerende boek Zoni, De Vergeten Holocaust.

 

[Leni Paul] “Het voelt als een thuiswedstrijd, het is een feest der herkenning,” aldus de geëmotioneerde woorden die Weisz sprak toen hij de 120 bezoekers op deze door het Aalsmeers Boekhuis georganiseerde schrijversavond voor zich zag. Onder hen velen uit zijn vroegere 'leven in de bloemen. Constantijn Hoffscholte, organisator van menig succesvolle avond, waar bekende schrijvers  hun zegje komen doen, sprak het openingswoord en noemde Weisz een 'bijzondere man en een veel gevraagd spreker'.

 

Hij had niets teveel gezegd, want het werd zowel voor de spreker als voor de aanwezigen een bijzondere en bij wijlen ook ontroerende avond. Immers, het merendeel kende Weisz als de bekende bloemenarrangeur die,naast prestigieuze bloemenversieringen zoals bijvoorbeeld bij zowel het kerkelijk huwelijk van Willem Alexander en Maxima in de Nieuwe Kerk, het burgerlijk huwelijk in de Beurs van Berlage als ook bij de inhuldiging van koningin Beatrix, verantwoordelijk was voor de florale kleur en geur.

 

Wonderbaarlijk leven

En nu: van Johan naar Zoni, van het spreken over bloemen en planten naar zijn wonderbaarlijk verlopen leven, dat vele jaren ongezegd was gebleven.

In een interview met hem, eerder in dit jaar bij AalsmeerVandaag, had hij aangegeven dat, na jarenlang zwijgen over zijn leven, hij het tijd vond worden voor het schrijven van een boek.

 

“Ik ben een Sinto, een zigeuner, verloor mijn ouders, mijn zusjes en broertje ten gevolge van de heksenjacht op zowel Sinti en Roma, als ook op Joden, homo's en andere bevolkingsgroepen met een aan de bezetter niet welgevallige levensstijl.”

 

Over het lot van de duizenden Joodse Nederlanders werd sindsdien wel veel geschreven, hoe het Sinti-en Romazigeuners is vergaan is vrijwel niets bekend. Meer en meer ontstond toen bij Weisz de drang zijn bevindingen over de Sinti in het algemeen en over zijn leven in het bijzonder op te schrijven en vast te leggen in dit indrukwekkende boek.

 

Wortels in India

Voor het publiek ging er die avond een wereld open. Weisz ging onder andere in op de wortels van 'zijn' volk die in India liggen, over de taal die zelden is vastgelegd, maar oraal is overgebracht, over de gebruiken in de zigeunercultuur en over zijn belevenissen in zijn leven als Sinto.

“We vormen met twaalf miljoen Sinti en Roma de grootste minderheid uit in Europa,” aldus Weisz die een boeiend beeld schetste van een vrijwel onbekend volk.

 

Onheil

Een muisstil publiek luisterde naar de bij wijlen geëmotioneerde Weisz die verhaalde van zijn kinderjaren, wonend in een woonwagen, trekkend door het land waarbij hij, zittend op de bok, naast zijn vader, op dat moment nog geen weet had van het onheil dat zijn familie wachtte.

“We waren een gelukkig gezin,” aldus Weisz, maar daar kwam in 1943 een einde aan toen, na het vervolgen van de Joden, ook 'rondreizend volk zoals Sinti en Roma' zich moesten melden.

 

Goede Nederlander

Weisz verhaalt over de vertrekkende trein met daarin zijn ouders, op weg naar Auschwitz, van  het toeval dat hem, verblijvend bij een tante, op het station van de vertrekkende trein bracht waar hij ook had moeten instappen. Als laatste beeld zag hij het blauwe jasje van zijn zusje. Op dat perron, waar hij door een teken van een zoals hij zegt, 'goede Nederlander' wist te ontsnappen en daardoor als enige van zijn familie kon overleven. De zwartste dag van zijn leven werd 16 mei 1944, toen zijn ouders, zusjes en broertje, werden opgepakt. Op 19 mei werden ze gedeporteerd.

 

Wegkijkers en meelopers

Weisz, al enkele jaren bestuurslid van het Nederlands Auschwitz Comité, ging ook in op de verschillen tussen Sinti en Roma en trok parallellen met het Joodse volk. “Je had, zeg ik altijd, onder de Nederlanders de wegkijkers en de meelopers. De eersten redeneerden van: het is mijn zaak niet, de meelopers waren de opportunisten.”

 

Boegbeeld

Inmiddels is Weisz het internationale boegbeeld van de Sinti geworden. Het bracht hem tot in de Bundestag waar hij ten overstaan van Angela Merkel en president Gauck van de Bondsrepubliek een wereldwijd uitgezonden toespraak mocht houden. In 2007 en ook nog dit voorjaar was hij uitgenodigd door de Verenigde Naties waar hij in New York aandacht kon vragen voor 'zijn' volk, de Sinti's. Momenteel wordt een project voorbereid dat in 2018 zijn definitief beslag zal krijgen en waarin digitaal de gehele geschiedenis van de Sinti en Roma zal zijn vastgelegd.

 

Bloemsierkunst

Dat ook zijn 'bloemenleven' niet onbesproken bleef lag deze avond voor de hand. Immers, Weisz was als geen ander betrokken bij de bloemen en planten. Naast zijn eigen winkel Bloemsierkunst René in de Amsterdamse Zeilstraat promootte hij, in opdracht van zowel de bollen- als de bloemensector wereldwijd de Nelderlandse bloemen en planten. Hij was betrokken bij het corso, bij de Vaktentoonstelling, de Vaste Keurings Commissie, de 24 keer als hoofdarrangeur tot stand brengen van de Larense Herfstflora, de vele Floriades bij het tot stand komen van het langste bloemstuk in het Sheraton Hotel en het grootste rozenarrangement met de Zurellaroos.

 

“De bloemenwereld heeft me zoveel gegeven om dankbaar te zijn,” aldus Weisz wiens leven echter momenteel voor het grootste deel bestaat uit het nationaal en internationaal op de bres staan en aandacht vragen voor de wereld van de Sinti.

 

Hart openen

Weisz wees nog op de parallellen met deze tijd.

“Kijk naar de schrijnende taferelen op de TV. Het leed van één mens is belangrijk en we moeten ons hart openen voor de echte asielzoekers. Als ik terugkijk op mijn leven zou ik willen zeggen, hoe uitzichtloos je situatie ook kan zijn, met het ontmoeten van de juiste mensen en met doorzettingsvermogen is er heel veel mogelijk. Ik ben, mede door mijn geweldige vrouw en dito kinderen en kleinkinderen, een onvoorstelbaar gelukkig mens”.

 

Als één man stond de gehele zaal op om te applaudisseren voor Zoni Weisz die het publiek een bijzondere avond had bezorgd.

 

Margriet Brandsma

5 mei is Aalsmeer in de gelegenheid wederom een bijzondere gast te verwelkomen. Aalsmeers Boekhuis heeft Margriet Brandsma, jarenlang NOS-correspondente in Duitsland, uitgenodigd. De avond vindt wederom plaats in De Oude Veiling en de entree is 5 euro.