Wat bindt ons?

Tijdens één van de gesprekken die ik als kind met mijn moeder over het geloof voerde zei ze: Wees blij dat je katholiek bent. Hoezo moe? Omdat dat het ware geloof is. Maar moe, als je nu protestant was geweest, zou je dan niet hetzelfde gezegd hebben? Het is maar toeval dat je katholiek bent, je ouders waren het immers ook. Ach jongen je snapt het niet.

Pas na vorming van het CDA kreeg ze oog voor andere gezindten en gaf ze andere antwoorden op geloofsvragen. Vol trots vertelde ze over opa, hoe hij met buurman Verburg, protestant, in gesprek was gegaan over het geloof en het interpreteren van de Bijbel.

In beide gevallen had ze ‘de protestant’ nodig. Eerst vanuit een afzetten tegen, het benadrukken van de verschillen, weer later vanuit het aangeven van overeenkomsten.

In de Zwarte Piet discussie zie ik eenzelfde reflex als die van mijn moeder: een afzetten tegen andersdenkenden vanuit de behoefte om de eigen identiteit te markeren. Hopelijk volgt ook hier, net als bij haar, een fase op van empathie en zijn we daarna trots op hoe we ons met de ander hebben verbonden.  

Eenzelfde ontwikkeling, maar dan in omgekeerde richting, nam ik waar bij mijn vader. We woonden recht tegenover Geerland en toen daar bebouwingsplannen voor ontwikkeld werden was dat voor mijn vader geen enkel probleem. Waardevermindering van de woning? Kom op zeg die mensen moeten toch ook ergens wonen. Het werd anders toen hij recht tegenover het Dorpshuis, bepaald door het lot, eigenaar werd van een woning aan de Westeinder. Toen de buren hun woning wilde uitbreiden kwam hij in verzet. Het ging om verlies van uitzicht op de Westeinder. Tot in de raadzaal werd de zaak besproken. Waar in het geval van mijn moeder sprake was van een groei- of gewenningsproces naar iets nieuws was daar in het geval van mijn vader geen sprake van. Hij voelde zich overdonderd en gepasseerd, de buurman had niet de moeite genomen om met hem te komen overleggen.

Tijden waren veranderd, de burger durfde meer voor zijn eigen belang op te komen.

Momenteel zelfs in die mate dat politici als CDA’er Buma, Groen Linkser Klaver, PvdA’er Putters en CHU’er Segers daar voor waarschuwen. Het eigen belang is tot de grens van zelfzucht doorgeschoten en is er nog maar weinig oog voor dat wat ons verbindt. De vraag hoe het individu zich verhoudt tot de ander en welke plaats hij inneemt in de gemeenschap wordt te weinig gesteld. Zij wensen meer samenleving en zoeken naar verbinding.

Op lokaal niveau, als communicerende vaten verbonden met wat landelijk gebeurt, spelen ook deze gedachten. Tijdens het D’66 café in het Oude Raadhuis hield Willem Kikkert een warm pleidooi voor een Doe-Democratie. Over het terugwinnen van het vertrouwen van de burger. Dat je hem in een zo vroeg mogelijk stadium bij de plannen moet betrekken en dat je hem met een opklaptafel bij winkelcentra moet opzoeken om te achterhalen wat er leeft. 

Het collegevoorstel voor de locaties voor alternatieve woningbouw en vluchtelingenopvang waren voor hem voorbeelden van hoe het niet moet. Zonder enige vorm van vooroverleg waren bewoners geconfronteerd met door het College bedachte oplossingen. Als gevolg een Pavlovreactie: ‘Hakken in het Zand’. Zie die nog maar eens los te wrikken.

Eenzelfde reactie zag ik bij de bewoners van Aalsmeer Zuid. Hoe zij zich overdonderd en in zekere zin besodemieterd voelden door de woningbouwvereniging toen ze te horen kregen dat hun woningen door nieuwbouw zouden worden vervangen. Eenzelfde schrikreactie: hakken in het zand en alles inzetten om dat te voorkomen. In dit geval een burgerinitiatief dat erop gericht is om een deel van Aalsmeer Zuid tot beschermd Dorpsgezicht te verklaren.

De argumentatie is echter zo algemeen dat het de politiek, gesteund door deskundigen, geen enkele moeite zal kosten om dit initiatief onder uit te halen. Bovendien is de indiener politiek gekleurd, de SP in oprichting. Wie gunt een nieuwkomer een succes? Het is jammer dat door een verkeerd gekozen strategie het zicht verloren gaat op waar het eigenlijk om gaat: namelijk de mensen die er wonen. Dat had duidelijk gemaakt moeten worden. Persoonlijke getuigenissen van mensen over de waarde en het belang van hun buurt zichtbaar maken.

Nieuwbouw of woningverbetering zien als een diep ingrijpend menselijk gebeuren en niet als een technisch probleem. Daar kan de politiek niet omheen. Er zou dan een proces op gang kunnen komen waarbij aan de belangen van de bewoners even veel recht wordt gedaan als aan die van de overige betrokken partijen. Meedenken is medeverantwoordelijkheid dragen en begrip hebben voor het belang van de ander.

Tijdens een wijkoverleg van de Stommeer werd aan de aanwezigen de vraag voorgelegd welke factoren van belang zijn voor het welbevinden. De antwoorden waren eensluidend: verbinding en empathie. Gekend en gezien voelen, met name ook door de politiek.

Als ervaringsdeskundige kan ik stellen dat het woord ‘Verbindt’ als verkiezingsleus inhoudsloos is als dat niet wordt gestaafd door voorbeelden van betrokkenheid en empathie. Om te achterhalen wat de ander beroert zal de politiek net als mijn opa aan moeten schuiven bij de ander. 

Joop Kok is architect en cultuurliefhebber. Is weer gaan studeren, cultureel erfgoed. Kenner van Aalsmeerse gebouwen. Geeft met die achtergrond rondleidingen door het centrum van Aalsmeer. Milder geworden de laatste jaren. Niet verlegen om een mening. Eigenwijze vent.