Omroep

Toen, op 11 september 2001, in New York de hel uit de hemel viel, was het bij NOS Journaal eerst erg rustig. Iedereen was met zijn eigen onderwerp bezig: een bosbrand hier, een overstroming daar, de Haagse politiek, zoiets. Kort voor vier uur ’s middags kwam Klaas Treurniet de redactie op rennen: ‘Naar CNN kijken!’ En nog net op tijd konden we het tweede verkeersvliegtuig een flatgebouw in zien vliegen.
 
aanslag
Dat kon niet per ongeluk zijn. Dat was een aanslag.
Philip Freriks had presentatiedienst. Hij bleef zitten. In beeld. Bellen met deskundigen, met correspondent Charles Groenhuijsen; een snelle redactievergadering: jij houdt de beelden uit Amerika bij en maakt chronologisch overzicht; jij doet overzicht Al-Qaida, Bin Laden; jij reacties binnen- en buitenland; jij voorziet Philip van teksten met het laatste nieuws enzovoort. Een belangrijke rol was weggelegd voor de jonge redacteuren Wouter Zwart (de latere correspondent in China en de VS) en Wouter Meijer (later Duitsland-correspondent). De Journaalredactie loopt als een geoliede machine bij dat soort grote nieuwsgebeurtenissen.
Ik hield me bezig met de reactie van president George W. Bush. Waar is hij? Ergens in een schoolklas. Er was een camera bij die toonde hoe hij met stomheid geslagen was en toen pas zijn afschuw kon uiten. Daarna een hele tijd niets. Hij vloog rond in zijn presidentiële vliegtuig tot zeker was dat hij ergens veilig kon landen. Ik hield me bezig met de vertaling van de uitspraken van Bush toen bleek dat de Twin Towers instortten.
Om een uur of half tien reed ik naar huis. Het Journaal had op indrukwekkende wijze alles gemeld wat er op die dag te melden viel – en ik bedacht: met mijn 58 jaar ben ik beslist niet onmisbaar; ik ga bij mijn 60ste met pensioen.
 
nieuwsfabriek
Na mijn afscheid – in de Oude Veiling die toen gelukkig nog een gewone horecagelegenheid was – kreeg ik veel e-mails van collega’s dat ik net op tijd vertrokken was. De redactie van het radiojournaal was aan het tv-journaal toegevoegd, zodat de redactie was uitgebreid tot meer dan vierhonderd mensen! Bij zo veel medewerkers was het bijkans onmogelijk elkaar persoonlijk te leren kennen. Het NOS Journaal was een geanonimiseerde nieuwsfabriek geworden.
Verdergaande bezuinigingen leidden ertoe dat de video-editor werd afgeschaft. Dat betekende dat de redacteuren zelf op hun werkplek voor een beeldscherm met een koptelefoon op hun onderwerp (hun ‘item’) moesten monteren.
Bezuinigingen en de heerschappij van kijkcijfers bepaalden de ontwikkelingen. De publieke omroep was steeds meer afhankelijk van de overheid geraakt. Door de mediawet van minister Elco Brinkman (1983) werd de financiering afhankelijk van reclame-inkomsten en door het vervangen van de omroepbijdrage (luister- en kijkgelden) door een belastingverhoging (in 2000 door minister Gerrit Zalm – die en passant ook nog de miljoenen van het Omroepfonds inpalmde) heeft de politiek een grotere invloed op de omroep gekregen. De ‘belastingbetaler’ beslist – en kan tegen de onafhankelijke journalistiek worden opgezet. Zo heeft Wilders het opheffen van de Publieke Omroep in zijn programma kunnen opnemen.
 
kwaliteit
De knieval voor de kijkcijfers en vooral de bezuinigingen hebben hun invloed op de kwaliteit. Neem bijvoorbeeld het verschijnsel ‘kar-met-straal’. Huh? Watte? Het gaat om een montagewagen met een directe straalverbinding (zo’n schotel, weet je wel?) met de studio in Hilversum. Die was vroeger technisch niet eenvoudig en heel duur. Vaak had je problemen met de geluidsverbinding en zag je een verslaggever wezenloos om zich heen kijken omdat hij de vraag niet hoorde die de presentator hem stelde.
Tegenwoordig, in dit digitale tijdperk, is de verslaggever ‘ter plaatse’ de goedkoopste oplossing om het nieuws te brengen. Je ziet Lidwien Gevers voor een gesloten politiebureau of rechtbank vertellen over de misdaad die daar uren geleden is behandeld. Ze doet het goed, daar niet van, maar het was natuurlijk interessanter geweest als ze die dag aan een mini-documentaire had kunnen monteren, met opnamen van het plaats-delict, getuigenverklaringen, bekenden van het slachtoffer en/of de dader enzovoort. Maar ja, dat kost het inhuren van een camera- en geluidsman en een middag montagetijd. Dat is te duur.
Dat is de reden dat je steeds meer verslaggevers en correspondenten recht in de camera kijkend het nieuws ziet vertellen dat zich achter hun rug heeft afgespeeld. Dat suggereert ‘heet-van-de naald’, ‘ter-plaatse’ en ‘het-Journaal-was-erbij’. Maar televisie is – wat ik altijd zeg – beeld dat beweegt. En dat heeft veel meer mogelijkheden dan een mond die beweegt.
Verslaggevers die er met een cameraploeg en een montagewagen op uit zijn getrokken, hebben het voordeel dat hun cameraman tevens video-editor te plaatse is. Daarom zie je toch nog vaak mooi gemaakte reportages in de uitzending. De verslaggever die het creatiefs met de technische mogelijkheden omspringt, is Peer Ulijn. Maar die is ooit begonnen als video-editor en hij is pas later reportages gaan maken.
Wat opvalt, zeker bij de steeds dover wordende bejaarde die ik ben, zijn de ‘klappers in het geluid’. Dat betekent dat de ingesproken commentaarstem wordt afgewisseld met bijna onhoorbaar zachte ‘quotes’. Dat komt door het op de werkplek monteren met een koptelefoon op. Je hoort niet meer goed hoe het geluid in de huiskamers zal klinken.
Wat deze bejaarde ook niet goed meer kan bijhouden, zijn ‘kortjes’ van hooguit 15 seconden die bestaan uit nieuwsmededelingen van twee zinnen. Voordat het ‘wie-wat-waar-en-waarom’ tot je is doorgedrongen, gaat het alweer ergens anders over. Dat kan natuurlijk aan mij liggen, maar ik vind dat voor kort nieuws het minimum zeker 30 seconden is.
 
Zo. Nu houdt deze ouwe zeikerd op met klagen. Ik kijk nog steeds zeker twee keer per dag naar het Journaal. Het NOS Journaal, natuurlijk. Dat blijft mijn belangrijkste nieuwsbron.
 

Pierre Tuning is journalist. Vele jaren redacteur bij het NOS Journaal. Gerespecteerd raadslid van D66, later PACT, inmiddels geen lid meer. Liefhebber van jazz, steekt dat niet onder stoelen of banken. Polijst zijn teksten. Houdt van een biertje. Eigenwijze kerel.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *





banner_martinez
adv desiree klein
mjk-advies
LJ-de-Vries
S4H
flower art museum
historische tuin
adv-Toneel
banner_martinez
adv desiree klein
mjk-advies
LJ-de-Vries
S4H
flower art museum
historische tuin
adv-Toneel