Democratie, het mag wat kosten… en het helpt ons verder

“Democratie, het mag wat kosten,” voegde onze burgemeester Jobke Vonk deze zomer toe aan haar antwoord op de vraag wat het onderzoek kostte naar de handelswijze van de gemeente en wethouders in het zogenaamde dossier Geerland 18. Ze heeft gelijk, maar wat is democratie? En hoeveel is wat?

Het kwam weer ter sprake bij de presentatie van de resultaten van een aanvullend onderzoek door Evert Vermeer, gisteren in het gemeentehuis van Aalsmeer. Het bevestigde mij in de conclusie dat volksvertegenwoordigers veel zorgvuldiger om moeten gaan met een deel van hun controlerende en kaderstellende taken. Zoals het stellen van vragen en indienen van WOB-verzoeken. Dat kost de gemeenschap handenvol geld, en hoe terecht is dat? 

Resultaten en maatregelen
Eerst maar even de resultaten van beide onderzoeken: de aantijgingen tegen wethouders en gemeente zijn weerlegd in juni. Er is geen sprake van machtsmisbruik of belangenverstrengeling geweest bij de kwestie Geerland 18. En, zo blijkt uit het vervolgonderzoek gepresenteerd in september, er is geen sprake van niet-integer handelen door de gemeente, noch van procedurele fouten of onheuse bejegening.

Concrete maatregelen zijn verder dat er vanaf 1 januari 2015 een gemeentelijke ombudsman (of vrouw, dat kan ook) komt en er komt een nieuwe klachtenregeling. Over tot de orde van de dag, denk ik dan, maar de vragen over wat democratie is en wat dat mag kosten, daarop zoeken we nog een antwoord.

Democratie… en een verademing
“Je hoeft maar te kijken naar wat er nu in de wereld gebeurt om te zien hoe waardevol een democratie is,” dat waren de inleidende woorden van oud-burgemeester en -gedeputeerde Evert Vermeer bij de toelichting op de resultaten van zijn onderzoek, uitgevoerd op verzoek van burgemeester Vonk. In de social (nou ja, social…) media kunt u daar van alles over lezen.

In deze column gaat het mij om andere zaken. Zoals de tweede reeks van opmerkingen van Vermeer (PvdA, dat ook), die als burgemeester en gedeputeerde veel ervaring in het bestuur heeft opgedaan. “Als gekozen volksvertegenwoordiger moet je ook genoegen en plezier hebben. Het moet gewoon leuk zijn en daarvan is geen sprake bij dit soort geruchten,” vat ik zijn woorden samen.

En ook bijzonder: hij deelt de opgedane ervaringen. Op de terechte vraag van Han Carpay, die dezelfde vraag ook stelde bij de presentatie van Berenschot 'hoeveel dit had gekost', was het antwoord van Vermeer: “Niets. Ik reken erop dat m'n reiskosten worden vergoed…”

Van mij mag hij de rest van het jaar wekelijks een bos bloemen uit Aalsmeer krijgen! Of planten, wat een topper om zich na zijn pensionering op verzoek van oud-collega's en na aanbeveling van commissaris van de koning Johan Remkes (VVD, dat ook) maatschappelijk in te zetten. Niet vanwege de financiën vond ik zijn toelichting een verademing. De inhoud, de toonzetting, zijn benadering… zoals een bestuurder zou moeten zijn. En dat kan dus nog, in ons land.

Hoeveel mag dat kosten?
En hoeveel mag die democratie kosten? Ik ga hier niets afdoen aan de hoogte van de factuur van € 20.000 die Berenschot heeft verstuurd. Ik wil er wel bij aantekenen dat dit alleen de zogenaamde out-of-pocket-kosten voor de gemeente zijn. Daarin zitten bijvoorbeeld niet de (uur)kosten die ambtenaren en anderen hebben gemaakt.

In de praktijk komt het erop neer dat je dit bedrag minimaal met 2 moet vermenigvuldigen om bij de werkelijke kosten uit te komen. Het onderzoek naar mogelijk verkeerd handelen van oud-gedeputeerde en inmiddels overleden Moens van de provincie Noord-Holland, zo bleek deze week, heeft out-of-pocket bijna  € 180.000 gekost.

Het is heel lastig om de kostprijs van de democratie vast te stellen. Als we het stellen van schriftelijke vragen als ijkpunt nemen, kost het beantwoorden van een vraag van een lid van de Tweede Kamer volgens het Nederlands Dagblad € 3.750. Naar verluidt kost dit bij Provinciale Staten ongeveer de helft daarvan. Het slaat nergens op, maar we halveren dit voor de gemeentelijke vertegenwoordigers en ronden het af op € 1000.

Antwoorden
Sinds de gemeenteraadsverkiezingen dit jaar hebben Aalsmeerse raadsleden 48 keer antwoord gekregen op vragen. Dat heeft dus € 48.000 gekost, minimaal. Alle partijen hebben antwoorden gekregen: AB (2), CDA (3), Pact (6), VVD (8), HAC (29), zo telde ik op de gemeentelijke website.

Laat ik het maar niet meer hebben over de kosten van WOB (Wet Openbaarheid Bestuur)-verzoeken, de vele (extra) informatiebijeenkomsten, inspraakprocedures, inspreekgelegenheden, commissievergaderingen etc. etc.

Mijn twittervriendin (social media kunnen zinvol zijn, dat ook) Pascale Georgopoulou antwoordde op mijn vragende tweet hierover: “Wat kost het ons allemaal als vragen niet worden gesteld?”’ Een wijze, relativerende opmerking.

Wat ik wens, is dat volksvertegenwoordigers zich beter realiseren wat de kosten zijn van de uitvoering van hun kaderstellende en controlerende taak. En, om met Evert Vermeer te spreken, daarbij is plezier heel belangrijk. Want hoe oneens je het inhoudelijk ook kunt zijn – en ik ben ervaringsdeskundige – respect voor elkaar en waar het kan een vleugje humor en waardering, helpen ons echt verder. Ook in Aalsmeer…

Hermen de Graaf is communicatieadviseur. Kudelstaarter – en bazuint dat ongegeneerd rond. Man van contacten, vooral in bloemenland. Twittert dat het een lieve lust is. Voorzitter lokale CDA-bestuur. Jongleert graag met ‘duurzaamheid’ en ‘rentmeesterschap’. Eigenwijze kerel.